Eń aldymen, sońǵy kúnderi balalarynan aırylyp qalǵan ata-analarǵa kóńil aıtamyn. Eshkimniń basyna salmasyn mundaı qaıǵyny. «Ekinshiden, bul jaman indettiń artynda ne tur?» degen suraqqa sizdermen birge jaýap izdegenimiz durys shyǵar dep oılaımyn.
Bizdiń qoǵam barlyq bolyp jatqan máselege kinálini syrttan izdeıdi: mektep, dostary, ınternet, t.b.
Iá, kelisemin, olardyń da áseri bar. Búgin áleýmettik jeli barlyq suraqqa jaýap bere alatyn keńesshige aınaldy. Biraq onyń ishinde arnaıy arandatýshy, ótirik aqparat taratýshy, teris nárseni nasıhattaýshylar da otyr.
Basqany qoıǵanda búgin ózin koých dep atap, bizdiń ulttyq qundylyqtarymyzǵa qaıshy aqparat taratyp otyrǵan óz azamattarymyz da az emes. Solardyń birshamasy – bilimsiz, tipti mamandyǵy joq adamdar.
Al, bizdiń qoǵam solardyń «oń qolyńyzǵa qyzyl jip baılańyz, ony menen satyp alyńyz, sonda barlyq máseleńiz sheshiledi» degenine senedi. Onda nege balalar senbeýi kerek? Olar sizderden kórgenin isteıdi ǵoı. Olar da sol áleýmettik jelilerdegi jalǵan «dosqa», aqparatqa, jarnamaǵa senedi.
Otbasyndaǵy aýyzbirshilik, balamen dostyq qarym-qatynas, ózara senim ǵana bala men ata-ananyń arasynda túsinistikti qalyptastyrady. Bala óz ómirinde bolyp jatqan qýanyshpen de, qıynshylyqpen de, eń aldymen, óz otbasymen, óz otbasynyń múshesimen bólise alý kerek qoı.
Búginde balalar psıhıkalyq turǵydan názik ekenin moıyndaýymyz kerek. Aqparattyń tym kóptiginen, olarǵa aınaladaǵy kóp aqparattyń aq-qarasyn ajyrata alý qıyn. Sol kezde balalar janyna jaqyn adam izdeıdi.
Al biz balamyzǵa jaqynbyz ba?! Bul suraqqa árkim óz-ózine jaýap berip kórse durys bolar edi. Materıaldyq qamtamasyz etý ǵana balany baqytty ete ala ma?! Nege bizdiń balalarymyz bir-birine zorlyq (býllıng) kórsetedi?! Qoıa bersek suraq kóp.
«Osy máselelerdiń týyndaýynda meniń rólim qandaı?» degen de suraqqa jaýap izdep kóreıik. Kiná áleýmettik jelide bolsa, bılik basyndaǵylar keıbir áleýmettik jelilerdi jaýyp tastasyn. Bul basqa memleketterde bar tájirıbe. Eger ata-ananyń balalarǵa ýaqyt bólýine baılanysty bolsa, jumys berýshiler Konstıtýsıaǵa sáıkes jumys ýaqytyn 8 saǵattan asyrmaıtyn tártipti qatań ustansyn. Sodan keıingi ýaqytty otbasyna arnaý týraly (mysaly, Norvegıada jumystan keıin densaýlyǵyńdy nyǵaıtýǵa jaýaptysyń) qaǵıdany qoǵamda turaqty ornatý kerek.
Analar keńesiniń «Keshki sháı» degen jobasy bar. Ár otbasy keshki asyn óz otbasynda, bala-shaǵasymen ishý kerek. Ata-anadan bastap otbasynyń ár múshesi bir kúnde basynan ótkenimen shynaıy bólisýdi dástúrge aınaldyrý kerek. Sonda balańyzdyń dosy kim, armany qandaı, qandaı oıyn qyzyqtyrady jáne t.b bilip otyrýǵa bolady.
Al kezdesýler, toılar, basqa da bas qosýlar sizdiń balalaryńyzdyń ómirinen, sizdiń otbasyńyzdyń baqytynan artyq emes.
Oılanaıyq, aǵaıyn!
Nazıpa Ydyrysqyzy Shanaı
QHA Analar keńesiniń tóraǵasy
