Garvard ýnıversetıtiniń túlegi, "Mazmundama" baspasynyń negizin qalaýshysy Shyńǵys Muqan din men saýatsyzdyq qosylsa, ekstremızm, terorızm qaýpi týyndaıtynyn aıtty, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Ol Atyraýda on shaqty jyl buryn bolǵan oqıǵany eske alyp, sol kezde batys óńiri qandaı qıyndyqpen betpe-bet kelgenin baıandady.
"Dinı saýatym joq. Dinı saýat qaı turǵyda? Jalpy dinderdiń paıda bolýy, monoateıstik dinder týraly jalpy túsinigim bar. Aıattardy jatqa oqyp, hadısterdegi bolǵan hıkaıalardy aıtyp otyratyndaı saýatym joq. Men dinmen qaı ýaqytta betpe-bet keldim? Atyraý oblysyna 2012 jyly oblys ákiminiń orynbasary bolyp bardym. Meniń jaýapty salalarymnyń biri din edi. Ol kezde oblys ákimi Baqtyqoja İzmuhambetov boldy. Barǵan kúni bir-eki aptadan keıin jarylys boldy. Qulsaryda, Jylyoı aýdanynda. Ózimniń qaraıtyn salam bolǵan soń aınalysýǵa týra keldi. Atyraý - ekonomıkalyq turǵyda mańyzdy aımaq. Qansha sheteldik kompanıalar bar?! Munaı qubyrlary ótip jatyr. Ondaı dúnıe jarylatyn bolsa, álemdik oqıǵa bolady, munaı baǵasyna, Qazaqstan ekonomıkasyna áser etedi. Bir jyl buryn da dál osyndaı oqıǵa bolǵan eken. Iaǵnı 2011 jyly prokýratýra men UQK arasynda jergilikti turǵyn ózin jaryp jibergen.
Ol salany kóp túsinbegen soń Qaırat Lama Sháripke bardym, ol kezde din isteri jónindegi agenttiktiń tóraǵasy. Osyndaı jaǵdaı, maǵan myqty mamandar kerek dedim. Sóıtip biraz myqty mamandy Atyraýǵa jınadyq. Teologtardy, dintanýshylardy. Ol kezde saýatty dintanýshylar saýsaqpen sanarlyq. Atyraýǵa sol tusta Erkinbek Shoqaı, Ersin Ámire, t.s.s. biraz myqty dindar jigit bardy. Kúnde aınalysatyn sharýamyzdyń biri osy boldy. Túngi saǵat 12-de, qutpan namazynan keıin meshitke baratynmyn. Ár teolog kúnine tórt-bes kezdesý ótkizetin. Alys aýdandarda, aýyldarda, ol kezde mektepterde de kezdesý ótkizýge bolatyn. Túrmelerge deıin kezdesý ótkizip, keshke saǵat on-on birden keıin meshitke jınalatyn. Saǵat on eki, birge deıin qandaı áńgime bolǵanyn, qandaı adamdarmen kezdeskenin talqylaımyz. Sonda birqatar ata-anamen men de kezdestim. Bir úıdiń jalǵyz balasy eken. Anasy alyp keldi. Úlken kotejde turady, jaǵdaılary bar adamdar.
"Myna balam alty aıdan beri men bergen tamaqty ishpeıdi, bizben otyrýdan qaldy, meniń balam emes sıaqty, atam deseńder atyńdar, ustap alyp ketem deseń ustap alyp túrmege jabyńdar" dedi. "Qara jamylǵan qyzdy alyp keldi, onyń atyn da bilmeımiz, ekeýi joǵaryda ózderiniń bólmesine kirip ketedi, biz tamaǵymyzdy ishken soń olar túsedi, ártúrli kúmándi adamdar kelip jatady, qorqaıyn dedik, jalǵyz balamyz edi" dedi. Balasy otyr. Sonda dinı ıdeologıa sanasyn jaýlap alady da, týǵan áke-sheshesin talaq etip otyr. Osy turǵydan kelgen kezde teris dinı ıdeologıanyń qurbandary qazaqqa jany ashıdy dep oılaı almaımyn. Jaýyzdyq jasaý kerek pe, jarylys jasaý kerek pe?! Olar soǵan barady", - dedi ol ULYSMEDIA-ǵa bergen suhbatynda.
Shyńǵys Muqan mundaı jaıt bilim jetispeýinen bolatynyn da jetkizdi.
"Dindar dostarym bar, bes ýaqyt namaz oqıdy, barlyq alǵyshartyn atqarady. Musylmandar. Din - qoǵam úshin qajet dúnıe. İzgi amaldardy nasıhattaıdy. Sony ustanyp júretin, adamzatqa paıda tıgizemin deıtin dindar jamaǵat, árıne, qoǵam úshin de paıdaly. Degenmen din men saýatsyzdyq qosylsa, meniń oıymsha, ekstremızm, terorızm týdyrady", - dedi ol ULYSMEDIA-ǵa bergen suhbatynda.
