Eýrazıalyq odaq: uttyq pa, utyldyq pa?

Dalanews 15 maý. 2015 07:24 1043

«Eýrazıa álemi» pikirsaıys klýbynyń qatysýshylary «Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtyń» áleýeti: jańa jahandyq deńgeıdegi ekonomıkalyq qurylym» dep atalatyn taqyrypty talqyǵa saldy.

[caption id="attachment_11006" align="alignright" width="190"]Edýard Poletaev Edýard Poletaev[/caption]

 «Eýrazıa álemi» qoǵamnyń qorynyń jetekshisi Edýard Poletaev óz sózinde Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq kelisimine qol qoıylǵanyna bir jyl tolyp otyrǵanyn tilge tıek etti.  

«Býrabaı jerinde Eýrazıalyq úkimetaralyq keńestiń jıyny ótti. Osy jıynnyń aıasynda Vetnam Eýrazıalyq odaqqa múshe memlekettermen erkin saýda júrgize alatyn aımaqqa endi. Baıqar bolsańyzdar, odaqtyń tolyq jumysqa kiriskenine jarty jyl da óte qoıǵan joq, soǵan qaramaı ózge elderdiń odaqqa degen qyzyǵýshylyq kún ótken saıyn artyp keledi», – dedi ol.

Meniń bilýimshe, dál qazir álemdegi 40-tan asa memleket Eýrazıalyq odaqqa qosylýǵa nıet tanytyp otyr. Bylaısha aıtqanda, bul álemdik tendensıa. Búgin ǵana men TMD statkomıtetiniń derekterin súzgiden ótkizdim: eger 1993 jyly mundaı uıymdardyń sany 124-ti qurasa, 2014 jyldyń 1 qańtaryna saı 587 uıymǵa jetken» dedi ol.

[caption id="attachment_11007" align="alignleft" width="197"]23-big Marat Shıbýtov[/caption]

Al Qazaqstandaǵy shekaralyq áriptestik qaýymdastyǵynyń ókili Marat Shıbýtov pikirinshe, Vetnam Eýrazıalyq odaqpen kelisimge kelýge, áriptesip jumys isteýge nıet tanytsa bul bizdiń odaqtyń tartymdylyǵynyń kórinisi.

«Biraq, shyny kerek kelisimsharttar óte uzaq júrdi. Meniń bilýimshe, biz Kedendik odaqqa kirgeli beri jalǵasyp keledi. Mynany túsiný kerek, ázir bizben erkin saýda ekonomıkalyq odaǵyna kirýge Túrkıa, Iran, Izraıl qulyq tanytyp otyr. Biraq, bulardyń da odaqtyń ekonomıkalyq keńistigine kirýin 4-5 jyl kútý kerek» dedi Shıbýtov.

Óz kezeginde Qazaq-Nemis  ýnıversıtetiniń janyndaǵy halyqaralyq jáne aımaqtyq áriptestik ınstıtýtynyń dırektory Bolat Sultanov kópten nazaryn myna máselege aýdardy: «Erkin ekonomıkalyq aımaqtan halyqqa qandaı paıda? Saıyp kelgende, biz birinshi kezekke qarjylyq toptardyń emes, kerisinshe qarapaıym qazaqstandyq azamattyń múddesin joǵary qoıý kerekpiz. Meniń oıymsha saıasat eshqashan da ekonomıkaǵa aralaspaý kerek. Naqtyraq aıtsam, qysym jasamaýǵa tıis.

Iá, Eýrazıalyq odaq bul ıntegrasıalyq odaq. Alaıda Borıs Kagarlıskıı aıtqandaı mundaı uıymdar eń aldymen eksporttaýshylarǵa tıimdi. Al mundaı múmkindigi joq elderge óz ekonomıkasyn qorǵaýdan basqa amaly joq.

[caption id="attachment_11008" align="alignright" width="165"]Bolat Sultanov Bolat Sultanov[/caption]

Qazirgi kúni biz neolıberaldy dástúrler men ıdeıalardyń yqpalynda júrmiz. Iaǵnı, dál qazir biz úshin jahandaný degenimiz jaqsy. Alaıda daǵdarys oryn alǵanda biz jahandyq álemge senim artpaımyz, kerisinshe ulttyq memleketimizge qaraımyz. Al ol óz kezeginde óziniń kompanıalary men áleýmettik keńistigin qorǵaýy tıis», – dedi ol.   

 «Almagest» konsaltıńilik kompanıasynyń dırektory Aıdarhan Qusaıynovtyń pikirinshe belgili bir jobany júzege asyrý, onyń paıda ákelý uzaqqa sozylyp ketse, munyń qajeti de shamaly bolady.

«Al meniń oıymsha Eýrazıalyq odaqtyń tartymdy tustary óte kóp. Bizdiń qatarymyzǵa Túrkıa, Vetnam jáne Iran sıaqty memleketter qosylýǵa nıet tanytyp otyrsa, endeshe bul olardyń bizdiń uıymǵa qyzyǵýshylyq tanytyp otyrǵanynyń belgisi. Iá, bul kelisimderden bir kúnde paıda, tabys túspeıtinin túsiný kerek. Bastysy, mundaı kelisim bar jáne onyń paıda ákelýi tek ýaqyttyń enshisinde» dedi óz sózinde Qusaıynov.

 

Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar