Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń 5 mamyr kúni «Egemen Qazaqstan» gazetine bergen suhbaty qazirgideı koronavırýs indeti jer-jahandy sharpyp otyrǵan álemdik daǵdarys kezinde elimizdi sol qıyndyqtardan súrindirmeı alyp shyǵýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalyq suhbat boldy desek asyra aıtqandyǵymyz emes. Bul suhbat Prezıdenttiń jýyrdaǵy Qazaqstan halqyna jasaǵan Málimdemesimen sabaqtasyp, ony tolyqtyra tústi deýge negiz bar. Sondaı-aq munda Prezıdenttiń basshylyǵymen elimizde bir jyl ishinde atqarylǵan jumystardyń qorytyndysy el nazaryna usynylyp otyr.

Prezıdent atap ótkendeı, pandemıa álem halqyna, onyń ishinde bizdiń Qazaqstan jurtshylyǵyna da, úlken synaq boldy. «İndettiń saldarynan dúnıejúzinde ekonomıkalyq belsendilik kúrt tómendegenin kórip otyrsyzdar, – dedi Q.Toqaev osy suhbatynda. – Árıne, mundaı daǵdarystan keıin ekonomıkany qalpyna keltirý ońaıǵa túspeıdi. Shuǵyl áreket etpese, álemdik resessıa kúrdelene bermek. Sondyqtan shamasy jetetin elder óz azamattaryna qoldaý kórsetý úshin naqty jumystar júrgizýde».

Memleket basshysy Qazaqstanda daǵdarysqa qarsy sharalar keshendi túrde jasalyp jatqanyn atap ótti. Bul sharalar ekonomıka jáne bank sektoryn damytýmen birge áleýmettik mańyzdy baǵyttardy qamtıdy. Birinshiden, 4,2 mıllıon adamǵa 42 500 teńgeden arnaıy kómek pen 1 mıllıonǵa jýyq jandardy azyq-túlikpen jáne qajetti zattarmen qamatamasyz etý osy kezeńde jumyssyz qalǵan jáne muqtaj kisilerge úlken  kómek boldy.

Ekinshiden, ekonomıkanyń túrli salalary men kásipkerlikti qoldaýǵa úlken kúsh salynýda. «Qarapaıym zattar ekonomıkasy» baǵdarlamasyna bólingen 1 trıllıon teńge jańa jobalardy qaıta qarjylandyrýǵa, jeńildik sharttary men nesıe berýge jumsalatyn boldy. Bir jarym mıllıonnan astam kásipkerdiń salyqtar men mindet­ti tólemder merzimi uzartylyp, nesıesin qaıtarý merzimin keıinge shegerý tótenshe jaǵdaı kezindegi qyzmetteri turyp qalǵan kishi jáne orta bızneske úlken kómek bolyp jatyr.

Úshinshiden, elimizdiń ekonomıkasynda erekshe oryn alatyn aýyl sharýashylyǵy basty nazar aýdarylýda. Prezıdent búgingi kúni basty mindet egis naýqanyn ýaqtyly ótkizýge qajetti jaǵdaı jasalǵanyn kórsetti. Bul baǵytqa 200 mıllıard teńge, onyń 70 mıllıardy tuqym óndirisin damytýǵa, tyńaıtqysh satyp alýǵa bólingeni dıhandar men sharýa qojalyqtaryna kóp jeńildik beretin boldy.

Suhbatta aıtylǵan bank júıesin qoldaý, teńge baǵamyn turaqtandyrý, halyqty azyq-túlikpen, baspanamen qamtamasyz etýdi jaqsartý, sarabdal syrtqy saıasat júrgizý arqyly halyqaralyq qatynastardy damytý sıaqty ózekti máseleler elimizdiń strategıalyq damýynyń basymdy baǵyttaryn iske asyrýdy aıqyn aıǵaǵyn kórsetedi.

Memleket basshysy pandemıamen kúresip júrgen medısına qyzmetkerlerine jasalyp otyrǵan qoldaý-kómek týraly da naqty aıtty. Tótennen kelgen indet densaýlyq saqtaý jáne medısına ǵylymy salasynda sheshimin kútken kóptegen ózekti máselelerdiń bar ekenin kórsetti. Birinshi kezekte medısına qyzmetkerleriniń mártebesin arttyrý, dárigerlerge beriletin áleýmettik kepildik aıasyn keńeıtip, yntalandyrý júıesin jetildirý qajet. Ekinshiden, elimizde medısınalyq-bıologıalyq zertteýlerge erekshe kóńil bólinýi tıis. Osylaı degen Q.Toqaev densaýlyq saqtaý aıbyndy áskermen birge memlekettiń negizgi qalqany, ulttyq qaýipsizdiktiń mańyzdy bir salasy ekenin atap kórsetti.

Suhbatta bilim berý salasy da nazardan tys qalmady. Prezıdent elimizdiń oqý oryndary qashyqtyqtan oqyta bastaǵan kezde kóptegen qıyndyqqa tap bolǵanymyzdy eske aldy. «Telesabaq, ınternet-platformadaǵy sabaqtar uıymdastyryldy. Jergilikti atqarýshy organdar muǵalimder men oqýshylardy kompútermen, mobıldi ınternetpen qamtamasyz etýde. Osynyń nátıjesinde qashyqtyqtan oqytý qazir qalypqa tústi», - dedi Prezıdent. Osy sózderdiń artynda qashyqtyqtan oqytýdy uıymdastyrýdaǵy ustazdardyń, bilim berý mekemeleri, salanyń jáne aımaq basshylarynyń orasan eńbegi jatqany belgili.  Sol sebepti, Memleket basshysynyń «shákirtterine qashyq­tan bilim berip jatqan ustazdar qaýymyna rızashylyq bildiremin» degen sózderin bilim berý salasynyń qyzmetkerleri aıryqsha yntamen qarsy aldy. Qasym-Jomart Kemeluly bul rızashylyǵy ustazdardyń bekzat ta qadirli isterine berilgen óte joǵary baǵa ǵana emes halqymyzǵa sol eńbekti baǵalaýdyń úlgisin kórsetedi. Biz osy baǵalaý barlyǵymyzǵa orasan jiger beretin kúsh ekenin ataı kele, Prezıdentimizge zor alǵysymyzdy bildiremiz.

Memleket basshysy álemniń kóptegen joǵary oqý oryndary qashyqtyqtan oqytý ádisin birazdan paıdalanyp kele jatqanyn, sondyqtan aldaǵy ýaqytta bizde de onlaın júıesin jetildire túsý kerektigin eskertti. Iá, osy aıtylǵan koronavırýs indetine baılanysty elimizde tótenshe jaǵdaı jarıalanǵaly beri bizdiń Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti de stýdentterin úılerine qaıtaryp, olarmen onlaın dárister ótkizýde. Qashyqtyqtan oqytý jaǵdaıynda oqý úderisiniń sapaly júrgizilýi bizdiń basty nazarymyzda. Qazir aldaǵy sesıa men qorytyndy emtıhandardy talap deńgeıinde ótkizýge tolyǵymen ázirlik júrgizildi. Sondyqtan biz oqý jylyndaǵy barlyq josparlarymyzdy tolyq aıaqtaımyz.

Prezıdent ótken jolǵy Málimdeme jáne osy suhbatynda elimizdegi ınternet baılanysyn damytý jáne jalpy «Sıfrly Qazaqstan» baǵdarlamasyna sapaly ózgerister jasap iske asyrý mindeti memleketimizdiń quzyrynda bolatynyn aıtty. Bul elimizdiń ekonomıkasynyń barlyq salasynyń onyń ishinde bilim berýdiń (ásirese qashyqtyqtan oqytýdyń) damýyna erekshe úles qosatyny sózsiz.

Jalpy, Memleket basshysy Q.Toqaevtiń «Egemen Qazaqstan» gazetine bergen suhbatynda qazirgi tańda el ómirine qatysty qamtylmaǵan másele kemde-kem. Máseleni qoıa otyryp,onyń sheshimin birden usynǵan Prezıdentimizdiń sózderi el damýynyń jańa kezeńge arnalǵan baǵdarlamasy ispetti.

Takır BALYQBAEV, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń rektory, profesor.