Elektr qýatyn únemdeıtin shamdar keń kólemde qoldanysqa engeli beri ony jınap, joıý ózekti máselege aınalyp otyr. Mundaı shamdar quramynda belgili dárejede synap bolǵandyqtan, ony kádimgi qoqys jáshikterine tastaı salýǵa bolmaıdy. Taıaýda qazaq ǵalymdary osy máseleniń oń sheshimin tapty.
«Jer týraly ǵylym, metalýrgıa jáne qaıta óńdeý» AQ-y men «Parasat» memholdıngi ǵalymdary elektr qýatyn beretin eski shamdardy qaıta óńdeýdiń jolyn oılap tapqandaryn málim etti. Otandyq ǵalymdardyń oılap tapqan jańa qondyrǵysy shamdardyń quramyndaǵy ýly zattardy bólip alyp, qorshaǵan ortaǵa keltiretin zıanyn tolyqtaı joıady. Búginde qondyrǵy «Astana – jańa qala» erkin ekonomıkalyq aýmaǵynda ornatylýda. Mamandar qondyrǵy bir táýlikte 4 myń shamdy óńdeıtin múmkindikke ıe ekenin aıtady.
NANOROBOT EMDEIDİ
Taıaýda San-Dıego qalasynyń medısına mamandary nanorobottyń kómegimen adamnyń aýyrǵan jerine qajetti dárini dál jetkizý synaǵy sátti iske asqanyn málim etti. Jalpy nanorobotty medısına salasynda paıdalaný máselesi kópten beri sóz bolyp júr.
Ǵylymı-tájirıbelik jumys zerthanalyq jaǵdaıda júzege asqan. Ǵalymdar bulshyq ettiń aýyrǵan jerine nanorobottyń kómegimen qajetti dárini dál jetkizip, basqa aýmaqtarǵa dáriniń keri áser etýine jol bermegen. Ǵalymdar aldaǵy ýaqytta nanorobottardyń kómegimen túrli aýrýlardy emdeýge bolatynyn jetkizdi. Birinshi kezekte nanorobottar túrli isik aýrýlaryn emdeýge keń kólemde qoldanylýy múmkin.
JANARMAIDYŃ JAŃA TÚRİ
Almatylyq ǵalym Jánibek Shámelhanov tabıǵı maı kózderinen dızel otynyn alatyn jańa qondyrǵy oılap tapty. Ónertapqysh týyndysy qalaly jerdegi ekologıalyq máselelerdi sheshýge septesedi.
Jańa qondyrǵydan qajetti otyn alý úshin shıkizat retinde kez kelgen ósimdik maıynyń qaldyqtaryn paıdalanýǵa bolady. Ónertapqysh aldaǵy ýaqytta qondyrǵynyń jumys isteýi úshin qajetti ósimdik maıy qaldyqtaryn qaladaǵy qoǵamdyq tamaqtandyrý ortalyqtarynan almaqshy. Sondaı-aq, maqta maıyn da keń kólemde qoldanyp, janarmaıdyń qunyn tómendetýge bolady eken. J. Shámelhanov oılap tapqan qondyrǵysy arqyly osy kúnge deıin 20 tonna dızel otynyn óndirip shyǵarǵanyn málim boldy.
Ózge mıneraldy janarmaılarmen salystyrǵanda, dızel otynynyń jańa túriniń janǵyshtyq qasıeti men tıimdiligi ǵalymnyń nazaryn aýdarǵan. Onyń ústine, janarmaıdyń quramynda qorshaǵan ortaǵa zalal keltiretin aýyr metal men kúkirt múlde joq.
