QR Parlamenti Májilisiniń spıkeri Baqtyqoja İzmuhambetov: «Jumysymyzdy bastaý úshin qajetti kvorým bar. Májilistiń jalpy otyrysyn ashyq dep jarıalaımyn. Qurmetti áriptester! 6 maýsymda depýtat Qareken Quralaı Ánýarqyzynyń týǵan kúni boldy!», – dep el qara jamylyp otyrǵanda týǵan kún ıesin quttyqtaýdan bastaǵan.
Aqtóbedegi jaǵdaı týraly tis jarmaı, 1 mınýt únsizdikti qımaǵan depýtattar otyrys barysyn jantúrshigerlik oqıǵa jaıynda lám-lım dep aýyz ashpaǵan. Olar týǵan kúnderimen quttyqtap, máre-sáre bolǵan soń kún tártibi boıynsha jumystaryn bastap ketti. 2015 jylǵy búdjettiń atqarylýy máselesi qaralyp bitken soń úkimet ókilderi men depýtattardyń pikirin 31 arna tilshileri dálizde ǵana bilgen.
QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty Bekbolat Tileýhan:
– Jalpy mundaı jerde memleket tarapynan mundaı tentek, qanquıly, terrorshylarǵa qatty jaza kerek dep oılaımyn, – dedi. Din atyn jamylǵandardyń qaskóıligin synaǵan Bekbolat Tileýhannan otyrysta Aqtóbedegi jaǵdaıdyń eleýsiz qalǵany jaıly da saýal qoıylǵan.
– Búgin májiliste quttyqtaýmen bastaldy. Biraq Aqtóbe jaıly 1 aýyz aıtylǵan joq...
– Endi qoǵam buǵan tıisti reaksıa berip jatqanyn kórip otyrsyzdar ǵoı, – degen.
Al depýtat Máýlen Áshimbaev barlyq áriptesteri jekeleı kóńil aıtyp jatyr dep aqtaldy. Sodan soń, 2011 jyly eldi dúrliktirgen oblysta lańkestiktiń qaıtalanýy jańa sharalar qabyldaýǵa ıtermeleıtinin alǵa tartqan.
– Taıaý Shyǵystan kontrterrorıstik operasıanyń negizinde biraz terorıstik toptardyń ókilderi ketip jatyr. Olar basqa elderde ózderiniń qylmystyq áreketterin aýystyrýǵa árekettenýde. Osyǵan baılanysty biz osy saladaǵy zańdardy taǵy da bir saraptaımyz degen josparymyz bar, – dedi Máýlen Áshimbaev.
Depýtat aıtqan zań 2011 jylǵy birneshe teraktiden soń qolǵa alynǵan bolatyn. Sol kezdegi ózgertýler negizinde dinı birlestikterdi retteý júzege asyrylǵan bolatyn. Sondaı-aq, kúshtik qurylymdardyń lańkestikpen kúresý quzyreti de keńeıtilgen-di. Alaıda teolog Dosaı Kenjetaı eń aldymen ıdeologıalyq turǵydan aldyn alyp, jat aǵymdarǵa shekteý qoıý kerek ekenin alǵa tartýda.
– Sálafızm, vahabızmniń túbine quqyqtyq turǵydan balta shabý kerek. Birinshi myna jerde júre almaıtyndyǵyn eger sanasyna sińse olardyń, tyıym salynǵan bolsa, psıhologıalyq turǵydan aptyǵy basylady. Qalǵanyn ózi rettep alady qazaq, – deıdi L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazıa Ulttyq ýnıversıteti dintaný kafedrasynyń profesory Dosaı Kenjetaı. Ǵalym mundaı batyl qadamdarǵa barmasaq, Aqtóbedegi jaǵdaı jalǵasyn tabýy múmkin dep paıymdaıdy. Jáne syrttaǵy lańkestik uıymdardyń áseri az dep esepteıdi. Óıtkeni, osydan 10-15 jyl buryn Qazaqstanǵa engen jat aǵymdar, qazir ózindik tujyrymdamasy bar kúshke aınalyp úlgergen.
Baqytnur Álibaı, Baýyrjan Narymbetov
