Bulaı deýimiz beker emes. Elimizdegi sý salasynyń mamandary 2035-40 jylǵa qaraı Qazaqstandaǵy sýǵa suranys 45 paıyzǵa artady dep otyr, al sý jetispeýshiligi jylyna 12 tekshe shaqyrymdy quraıtyn bolady.
Aıta ketelik, elimizde halyqty aýyz sýmen qamtamasyz etýge baǵyttalǵan «Nurly jer» baǵdarlamasy júzege asýda. Alaıda birqatar májilis depýtattary osynaý jobanyń tıimdiligine kúmánmen qaraıdy. Halyq qalaýlysy Ekaterına Smyshlıaevanyń aıtýynsha 2025 jyly barsha Qazaqstan turǵyndaryn 100 paıyz taza aýyz sýmen qamtamasyz etýdi kózdegen Úkimet josparynyń oryndalýy neǵaıbyl.
Depýtattyń aqparat quraldaryna usynǵan deregi boıynsha bul jospardy iske asyrýda Úkimet kóptegen kedergilermen betpe-bet kelýi múmkin.
«Jumysqa jaýapty mınıstrlik 2023 jyly josparlanǵan 120 eldi mekenniń tek 90-yn ǵana aýyz sýmen qamtýǵa ýáde berip otyr. Sebebi, aldaǵy jyldarǵa baǵyttalǵan qarjynyń basym bóligi jumsalyp ketti. Qarjy bólinisine kelgende keshigýler bolǵanynan habardarmyz, sonyń saldarynan merdigerlerge jumysty keshigip bastaýǵa týra keldi. Al jer qatyp, qar túsken túsken kezde qubyr júrgizý mashaqat is», – deıdi májilismen.
Óz kezeginde sý salasyn jetik biletin ekolog Araı Saparqyzy aýyz máselesin sheshýge jıi oryn aýysatyn mınıstrlerdiń kedergi bolyp otyrǵanyn aıtady.
«Osy kúnge deıin elimizdegi Sý kodeksine 70-ten astam ózgeris engen eken. Elimizde salaǵa jaýapty mınıstrler de jıi aýysady, sonyń saldarynan osy baǵyttaǵy baǵdarlamalar turalap qalatyn kezder kóp. Bul máseleni keshendi túrde qarastyrý qajet», – deıdi ol.
Sarapshy aýyz máselesine kelgende Qazaqstandy kórshi elderge táýeldilikten qutqarýdyń jolyn usynyp otyr. Onyń aıtýynsha sýǵa kelgende kórshige muqtajdyqtan arylý úshin 10-ǵa jýyq sý qoımasyn salýymyz qajet.
Óz kezeginde «Taza-Sý» kompanıasynyń basshysy Maqsat Temirlanuly bul tujyrymmen kelispeıdi.
«Elimizde sý jetkilikti, – deıdi ol. Tek sýdy tasymaldaıtyn ınfraqurylymdardyń tozyǵy jetken, sý qurylysy salasyna jańashyl ıdeıalar jetińkiremeıdi. Onyń ústine, turǵyndardyń tarapynan sýdy uqypty qoldanatyn etıka qalyptasa qoıǵan joq. Sý baǵasy arzan, sýdyń qadirin túsinbeı otyrmyz...».
Aıta ketelik, buǵan deıin sý máselesine qatysty ótkir pikir bildirip júrgen Májilis depýtaty Edil Jańbyrshın bul salada óz isin jetik biletin kadrlardyń tapshy ekenin aıtqan bolatyn.
Dalanews depýtat sóziniń anyq-qanyǵyn tekserý úshin, shaǵyn zertteý júrgizip, Jańbyrshınniń jalǵan sóılemegenin rastady.
Máselen, 90 jyldardyń basynda sý salasynda 40 myń jýyq maman eńbek etse, búgingi tańda olardyń sany 7-8 ese qysqarǵan. Al ekolog Araı Saparqyzy usynǵan derekke sensek, Qazaqstanda 500 myńǵa jýyq adam sýdan tapshylyq kórip otyr.
«Osy kúnge deıin aýyz máselesin sheshýge baǵyttalǵan birneshe baǵdarlama ázirlendi. Ázirgi kúni «Nurly jer» baǵdarlamasynan úmittimiz. Búginderi shamamen 1500-ge jýyq aýyl sapaly aýyz sýǵa qoly jete almaı otyr», – deıdi ol.
Baǵdarlama aıasynda elimizdegi aýyz sý máselesin sheshýge 230 mln dollar qarjy bólingen. Baǵdarlamanyń nátıjesi boıynsha 2025 jylǵa deıin qazaqstandyqtar 100 paıyz aýyz sýmen qamtamasyz etilýi qajet.
