Ne joba durys bolmaı shyǵady, ne sýdyń kólemi men jaramdylyǵy zerttelmegeni anyqtalady. Qanshama mıllıondar jumystyń sapasyz atqarylýynan «sýǵa ketkeni» jóninde Dalanews.kz aqparat agenttigi talaı jazǵan da bolatyn. Sondyqtan aldaǵy biraz jylda da bul taqyryp redaksıanyń kún tártibinen túspeıtini anyq.
Búginde júzdegen aýyldy, eldimekender sapaly jáne qol jetimdi sýmen qajetti kólemde qamtamasyz etilmegen. 2002-2010 jyldar aralyǵynda «Aýyzsý baǵdarlamasy» aıasynda eldi mekenderdegi aýyzsýmen qamtamasyz etý máselelerin sheshýge 195 mlrd teńgeden astam qarjy bólinse, qalalardaǵy problemalardy sheshýge 140 mlrd teńge baǵyttalǵany esmizde
Alaıda, baǵdarlamada belgilengen maqsattar respýblıka boıynsha tıisti deńgeıde oryndalmady. Qolǵa alǵan istiń bulaısha dittegen mejege jetpeýine halyqty aýyz sýmen qamtyýǵa qatysty jobalardyń jan-jaqty qarastyrylmaǵany kesirin tıgizgenin atap aıtýymyz kerek.
Aýyldyq jerlerdegi jaǵdaıǵa toqtalsaq, júzdegen eldimeken sapaly jáne qol jetimdi sýmen qajetti kólemde qamtamasyz etilmegenin baıqaýǵa bolady. Sonyń saldarynan birqatar eldimekende turatyn halyq aýyz sýdy tasymaldap iship otyr.
Budan basqa biraz aýyldyq jerdi sýmen qamtamasyz etý júıesi toptyq qubyrǵa qosýdy qajet. Myńdaǵan aýyl ortalyqtandyrylmaǵan sýmen qamtamasyz etý júıesin paıdalanýda. Sonymen qatar júzden astam eldimekenniń toptyq sý qubyrlaryna qaıta jóndeý jumystaryn júrgizý kerek.
Úkimet sýmen qamtamasyz etý boıynsha biryńǵaı jobalardyń tizimin bekitetin jáne qalyptastyratyn vedomstvoaralyq komısıa qurǵanyn da bilemiz. Ázirshe budan máseleniń sheshilip ketkenin kórmedik. Aýyz sýǵa qatysty atqarylatyn jumystar jetip artylady.
Aýyl halqyn sapaly aýyz sýmen qamtýda sý kózderin jáne onyń kólemin zertteý jumystaryn da tıanaqty júrgizýdiń mańyzy zor. Ol úshin de mıllıondaǵan qarjy bólinip biraz jumystar atqarylýda. Aýyz sýmen qamtamasyz etýdiń jańa baǵdarlamasy aıasynda iske asyrylatyn mańyzdy maqsattardyń biri jerasty sýlary resýrstarynyń áleýetin paıdalanýdyń qamtamasyz etilýi.
Eldi mekenderge barynsha jaqyn jerasty sýlary kózderin anyqtaýǵa basymdyq berilýde. Jerasty sýlary lastanýdan taza bolǵandyqtan, halyqty sapaly sýmen qamtamasyz etýde erekshe ról atqaratyny anyq. Úkimet jer asty sý kózderin anyqtaýǵa 2018 jylǵa deıin jyl saıyn 6,2 mlrd teńge jumysady.
Aýyzsý baǵdarlamasyn sapaly júzege asyrýdaǵy kemshiliktiń biri – joǵaryda aıtyp ótkenimizdeı jobalardyń durys jasalmaýy bolyp otyr. Elimizdegi aýyzsý máselesin sheshýge bólinetin jalpy qarjynyń 74 paıyzy respýblıkalyk búdjetten, al 25 paıyzy ǵana jergilikti búdjetten baǵyttalady. Iaǵnı, keıbir oblystar ózderine alǵan jospardy oryndamaı, respýblıkalyq búdjetke arqa súıeıtin kezderi de bolady eken.
Halyqty sapaly aýyz sýmen qamtamasyz etetin alǵashqy baǵdarlama júzege asa bastaǵanda Soltústik Qazaqstan, Aqtóbe, Qyzylorda, Qaraǵandy oblystary ǵana jergilikti búdjetten qarjy bólgen. Ókinishke oraı, halyq densaýlyǵy úshin asa mańyzdy bul máselege ózge oblystar enjarlyq tanytqan. Aldaǵy ýaqytta osyǵan deıin jiberilgen kemshilikti joıyp, bul baǵyttaǵy jumystardy shıratýdyń mańyzy zor. Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev óziniń Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýynda aldaǵy ýaqytta halyqty sapaly aýyz sýmen qamtý isin aıaǵyna jetkizý kerek ekenin aıtqan bolatyn. Prezıdent aldymyzǵa qoıǵan mejege qol jetkizý úshin Úkimet osyǵan deıin jiberilgen kemshilikterden sabaq alyp, olardyń qaıtalanýyna jol bermek.
Halyqty sapaly aýyz sýmen qamtýda birinshi kezekte jobalardy saýatty daıyndaýdyń mańyzy zor. Sonymen qatar jerasty sý kózderiniń qoryn basshylyqqa alyp áreket etý kerek. Jerasty sý qoryn esepke almaı joba jasap, iske kirisýge áste bolmaıdy. Buǵan basa mán berýimiz kerek. Qyrýar aqshaǵa sý qubyrlaryn tartyp qoıǵannan keıin sý kózi sarqylyp jatsa, munyń sońy úlken daýǵa ulasyp, Úkimet pen jergilikti bılik oryndarynyń kásibıligine kóleńke túsiretini anyq.
