Kezdesý shymyldyǵyn túrgen saıasattanýshy Edýard Poletaevtyń pikirinshe Qazaqstannyń DSU-ǵa kirýin qoldap otyrǵandar kóp. Al ekinshi jaǵynan alańdaýshylyq bar. «Reseı úkimet basshysy Medvedov Qazaqstannyń DSU-ǵa enýiniń táýekeli bolatynyn aıtqan edi. Bul týraly Belarýs prezıdenti Aleksandr Lýkashenko da aıtqan bolatyn. Onyń alańdaýy túsinikti, sebebi Belarýs Eýrazıalyq odaqtaǵy DSU-ǵa ótpegen jalǵyz el. Jalpy Qazaqstannyń DSU-ǵa ótýi ekonomıkalyq jaǵdaıdyń turaqsyz kezinde oryn aldy. Shıkizatqa degen baǵa tómendeýde, ulttyq valúta qunsyzdandy, onyń ústine bul daǵdarys 2007-2009 jylǵy daǵdarysqa qaraǵanda aýyr bolady dep kútilýde.
Eń basty túıtkil, DSU-ǵa engennen keıin Eýrazıalyq odaq 3500 taýarǵa qatysty zańnamasyn ózgertýine týra keledi. Atap aıtqanda onyń ishinde azyq-túlik jáne dári-dármek ónimderi bar» dedi Poletaev óz sózinde.
Óz kezeginde jýrnalıs Vladıslav Iýrısyn: Bastysy, atalǵan uıymǵa kirý arqyly biz álemdik erkin naryqqa shyǵamyz jáne naqty básekelestiktiń qandaı bolaryn sezinetin bolamyz. Bul tarapta men DSU-nyń qarapaıym adamdarǵa qandaı paıda ákelerin aıta keteıin. Aıtalyq, qarapaıym adam qarapaıym deńgeıde oılaýy múmkin. Ol: «DSU-ǵa ensen elimizge arzan temir tulparlar aǵylady» dep oılaıdy. Biraq, bizdiń el óz kezeginde munyń bárine kedergi qoıyp, túrli qujattarmen shektep tastamaı ma? Másele osyda» degen pikir bildirdi.
Al «Kıpr» saraptamalyq tobynyń jetekshisi Erlan Smaılovtyń aıtýynsha Qazaqstannyń DSU-ǵa ótýi týraly yntasynyń ózi qazirgi jahandyq trendke ilesýdiń kórinisi.
– Shyny kerek, Eýrazıalyq odaq qurylǵan tusta kóptegen ýádeler berilgen bolatyn. Biraq, is júzinde, ıaǵnı derekter boıynsha kóp dúnıe áli de bolsa kóńil kónshitpeı otyrǵanyn biz kórip otyrmyz. Biz qazirgi kúni DSU dep daýryǵyp júrgende erteń ol da «maqtaǵan qys toıda osyradynyń» kerin kesip júrse qaıtpekpiz. Iá, qarapaıym halyq arzan taýar aǵylady dep oılaıdy. Biraq, olarǵa qoıylar talap qandaı bolmaq? Aıtalyq, dárilerdiń sapasyn kim tekseredi? Tarıfterdiń quny qalaı bolady? – dedi ol óz sózinde.
«Qazaqstan sarapshysy» isker basylymynyń bas redaktorynyń orynbasary Sergeı Domnın:
– Men DSU-ǵa kirýimizdiń tek jaqsy jaqtaryn kóremin. Nege deseńizder, tártip paıda bolady, sapaly ınstıtýttar men mehanızmder qurylady.
Bul óz kezeginde elimizdegi saýda sattyq, alys beristiń, barys kelistiń jaqsarýyna oń yqpal etedi. Oıyn ádil túrde júredi jáne onyń ádil júrýi óte qatal baqylanady. Aıtalyq, saýda daýy týyndap qalǵan jaǵdaıda árbir memleket atalǵan uıymnyń aıasyndaǵy – DisputeSettlementBody (DSB) atty organǵa habarlasa alady. Al bul organ meniń bilýimizshe saýda daýlaryn eń ádil, ıaǵnı obektıvti túrde sheshetin qurylym. Menińshe mundaı qurylym Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqqa da artyq etpes edi, – dedi.
«Balama» ózekti zertteýler ortalyǵynyń dırektory, saıası ǵylymdar kandıdaty Andreı Chebotarev óz kezeginde bylaı dedi:
– DSU-nyń Qazaqstanǵa áseri týraly aıtar bolsam, onyń kemshilikteri qandaı bolary áýel basta-aq aıtylǵan edi. Bul birinshi kezekte elimizdiń aýyl sharýashylyǵyna aýyr soǵady. Biraq, bul tarapta kemshilik bizdiń ózimizden. Sebebi, osy kúnge deıin otandyq aýyl sharýashylyq salasyn tıisti deńgeıge shyǵara almadyq.
Al basymdyqtary týraly aıtar bolsam qazaqstandyq naryqqa tómen paıyzben nesıe beretin, bylaısha aıtqanda halyqqa qoljetimdi bankter keledi. Bálkim, bizdiń memleket buǵan birden kelispeýi múmkin, sebebi bizdiń elimizde banktik lobbı óte kúshti. Alaıda qalaı bolǵan kúnde biz kúnderdiń-kúni DSU-nyń talaptaryn qabyldaýymyz kerek. Bul alǵa júrýdiń jalǵyz jol.
Otyrysty túıindegen áskerı-strategıalyq zertteýler ortalyǵynyń bas ǵylymı qyzmetkeri Andreı Han:
– Dúnıejúzilik saýda uıymy óz kezeginde bizge birshama ýaqyt berip otyrǵany jasyryn emes. Aıtalyq, Reseı berilgen ýaqyt 2017 jylǵa deıin. Al Qazaqstanǵa baqandaı 2019 jylǵa deıin ýaqyt berildi. Menińshe, az emes. Osy ýaqyt ishinde DSU bizge uıymnyń jumys baǵytymen sáıkespeıtin kóptegen qaǵaz-qujattarymyzdy óz múddemizdi de eskeretindeı jáne uıymnyń atyna nuqsan keltirmeıtindeı retteý alýǵa múmkindik berip otyr.
Meni bul másele de alańdatpaıdy. Biz DSU aıasynda olarǵa úlken naryqqa jol ashamyz. Biletin shyǵarsyzdar, bizdiń qarjylyq naryq básekege beıim emes, óte álsiz. Eger biz joǵaryda, Chebotarev myrza aıtyp ketkendeı DSU qarapaıym halyqqa paıdaly bolady desek, bir jaǵynan ózimizdiń otandyq qyzmet kórsetý naryǵyn «óltirip» alýymyz ábden múmkin, – degen pikir bildirdi.
