Aýǵanstan qazaqtary Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevqa, Úkimetke jáne Parlament depýtattaryna úndeý joldap, qazaq mektebin ashýǵa qarjylaı qoldaý kórsetýdi surady. Úndeýdi “Aýǵanstan qazaqtarynyń mádenı ortalyǵy” qoǵamdyq uıymynyń tóraǵasy Asadýlla Qajy Oımaýyt Dalanews.kz redaksıasyna joldady.

Aıtýynsha, atalǵan uıym 2024 jyly Aýǵanstannyń túrli aımaǵynda turatyn 13 qazaq azamatynyń bastamasymen qurylǵan.

“Uıymnyń negizgi maqsaty – Aýǵanstandaǵy qazaqtardyń tarıhı, etnıkalyq jáne demografıalyq derekterin jınaqtaý, olardyń qaı jyldary Qazaqstannan kóshkenin, qaı rýdan taraǵanyn jáne qazirgi tańda qaı óńirlerde turatynyn anyqtaý. Sonymen birge Aýǵanstandaǵy qazaqtardyń túrli ulttyq, memlekettik merekelerde bas qosýlaryn uıymdastyrý, olarǵa túrli mádenı jáne materıaldyq kómek kórsetý”, - delingen hatta. 

“Aýǵanstan qazaqtarynyń mádenı ortalyǵy” 2024 jyldyń 9 shildesinde Aýǵanstan Islam Ámirliginiń aqparat jáne mádenıet mınıstrliginde resmı túrde tirkelgen.

“Bul mádenı ortalyq memlekettik emes, eshqandaı saıası jáne komersıalyq paıda kózdemeıtin, eshbir memlekettik nemese jeke uıymdarǵa táýeldi emes qoǵamdyq uıym”, - deıdi belsendiler.

Úndeý avtorlarynyń aıtýynsha, Aýǵanstan qazaqtary uzaq jyldar boıy ózderiniń tili men mádenıetinen, salt-dástýrinen aıyrylyp qalǵan.

“Sebebi olardyń Qazaqstannan Aýǵanstanǵa kóshýi sonaý 1800 jyldardan bastalady. Eki ǵasyrdan astam ýaqyttan beri olar Aýǵanstannyń ár aımaǵynda bytyrap, shashyrańqy qonystanǵan”, - deıdi.

Sózderinshe, osy ýaqytqa deıin qazaq tilinde bilim beretin mektep te, turaqty mádenı ortalyq ta bolmaǵan.

“Aýǵanstanda turatyn qandastarymyz jatjurtta júrse de, qıyn taǵdyrdy bastan keshirip jatsa da, olar ana tilin – qazaq tilin saqtaýǵa baryn salyp otyr. Degenmen jahandanǵan dáýirde olardyń óz tilin saqtap qalýy kúnnen kúnge ulttyq tragedıaǵa aınalyp jatyr. Sondyqtan biz, Aýǵanstandaǵy bir top belsendi qazaqtar, urpaqtarymyzdyń ana tilin saqtap qalý úshin, olarǵa qazaq mádenıeti men qazaqtyń salt-dástúrin jańǵyrtyp, qazaq balalaryna qazaq tilin álippesin úıretip, qazaq tilin oqytatyn mektep ashyp, saýatty urpaq ósirsek degen maqsatpen osy ortalyqty qurǵan edik”, – delingen úndeýde.

Aýǵanstan qazaqtary bul bastamany júzege asyrý úshin Qazaqstan tarapynan naqty qarjylaı kómek qajet ekenin atap ótti. Olar eń aldymen Qazaqstan Prezıdentinen qoldaý kórsetip, qazaq mektebin ashýǵa járdem berýdi surady.

“Biz osy ýaqytqa deıin óz qarajatymyzben Aýǵanstan qazaqtaryna shamamyz kelgenshe adal qyzmet etip kelemiz jáne bolashaqta da qyzmet ete beremiz!”, — dep túıindedi olar.

Úndeýge Aýǵanstannyń túrli óńirinde turatyn qazaq qaýymdastyǵynyń ókilderi qol qoıǵan. Atap aıtqanda, "Aýǵanstan qazaqtary mádenı ortalyǵynyń" tóraǵasy, Oımaýyt rýynyń ókili Qajy Asadýlla Halyq (Mazarı-SHarıf qalasy), Qońyrat-Bojban rýynan Shir Muhammad (Júzjan qalasy), Saryqasqa rýynyń ókili Qajy Asadýlla Bek (Farıab oblysy, Andhoı aýdany), Qajy Seıfýddın Nurı (Shıbarǵan qalasy), Hal Muhammad Mahmýdı (Tahar qalasy), ınjener Azızýlla Qazaq (Tahar qalasy), Qońyrat rýynan Mulla Abdýlhamıd (Qundyz qalasy), ustaz, profesor Hıkmatýlla Rahımı (Mazarı-SHarıf qalasy), dáriger Faızýlla Mýradı (Sarıpýl qalasy), Nematýlla Akbar (Sholgare aýdany), Ǵýlamsahı Fýrqanı (Mazarı-SHarıf qalasy) jáne Qajy Qalandar Rahımı (Samangan qalasy) bar.

Aýǵanstan qazaqtary mádenı ortalyǵynyń tóraǵasynyń baılanys nomeri: +93 77 126 0232.