نە جوبا دۇرىس بولماي شىعادى، نە سۋدىڭ كولەمى مەن جارامدىلىعى زەرتتەلمەگەنى انىقتالادى. قانشاما ميلليوندار جۇمىستىڭ ساپاسىز اتقارىلۋىنان «سۋعا كەتكەنى» جونىندە Dalanews.kz اقپارات اگەنتتىگى تالاي جازعان دا بولاتىن. سوندىقتان الداعى ءبىراز جىلدا دا بۇل تاقىرىپ رەداكسيانىڭ كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيتىنى انىق.
بۇگiندە جۇزدەگەن اۋىلدى، ەلدiمەكەندەر ساپالى جانە قول جەتiمدi سۋمەن قاجەتتi كولەمدە قامتاماسىز ەتىلمەگەن. 2002-2010 جىلدار ارالىعىندا «اۋىزسۋ باعدارلاماسى» اياسىندا ەلدى مەكەندەردەگi اۋىزسۋمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە 195 ملرد تەڭگەدەن استام قارجى بولىنسە، قالالارداعى پروبلەمالاردى شەشۋگە 140 ملرد تەڭگە باعىتتالعانى ەسمىزدە
الايدا، باعدارلامادا بەلگiلەنگەن ماقساتتار رەسپۋبليكا بويىنشا ءتيىستى دەڭگەيدە ورىندالمادى. قولعا العان ءىستىڭ بۇلايشا دىتتەگەن مەجەگە جەتپەۋىنە حالىقتى اۋىز سۋمەن قامتىۋعا قاتىستى جوبالاردىڭ جان-جاقتى قاراستىرىلماعانى كەسىرىن تيگىزگەنىن اتاپ ايتۋىمىز كەرەك.
اۋىلدىق جەرلەردەگi جاعدايعا توقتالساق، جۇزدەگەن ەلدىمەكەن ساپالى جانە قول جەتiمدi سۋمەن قاجەتتى كولەمدە قامتاماسىز ەتىلمەگەنىن بايقاۋعا بولادى. سونىڭ سالدارىنان ءبىرقاتار ەلدiمەكەندە تۇراتىن حالىق اۋىز سۋدى تاسىمالداپ ءىشىپ وتىر.
بۇدان باسقا ءبىراز اۋىلدىق جەردى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسى توپتىق قۇبىرعا قوسۋدى قاجەت. مىڭداعان اۋىل ورتالىقتاندىرىلماعان سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىن پايدالانۋدا. سونىمەن قاتار جۇزدەن استام ەلدىمەكەننىڭ توپتىق سۋ قۇبىرلارىنا قايتا جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ كەرەك.
ۇكىمەت سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا ءبىرىڭعاي جوبالاردىڭ ءتىزىمىن بەكىتەتىن جانە قالىپتاستىراتىن ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيا قۇرعانىن دا بىلەمىز. ازىرشە بۇدان ماسەلەنىڭ شەشىلىپ كەتكەنىن كورمەدىك. اۋىز سۋعا قاتىستى اتقارىلاتىن جۇمىستار جەتىپ ارتىلادى.
اۋىل حالقىن ساپالى اۋىز سۋمەن قامتۋدا سۋ كوزدەرiن جانە ونىڭ كولەمىن زەرتتەۋ جۇمىستارىن دا تياناقتى جۇرگىزۋدىڭ ماڭىزى زور. ول ءۇشىن دە ميلليونداعان قارجى ءبولىنىپ ءبىراز جۇمىستار اتقارىلۋدا. اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ جاڭا باعدارلاماسى اياسىندا ىسكە اسىرىلاتىن ماڭىزدى ماقساتتاردىڭ ءبىرى جەراستى سۋلارى رەسۋرستارىنىڭ الەۋەتىن پايدالانۋدىڭ قامتاماسىز ەتىلۋى.
ەلدى مەكەندەرگە بارىنشا جاقىن جەراستى سۋلارى كوزدەرىن انىقتاۋعا باسىمدىق بەرىلۋدە. جەراستى سۋلارى لاستانۋدان تازا بولعاندىقتان، حالىقتى ساپالى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋدە ەرەكشە ءرول اتقاراتىنى انىق. ۇكىمەت جەر استى سۋ كوزدەرىن انىقتاۋعا 2018 جىلعا دەيىن جىل سايىن 6،2 ملرد تەڭگە جۇمىسادى.
اۋىزسۋ باعدارلاماسىن ساپالى جۇزەگە اسىرۋداعى كەمشىلىكتىڭ ءبىرى – جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي جوبالاردىڭ دۇرىس جاسالماۋى بولىپ وتىر. ەلىمىزدەگى اۋىزسۋ ماسەلەسىن شەشۋگە بولىنەتىن جالپى قارجىنىڭ 74 پايىزى رەسپۋبليكالىك بيۋدجەتتەن، ال 25 پايىزى عانا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن باعىتتالادى. ياعني، كەيبىر وبلىستار وزدەرىنە العان جوسپاردى ورىنداماي، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە ارقا سۇيەيتىن كەزدەرى دە بولادى ەكەن.
حالىقتى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتاماسىز ەتەتىن العاشقى باعدارلاما جۇزەگە اسا باستاعاندا سولتۇستىك قازاقستان، اقتوبە، قىزىلوردا، قاراعاندى وبلىستارى عانا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن قارجى بولگەن. وكىنىشكە وراي، حالىق دەنساۋلىعى ءۇشىن اسا ماڭىزدى بۇل ماسەلەگە وزگە وبلىستار ەنجارلىق تانىتقان. الداعى ۋاقىتتا وسىعان دەيىن جىبەرىلگەن كەمشىلىكتى جويىپ، بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردى شيراتۋدىڭ ماڭىزى زور. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان جولداۋىندا الداعى ۋاقىتتا حالىقتى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتۋ ءىسىن اياعىنا جەتكىزۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان بولاتىن. پرەزيدەنت الدىمىزعا قويعان مەجەگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن ۇكىمەت وسىعان دەيىن جىبەرىلگەن كەمشىلىكتەردەن ساباق الىپ، ولاردىڭ قايتالانۋىنا جول بەرمەك.
حالىقتى ساپالى اۋىز سۋمەن قامتۋدا ءبىرىنشى كەزەكتە جوبالاردى ساۋاتتى دايىنداۋدىڭ ماڭىزى زور. سونىمەن قاتار جەراستى سۋ كوزدەرىنىڭ قورىن باسشىلىققا الىپ ارەكەت ەتۋ كەرەك. جەراستى سۋ قورىن ەسەپكە الماي جوبا جاساپ، ىسكە كىرىسۋگە استە بولمايدى. بۇعان باسا ءمان بەرۋىمىز كەرەك. قىرۋار اقشاعا سۋ قۇبىرلارىن تارتىپ قويعاننان كەيىن سۋ كوزى سارقىلىپ جاتسا، مۇنىڭ سوڭى ۇلكەن داۋعا ۇلاسىپ، ۇكىمەت پەن جەرگىلىكتى بيلىك ورىندارىنىڭ كاسىبيلىگىنە كولەڭكە تۇسىرەتىنى انىق.
