Májilis depýtaty Nartaı Sársenǵalıev qazaqstandyqtardyń jeke derekteri ashyq taralyp jatqanyn aıtyp, dabyl qaqty, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Depýtattyń sózinshe, 2025 jyldyń basynda qazaqstandyqtardyń kredıttik portfeli 24,1 trln teńgege jetkeni jarıalanǵan. Bul bir jyl burynǵy bereshekten 22,9% kóp.
"Buryn buqara kredıtti baryp alatyn edi, qazir kredıt óz aıaǵymen kelip júr. Sebebi ınternetti ashyp qalsań, telefondy qosyp qalsań nesıe usynǵan kompanıalardan aıaq alyp júre almaısyń. Bank telefon shalyp, "kredıt alyńyz" dep qıylyp turady, qala berdi zaım, naım, mıkrozaım, aılyqqa deıingi qaryz degen neshe túrli ataýmen telefonymyzǵa kún saıyn nesıe alýǵa úndeıtin sansyz habarlama keledi. Tipti kóbi "sizge osynsha teńge nesıe shyqty, kelip alyńyz nemese siltememen ótińiz" dep jazady.
Aǵaıyndy ashyndyratyny osy, búkil eldiń telefon nómiri, jeke derekteri, qujattaǵy resmı aqparattary aınaladaǵy bolmasa aıdaladaǵy kompanıalarda qaıdan júr? Sandyq tehnologıany damytamyz dep eldiń jeke málimeti jınalǵan sandyqty kim ashyp tastady? Alaıaqtar men kredıt bergish kompanıalarǵa bizdiń derekterdi kim usynyp júr? Sıfrlyq damý mınıstrligi bastaǵan vedomstvalardyń jeke derekti muqıat saqtaımyz degeni osy ma? Buǵan kim jaýap beredi? Mine meniń ózime qansha sms keldi" - dep ashyndy ol.
Ol buǵan deıin densaýlyqqa qatysty derekter de tarap ketkenin eske saldy.
"Budan buryn azamattarymyzdyń densaýlyǵyna qatysty derekter tarap ketti, keıin otbasy múshelerine, bala-shaǵamyzǵa qatysty derekter jelide júrdi, endi jeke qujattaǵy málimetterimiz ben telefon nómirlerimiz árkimniń qolynda júr? Bul qalaı bolǵany?
Qazir qandaı da bir memlekettik nemese jeke qosymshaǵa kireıin deseń "sizdiń jeke málimetterińizdi óńdeýge ruqsat berińiz" degen batyrma shyǵady. Oǵan kelispeseń bitti, eshqandaı qyzmet kórsetpeıdi. Ol jeke derekti alǵandar ony keıin qaıda qoldanady, kimge beredi Qudaı bilsin", - dedi depýtat.
Nartaı Aralbaıuly munyń arty alaıaqtyqqa ákep soǵatynyn jetkizdi.
"Artynsha azamattar aldanyp jatyr dep alashapqyn bolamyz. Sebebi jeke deregi qoldy bolǵan azamattar jappaı alaıaqtardyń quryǵyna túsip jatyr. "Ázil aıtý men qaryz alý kenet bolý kerek" deıdi qazaq, qazir qaryzǵa kirý de kenet bolady. Naqty derek, 2024 jyly qazaqstandyqtar 22 900 ret ınternet alaıaqtarǵa aldanǵan, keltirilgen shyǵyn 45,5 mlrd teńge. Azamattar "aqshamdy esepshotymnan sypyryp alǵan alaıaqty tabyńyz" dep polıasıaǵa aryz jazady. Biraq odan nátıje joq. Sebebi ınternet alaıaqtyqqa qatysty qozǵalǵan isterdiń 81,8 prosenti "qylmys jasaǵan adamnyń anyqtalmaýyna baılanysty" jabylyp qalady. Bitti. Esepshotyń turǵan bank ózine múldem jaýapkershilik almaıdy. Tergeýshi tappaıdy. Jeke derekterińdi, banktegi esepshorttaryńdy kimniń, qashan, qalaı qoldy qylǵanyn da bilý múmkin emes. Sonda sandyq tehnologıany halyqty san soqtyrý úshin oılap tabyldy ma?" - dep ashyndy ol.
Depýtat byltyr ınternet alaıaqtar memlekettik mekemelerdi aldap, 8,4 mıllıon teńgesin urlap ketkenin, bul paradoks ekenin málimdedi.
"El bolsa memlekettik mekemeler bizdi qutqarady dep senip júr...", - dedi ol.
