Qasym-Jomart Toqaevtyń 2022 jyly Qazaqstan damý bankine (QDB) jasaǵan eskertýi óz nátıjesin bermegen sıaqty. Sol kezde memleket basshysy QDB-nyń olıgarhtar múddesine jumys isteıtin «qaltadaǵy oıynshyq» ekenin ashyq túrde synǵa alǵan bolatyn. Alaıda, eki jyl ótse de, esh ózgeris joq. Eski Qazaqstannyń olıgarhtary kezek-kezek óz jobalaryn qarjylandyryp, jeńildikpen nesıe alýdy jalǵastyrýda, - dep habarlaıdy Dalanews.kz Nege.kz-ke siltep.
Álıhan Smaıylov basqaratyn Joǵarǵy aýdıtorlyq palata da osy jaǵdaıǵa qatysty eskertý jasady. Bul eskertý de sol qalpynda qalyp qoıa ma, álde jaǵdaı túbegeıli ózgere me? NEGE derekkózine sensek, kelesi kezekte Bas prokýratýra bul máseleni kóterýi múmkin, biraq ol kezde tek eskertý ǵana emes, naqty sharalar qabyldanýy yqtımal.
Olıgarhtardyń súıikti banki
Qazaqstan damý banki olıgarhtar úshin jeńildikpen nesıe alýdyń negizgi kózine aınalǵandaı. Mysaly, «Eýrazıalyq úshtik» dep atalatyn olıgarhtar tobynyń quramyna kiretin Aleksandr Mashkevıch basqaratyn «Qazhrom» kompanıasy 2024 jyldyń basynda 14,2 mıllıon dollar jeńildetilgen nesıe aldy. Biraq, osy kompanıanyń mundaı qarjyǵa muqtaj bolǵany kúmán týdyrady. Sebebi, «Qazhrom» óz aksıonerleri ERG men onyń enshiles kompanıalaryna jyl basynan beri 83,7 mıllıon dollar, al shilde aıynda taǵy 40 mıllıon dollar aýdarǵan.
Bul jaǵdaı ERG-diń memleket kómegine muqtaj emestigin jáne QDB-nyń jeńildetilgen nesıesin tek múmkindigi bar bolǵandyqtan alǵanyn kórsetedi. Budan bólek, QDB-nyń basqa da baı klıentteri arasynda Nurlan Nyǵmatýlınniń uldary Nurjan men Nurhan, Vladımır Kım, Edýard Ogaı, Saıdýlla Qojabaev, Serikjan Seıitjanov sıaqty iri kásipkerler bar. Olardyń jobalary memlekettik qoldaýdy qajet etedi me, joq pa degen suraqtar kókeıde turady.
Jasyryn tabys kózderi
Joǵarǵy aýdıtorlyq palata QDB-nyń taǵy bir zańsyz áreketin anyqtady: bank búdjetten bólingen qarjyny kásiporyndarǵa birden bermeı, depozıtte ustap, sol arqyly qosymsha tabys tapqan. Banktiń keıbir jobalarǵa joǵary paıyzben nesıe berip, dál sondaı basqa jobalarǵa neǵurlym jeńildetilgen nesıeler berip otyrǵany da belgili boldy.
QDB-nyń qazirgi basqarma tóraǵasy Marat Elibaev osy zańsyz áreketterdiń saldarynan bolashaqta qıyn jaǵdaıǵa tap bolýy múmkin. Qoǵamnyń shydamy taýsylyp barady, al ýaqyt az qaldy.
Eger QDB-da shynaıy ózgerister oryn almasa, bul másele úlken daýǵa aınalýy múmkin. Bank óz qyzmetin qaıta qarastyryp, memleket múddesi úshin jumys isteýge kóshýi tıis. Áıtpese, "eski Qazaqstannyń" eski olıgarhtyq júıesi men onyń qaldyqtary ózgerissiz qala bermek.
