«Abyz ana» dep atalyp ketken Gúljanar Qalybaıqyzy Altynbek Ońtústiktiń, dáliregi Ordabasy aýdanynyń týmasy eken. Jubaıy, Sman Bógenbaıuly Ótegen de ordabasylyq. Ekeýi sońǵy on jylda Almaty qalasynda saýdamen aınalysqan.
– Biz 2000 jyly úılendik. Onyń aldynda Abyz ana jıi-jıi qysylyp, aýyryp júrgen eken. Sodan bes jyldaı táýipshilikke bet buryp, azyn-aýlaq adam qarady. 2005 jyly Almatyǵa ketip qaldyq. Sol jaqta on jyl turdyq. Onda da anda-sanda adam qaraýmen aınalysty. Olaı etpese ózi qysylyp qala beretin. 2014 jyldan bastap aýrýy údeı tústi. Óziniń aıtýynsha, arýaqty babalary mazalaıdy eken. Solardyń aıan berýimen túp babalarynan qalǵan quran kitapty taptyrtyp, qurbandyqqa bir mal shaldyq. Sosyn baryp, babalarynyń aıan berýimen Shyńǵys hanmen kezdestirgen. Shyńǵys baba aıan arqyly Abyz anaǵa óz ómirbaıanyn aıtady eken, ony maǵan jetkizedi, men qaǵazǵa túsirip júrdim. Onda Shyńǵys hannyń qaı jerde týylǵany, qaı jerde, qansha jasta qaıtys bolǵany, kim bolǵany túgel baıandalady. Ol bir kitapqa júk boldy, – depti tilshimen tildesken Abyz ananyń jubaıy Sman Ótegen.
– 2014 jyldyń qarasha aıynda Shyńǵys baba «jolǵa daıyndalyńdar, Arysqa qaraı barasyńdar» depti. Ekeýmiz Arysqa qaraı shyqtyq. Shyńǵys babanyń jol kórsetýimen Arysqa kire beris kópirden ońǵa burylyp, sondaǵy ashyq jerdegi jalǵyz aǵashtyń túbine baryp, belgi qoıyp, Almatyǵa keri qaıttyq. 2015 jyldyń aqpan aıynda qaıtadan Arysqa jolǵa shyǵyp, ekinshi ret belgi qoıyp kettik. Sol jyldyń sáýir aıynda Shyńǵys hannyń qabiri jatqan jerdi qazýǵa kiristik. Alǵashynda kóldeneńinen jáne tiginen 2 metrden, tómenge qaraı taǵy 2 metr qazsaq bolǵan shyǵar dep oılaǵanmyn. Biraq, olaı bolmady. Kólemi 4-te 8 metr etip belgi saldyq ta, qazýdy bastadyq. Janyma 4-5 jigitti ertip, bir aptada 3,5 metrlik shuńqyr qazdyq. Abyz ana biraz qazǵan soń jylannyń qatty ysqyryǵy estilip, «H16» degen jazý kórinedi degen edi. Aıtqany aınymaı keldi. Jylannyń ysqyryǵy estilgennen keıin birazǵa deıin qazý jumystaryn toqtatýǵa týra keldi. Endi bizge Sarytóbe degen tóbeshikti tabý kerek boldy. Taptyq. Sóıtsek, jan-jaǵy dóńgelektenip shuńqyrlanǵan tóbeshikte Shyńǵys handy han saılaǵan ustazdarynyń biri – Maıqy bı jatyr eken. Osyny tapqannan keıin qazýdy ári qaraı jalǵastyrdyq, – deıdi Sman Ótegen.
Onyń aıtýynsha, qabirine jaqyndaǵan kezde Iasın súresin oqý kerek degen aıan berilipti. Ony oqıtyn adamdy áreń taýypty. Ýkasha atanyń qudyǵyna túsken Batyrbek degen aqsaqal óziniń uly ekeýi úsh kún boıy eki saǵattan Iasın súresin oqypty.
– Qabirge jaqyndaǵan kezde qum bastalady dep aıtylǵan eken. Mine, qazir sol qumǵa kelip tirelip turmyz. Babanyń qabiri eki bólmeden turady. Shyńǵys han sonyń birinde jatyr. Men buǵan senimdimin. Jaýyngerlik saýyttary qasynda, kitaptary da saqtaýly. Alaıda, qazir qazý jumystary toqtap tur. Óıtkeni, ákimdik pen Orman sharýashylyǵy ruqsat bermeı otyr. Áıtpegende ótken jyldyń jeltoqsan aıynda-aq baba qabirin shyǵaryp qoıatyn edik, – deıdi Abyz ana bizben áńgimesinde.
Abyz ananyń aıtýynsha, Shyńǵys hannyń qabirin shyǵarǵannan keıin qaıta jerleý kerek eken. Jaqyn mańdaǵy aýyldar kóshirilip, ol jerge 12 qabatty eki záýlim qonaq úı, mýzeı jáne ashana soǵylady-mys. Al, kúmbezdi keseneni arabtar turǵyzady eken.
Árıne, munyń barlyǵy biz úshin ertegi sekildi elesteıtini ras. Shynaıy ómirge jat dúnıe. Onyń ústine, ıslamǵa da kereǵar. Jýrnalıser osyǵan baılanysty arheologtarmen jáne ımamdarmen tildesip kórgen eken. Arheologtar memlekettiń ruqsatynsyz qazba jumystaryn júrgizýdiń zańǵa qaıshy ekenin, al Shyńǵyshannyń qabiri Arysta degen boljamnyń aqylǵa syımaıtynyn aıtypty. Al ımamdar kórpipkeldiktiń ıslamǵa qaıshy ekenin alǵa tartypty.
Aıtqandaı, din qyzmetkerleri Shyńǵyshannyń musylman bolmaǵanyn, kerisinshe onyń ıslam órkenıetin joıyp jiberý qaýpin týdyrǵanyn atap ótipti.
Derekkózi: oinet.kz
