Qazaqstan Gınnestiń rekordtar kitabynda teńizge shyǵa almaıtyn álemdegi eń iri memleket retinde tirkelgen. Bul elimizge qatysty jalǵyz jetistik emes.
Alaıda mundaı rekordtar ne úshin jáne kim úshin qoıylady degen zańdy suraq ta týyndaıdy. Munyń elge paıdasy bar ma, álde jaı ǵana ýaqytsha jańalyq pa? Dalanews.kz tilshisi elde ornatylǵan rekordtarǵa sholý jasap, jýrnalıs ári qoǵam belsendisi Gúlbaný Ábenovanyń osy turǵydaǵy oıyn bildi.
Ǵaryshker
Qazaqstannyń tuńǵysh ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirov 1989 jyldyń 1 qarashasynda avıasıa tarıhyna altyn árippen jazylǵan erlik jasady. Ol alǵashqylardyń biri bolyp "MıG-29k" reaktıvti ushaǵyn avıatasýshy kreıserdiń alańqaıshasyna asa sheberlikpen qondyrdy. Álem nazary "Tbılısı" kreıserinen jańa ádispen ushaq kókke kóterilgen sátke aýdy.
Bul ádis boıynsha ushaq tramplın sekildi alańqaıdan tómen qaraı serpile túsip, sanaýly sekýndtar ishinde aspanǵa kóterilýi tıis edi. Bir sátke de kidirse, teńiz túbine qulaý qaýpi boldy. Toqtar Áýbákirov sheberliginiń arqasynda ári quldılap, ári kóterilý manevrin sátti oryndady. Avıasıa tarıhynda tuńǵysh ret júzege asqan bul tásil qazaq ushqyshynyń esimin Gınness rekordtar kitabyna engizdi.
Foto: Qazaqparat
Al Talǵat Musabaev bir aı ishinde ashyq ǵaryshta bes ret (jalpy uzaqtyǵy – 30 saǵat 8 mınýt) bolǵany úshin rekordtar kitabyna endi. Onyń ǵarysh saparlarynyń birinde ǵajaıyp jaǵdaı oryn aldy. Ǵaryshkerdiń aıtýynsha, ashyq ǵaryshqa shyqqan sátte kemege bekitetin tetigi ajyrap ketken. Sol kezde ol kemeden alshaqtap, endi qaıtyp oralmaıtyn sátke taıaǵanda, belgisiz bir kúsh ony ajal aýzynan aman alyp qalǵan.
Eń kishkentaı dombyra
Qytaıdaǵy etnıkalyq qazaq Bolatbek Kárimhanuly 2012 jyly álemdegi eń kishkentaı dombyrany oılap jasaǵan. Uzyndyǵy nebári 45 mm, eni 14 mm bolatyn bul erekshe týyndysy úshin ol Gınness rekordtar kitabyna engizildi.
Foto: Azattyq
1111 metr qazy
Qytaı azamaty Jarqyn Barmaquly qazyny "qazaq halqynyń ulttyq taǵamy" retinde Gınness rekordtar kitabyna engizgen. Ol jalpy uzyndyǵy 1111 metr bolatyn qazyny jasaý úshin 44 jylqynyń etin paıdalanǵan. Salmaǵy 4572 kelige jetken bul taǵam dıametri 6,5 metr alyp tabaqqa qoıylǵanda, aınalma qabaty 71 qatar bolyp shyǵyp, bıiktigi 4 metrge deıin kóterilgen.
Foto: ashyq derekkózden
Asa aýqymdy qazynyń tek 10 metri ǵana aýksıonda satyldy. "Gınness kitabyna engen qazaqstandyq rekordtar" maqalasyndaǵy derekterge súıensek, ony "Saıa" óner mektebiniń dırektory, jas aǵartýshy Baǵdana Ádilqanqyzy shamamen 20 myń dollarǵa satyp alǵan.
Dombyra sabaǵy
Nazarbaev zıatkerlik mektebinde ótken dombyra sabaǵy – álemde tuńǵysh ret bir mekteptiń myńǵa jýyq oqýshysy ulttyq aspapty meńgerip, birge kúı oryndaǵan erekshe oqıǵa bolyp tarıhta qaldy. Bul aýqymdy dombyra sabaǵyn qosymsha bilim berý pedagogi, Qazaqstan Respýblıkasynyń eńbek sińirgen mádenıet qaıratkeri Aıtjan Toqtaǵan basqardy.
Foto: Baribar.kz
Baribar.kz taratqan málimetke sáıkes, Gınness rekordtar kitabynyń talaptaryna saı sabaqty 25-ten astam stúard pen eki kýáger baqylady. Táýelsiz stúardtar árqaısysy 50 qatysýshydan quralǵan toptarǵa jaýapty boldy. Al kýágerler GWR-diń senimdi ókili retinde rekordtyń tirkelýin jáne barlyq talaptardyń tolyq saqtalýyn qamtamasyz etti.
Túıe kóterý
"Qazaq titan" degen laqap atpen tanylǵan qazaqstandyq strongmen Almat Jumanov taǵy bir rekord ornatyp, esimin Gınness kitabyna engizdi.
Foto: vesti.kz
Qajymuqan atanyp ketken sportshy arqasyna salmaǵy 280 keli túıeni kóterip, sondaı-aq jalpy salmaǵy 4 tonna 68 kelini quraıtyn úsh kólikti 13 metr qashyqtyqqa deıin súıregen. Mundaı nátıjege jetý úshin Almat Jumanov bir aı boıy arnaıy daıyndyqtan ótken.
Han shatyr
Astanada ornalasqan "Han shatyr" oıyn-saýyq jáne saýda ortalyǵy da Gınness rekordtar kitabyna endi. Bıiktigi 150 metrdi quraıtyn bul ǵımarat álemdegi eń bıik shatyr retinde tirkelgen.
Qara jorǵa bıi
2011 jyldyń 16 jeltoqsanynda el jastary jappaı "Qara jorǵa" bıin bılep, erekshe fleshmob uıymdastyrdy. Qazaqstan táýelsizdiginiń 20 jyldyǵyna arnalǵan bul shara keıin Gınness rekordtar kitabyna engizildi.
Osylaısha táýelsizdik qurdastary elimizdiń atyn ulttyq bolmysymyzdy aıshyqtaıtyn taǵy bir qazyna arqyly tanytty. Astanadaǵy "Han Shatyr" ortalyǵynda ótken bul bı fleshmobyna 399 jas qatysty.
10 myń lıtr qymyz – álemdik rekord
2019 jyly Qazaqstanda qymyz pisýden teńdesi joq rekord ornatyldy. Aýqymdy shara Qaraǵandy oblysynda Jańaarqa aýdanynyń 90 jyldyǵy men Sáken Seıfýllınniń 125 jyldyǵyna oraı uıymdastyryldy.
Bul oqıǵaǵa 12 aýyl men 2 kentten jınalǵan 1000 adam qatysty. Olar bir mezette 1000 kúbide 10 myń lıtr qymyz daıyndady.
Gınness rekordtar kitabynyń ókili Iýdelkıs Dıas sol kezde:
"Men bul rekordty tirkeý úshin Kýbadan arnaıy keldim. Kólemi, qatysýshylar sany jáne qoldanylǵan ydys bári esepke alyndy. Álemde túrli rekordtar bar, biraq mundaıdy alǵash ret kórip turmyn. Barlyǵyn tekserip, ólshep aldyq. Bir aıdyń ishinde nátıje resmı saıtymyzda jarıalanady", - degen edi.
Ulttyq kıim
Bıyl 22 naýryzda Aqtaý qalasynda qazaqtyń ulttyq kıimin kıgen 5000 adam jınalyp, "Qazaq ulttyq kıimmen eń kóp adam jınalysy" nomınasıasy boıynsha Gınness rekordyn ornatty. Rekord ornatý rásimi Kaspıı teńizi jaǵalaýynda ótti. Aldyn ala tirkelgen qatysýshylar arnaıy daıyndalǵan alańǵa jınalyp, Ulybrıtanıadan kelgen Gınness rekordtar kitabynyń resmı ókilderi esep júrgizdi. Birneshe saǵatqa jalǵasqan sanaý qorytyndysynda barlyq talaptardyń tolyq oryndalǵany rastalyp, Qazaqstannyń jańa álemdik rekord ıesi atanǵanyn dáleldeıtin sertıfıkat tabystaldy.
Foto: gov.kz
Osylaısha qazaqtyń ulttyq kıimi Gınness rekordtar kitabyna engizildi.
Qos tulpardyń ústinde shabatyn jigit
Aıta keteıik, 20 qyrkúıekte Almaty ıpodromynda Ernar Jasuzaq eki tulpardyń ústinde turyp, saǵatyna 60 shaqyrym jyldamdyqpen eki shaqyrym júrip jańa rekord ornatpaq.
Elimizge belgili jýrnalıs Gúlbaný Ábenova mundaı rekordtar pıar úshin jasalady dep esepteıdi.
"Bir jaǵynan halyqtyń mádenı bolmysyna – qazaqtarǵa nazar aýdartý, dástúrdi kórsetý jaqsy. Biraq dástúrge nazar aýdaryp, ony eske salý úshin rekord ornatýdyń mundaı joly durys emes sıaqty. Bul – jaı ǵana kózboıaýshylyq, rekord úshin jasalǵan áreket.
Mysaly, myńdaǵan dombyrashy alańǵa jınalyp kúı tartqanda, ol maǵan qyzyq ári áserli bolyp kórindi. Bul – ádemi kórinis ári ulttyq mýzykamyzdy, jas mýzykanttardy jáne, árıne, dombyramyzdy pash etýdiń joly. Balalar daıyndalady, eńbek sińiredi – bul ári ádemi, ári mazmundy shara", - deıdi jýrnalıs.
Gúlbaný Ábenova tamaqqa qatysty qoıylatyn rekordtarǵa da óz kózqarasyn bildirdi.
"Al tamaqqa qatystysy múldem basqasha. Bul ulttyq ashanany kórsetý emes, dástúrdi eske salatyn is-shara da emes. Qazaq halqynda mundaı dástúr bolmaǵan. Kerisinshe, ysyrap bolyp esepteledi. Eń úlken baýyrsaq ne shujyq jasaý úshin tonna-tonna un, et, pıaz jáne basqa da ónimder ketedi. Onyń ústine bul – taǵam, sanıtarlyq-epıdemıologıalyq talaptar saqtala ma, joq pa degen suraq týady. Quramynyń tepe-teńdigi durys pa? Álde metr qýalap júrip, qoldaryna túskenniń bárin sala bere me?", - deıdi jýrnalıs.
Foto: jeke arhıv
Gúlbaný Ábenova "rekord ornatý úshin jasalǵan taǵam qaıda jiberiledi?" degen suraq qoıdy.
"Halyqqa tarata ma? Onda onyń qaýipsizdigi kúmándi, mysaly, festıválge qatysqandar ýlanyp qalýy múmkin. Sonda bul – bir sáttik áser ǵana: rekord sol mezette tańǵaldyrady, biraq uzaq merzimdi paıdasy joq. Bul – ysyrap pen paıdasy joq shara. Bir rekord úshin tonnalaǵan azyq-túlik rásýa bolady. Eger olardy qaıyrymdylyqqa taratpasa, bul ashyqtan-ashyq ysyrap bolyp kórinedi", - deıdi ol.
Jýrnalıs odan da sol tonna et pen undy muqtajdarǵa, kópbalaly otbasylarǵa nemese zeınetkerlerge taratsa, áldeqaıda paıdaly bolar edi dep esepteıdi.
“Qoǵamda etti múldem satyp ala almaıtyndar bar. Olar ony tek mereke saıyn kóredi. Qazir et qymbattap ketti, kóptegen jalǵyzbasty qarıalar et, un, kókónis satyp alýǵa shamasy kelmeıdi. Eger osyndaı rekord jasalsa – mysaly, "3 tonna etti qarttarǵa tegin tarattyq" degen paıdaly ári mándi rekord bolar edi. Bul ári pıar, ári muqtajdarǵa kómek", - deıdi maman.
Gúlbaný Ábenova rekordtar tez umytylady, al jańalyq úshin sondaı bir kúndik aksıa jasaǵansha, muqtajdarǵa kómek bergen áldeqaıda paıdaly deıdi.
“Nemese aýyl halqyna, mektepterge, aýrýhanalarǵa, balalarǵa qajet dúnıelerdi syılaý – mine, naǵyz rekord sol bolar edi. Bul jaǵdaıda áleýmettik áser de, kompanıanyń ımıji de artady. Óıtkeni ondaı rekordtardy uıymdastyrýshylar tek pıar úshin ǵana emes, naqty qoǵamǵa paıdasy bar is jasaıdy. Mysaly, 2 tonna baýyrsaq pisirip, ony balalarǵa, zeınetkerlerge, balalar úılerine tegin taratsa – bul shyn máninde qoǵamǵa ıgilikti is bolar edi", - deıdi jýrnalıs.
Ol kez kelgen iste aqylǵa qonymdylyqty, praktıkalyqty jáne qoǵamǵa paıdaly bolýyn qoldaıtynyn jetkizdi.
“Bir kúndik jańalyq úshin, Rekordtar kitabyna kirý úshin ysyrap jasaýdyń qajeti joq. Ásirese tamaqqa qatysty bolsa, men taǵamdy "kúltke" aınaldyrýǵa qarsymyn. Al eger rekord rýhanı, zıatkerlik nemese materıaldyq emes salada bolsa, onda men muny quptaımyn jáne Qazaqstannyń álem aldyndaǵy ımıjin kóteretin osyndaı bastamalardy qoldaımyn", - deıdi jýrnalıs.
