Qazir gazet-jýrnal oqıtyndar azaıdy. Merzimdi basylymdardyń taralymy kúrt qulady. Óıtkeni qalyń buqaraǵa aqparat jetkizýde dástúrli baspasóz saıt pen áleýmettik jelige básekeles bola almaı qaldy. Ne istemek kerek?
Tyǵyryqtan shyǵýdyń jolyn Shyǵys óńirindegi «Altai-News» medıa-ortalyǵy» tapty. Qaıta qurylyp, tyń baǵytqa túren salǵan kompanıa gazetti óltirmeı, kerisinshe órkendetý úshin táýekelge baryp, úlken ózgerister jasady.
Budan 15 jyl buryn irge kótergen «Shyǵys aqparat» JSHS bıyldan bastap qaıta qurylyp, ataýyn ózgertti. Qazirgi qoǵamnyń suranysyn eskergen seriktestik basshylyǵy zaman talabyna saı ónim usynýǵa kiristi. Bul sheshim óz nátıjesin bere bastady.
Keıingi birneshe jyl boıy qarjylyq daǵdarysqa ushyrap, qaryzdan kóz ashpaı kele jatqan mekemeni saqtap qalý úshin túbegeıli ózgeris jasaý qajettigi burynnan aıtylyp júrgen. Sol úlken ózgeristiń alǵashqy qadamy byltyr jazda kompanıaǵa Arsenıı Dúısenov basshy bolyp taǵaıyndalǵan sátten bastaldy. Qaryzǵa belsheden batqan kásiporyndy qutqarýdyń túrli joly qarastyryldy. Jan-jaqty saraptama júrgizildi. Osyndaı tıanaqty atqarylǵan jumystyń nátıjesinde «ógizdi de óltirmeı, arbany da qıratpaı» tyǵyraqtan shyǵýdyń eń tıimdi joly anyqtaldy. Ol – medıaholdıngti qaıta qurý. Sóıtip kompanıa basshylyǵy nar táýekelge bel býyp, úlken iske kiristi.
«Altai-News» medıa-ortalyǵy» degen jańa ataýdy ıelengen kásiporyn quramynan shyǵyny kóp aýdandyq gazetter shyǵarylyp, múlki aýdan ákimdikterine berildi. Oblystyq eki basylym – DIDAR men «Rýdnyı Altaı» gazetteri seriktestikte qaldy. Aıta keteıik, Kúrshim, Ulan, Katonqaraǵaı, Altaı, Glýbokoe aýdandarynyń gazetteri buryn «Shyǵys aqparat» quramynda bolǵan.
Kompanıanyń shyǵarmashylyq quramy eki redaksıaǵa – qazaq jáne orys redaksıalaryna toptasty. Gazet, saıt, SMM bólim bári bir ortaǵa jınaldy. Jýrnalıser bir-birimen qoıan-qoltyq aralasyp, aqparat «maıdanynda» ıyq tirestirip eńbek etip jatyr.
Tehnologıalyq qamtamasyz etý bólimi qurylyp, oǵan fototilshiler, vıdeooperatorlar men montajdaýshylar toptastyryldy.
Kompanıanyń baspahanasy jumysyn toqtatty. Nege? Óıtkeni bul baspahana jumys istep turý úshin jyl saıyn 170 mln teńge qarjy jumsalyp kelgen. Al onda basylatyn 26 gazetten túsetin tabys 58 mln teńge ǵana. Qarapaıym esepke salsańyz, 112 mln teńge jyl saıyn bosqa ketip jatqan. Búgin oblystyq qos gazet aýtsorsıngpen basqa baspahanada basylyp jatyr. Oǵan jylyna ári ketkende shamamen 40 mln teńge mólsherinde qarjy jumsalmaq. Onyń ózin osy kezde kompanıa gazettiń jazylý naýqanynda ótep shyqqan.
«Altai-News» medıa-ortalyǵy» bolyp qaıta qurylýdaǵy maqsatymyz eń áýeli qurdymǵa ketip bara jatqan kompanıany qutqaryp qalý bolsa, ekinshi jaǵynan búgingi ýaqyt talabyna saı jumys istep, qoǵamnyń suranysyna oraı ónim usyný. Osy maqsatpen biz ońtaılandyrý sharalaryn saýatty júrgizdik. Qolda bar resýrstardy jańa baǵytta jumys isteýge ıkemdedik. Keıingi kezde elektrondy aqparat quralynyń róli artqanyn bárimiz jaqsy bilemiz.Sondyqtan mátin jazýmen qatar foto-vıdeolardy keńinen paıdalaný, stýdıada podkast, tok-shoý túsirý, tikeleı baılanysqa shyǵý, áleýmettik jelide tikeleı translásıa júrgizý sıaqty bastamalardy qolǵa alyp, «Altainews.kz» saıtynda jáne áleýmettik jelilerdegi paraqshalarda kópshilik nazaryna usyna bastadyq. Qoǵam jaqsy qabyldap jatyr, – deıdi «Altai-News» medıa-ortalyǵy» JSHS Bas dırektory Arsenıı Dúısenov.
Eki tilde: qazaq jáne orys tilderinde aqparat taratatyn aımaqtaǵy jalǵyz saıt «Altainews.kz» bıylǵy jyl basynan jańa formatqa kóshirildi. Jańa dızaın, jańa baǵyt, jańa aıdarlar, bári de búgingi zaman talabyn eskere otyryp jasalǵan. Saıtta jaryq kórgen árbir jańalyq foto-vıdeomen súıemeldenip berilýi aqparatty jan-jaqty, tolymdy etip usynýǵa múmkindik týǵyzdy. Ázirge, aqparat usynýdyń mundaı tásilin oblysta «Altainews.kz» saıty ǵana sátti júzege asyryp jatyr. Búgingi tańda «Altainews.kz» aıyna 1 mıllıondaı oqyrmandy aqparatpen qamtamasyz etip otyr. Al lentadaǵy jańalyqtar ár 30-40 mınýt saıyn jańartylady.
Sonymen qatar kompanıanyń stýdıasynda túsirilgen podkasttar, apta saıyn eki márte shyǵyp turatyn vıdeojańalyqtar toptamasy saıtta arnaıy aıdarmen jarıalanyp keledi.
Kompanıa quramyndaǵy oblystyq qos gazet – DIDAR men «Rýdnyı Altaı» aptalyq basylymǵa aınalyp, jańa dızaınmen, jańa mazmunmen oqyrmanyna jol tartty. Burynǵydaı aqparattyq sıpattaǵy materıaldar azaıyp, onyń ornyna salmaqty saraptamaǵa, tereń taldaýǵa negizdelgen maqalalar jarıalana bastady. Kez kelgen ózekti másele nemese qandaı da bir mańyzdy oqıǵa týraly aqparat jedel túrde saıtta shyqsa, artynsha baıypty oı, baısaldy pikirmen saraptama jasalyp, gazetterdiń betinde jaryq kóretin boldy. Baspasózdiń taralymy qazir quldyrap ketkeni eshkimge jasyryn emes. Degenmen seriktestik óziniń qaramaǵyndaǵy qos gazettiń oqyrmanyn kóbeıtý úshin bólshek saýdaǵa shyǵaryp satýdy jáne taratýdy qolǵa aldy. Buryn oblystyq gazetter bólshek saýdada bolmaǵan.
– Aqparatty jedeqabyl jetkizý turǵysynan gazet saıtpen, áleýmettik jelimen básekelese almaıdy. Biraq baspasózdiń óz artyqshylyǵy bar. Ol – tanymdyq, aǵartýshylyq, tálim-tárbıelik, rýhanı qyzmetter. Keıingi kezde qoǵam ózgerdi, qatygezdik, qylmys, sýısıd kóbeıdi deımiz. Osynyń bári kitap, gazet-jýrnal oqymaýdyń, rýhanı kedeıliktiń saldary. Sondyqtan bizdiń maqsat gazet betinde oqyrmanǵa oqylymdy dúnıe usynyp, tushshymdy maqalalarmen qýantý. Jedel aqparatty saıttan, jeliden oqyp alady. Al biz saraptamalyq maqalalar usynýǵa tyrysyp jatyrmyz, – deıdi DIDAR gazetiniń bas redaktory Serik Ábilhan.
Kompanıaǵa serpilis ákelgen úlken ózgeristiń taǵy biri – jalaqynyń ósýi. Shyntýaıtyna kelsek, bul mekeme qurylǵaly munsha kóp mólsherde eńbekaqy ósken emes. Iá, keıbir jyldary qyzmetkerler jalaqysyna 10-15 myń teńge qosylǵany ras. Biraq dál qazirgideı árqaısynyń eńbekaqysyna 100-110 myń teńge kóleminde aqsha qosylýy eshqashan bolmaǵan. Joǵary jalaqy belgilengen soń talap ta kúsheıdi, jumys qarqyny da artty. Shyǵarmashylyq ókilderin yntalandyrý maqsatynda úzdik materıaldarǵa qomaqty qalamaqy bekitildi. Munyń bárine shyǵyny kóp, tıimsiz óndiristerdi qysqartyp, qosymsha qarjy kózin tabýdyń arqasynda qol jetkizildi.
Sony súrleýge túsken kompanıanyń ishinde bolyp jatqan bul ózgerister men jańashyldyqtardy óńirdegi qalam ustaǵan qaýym ókilderi tegis baqylap, kórip otyr. Syrttaı baqylap ǵana otyrmaı usynys-pikirlerin qosyp, qolǵa alǵan iske tilektestik bildirýde.
Álibek Qańtarbaev, jazýshy, ardager jýrnalıs, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń SHQO fılıalynyń dırektory:
– Bul «Shyǵys aqparat» osy 10-15 jylda biraz teperishti bastan ótkerdi. Birneshe basshy aýysty, áıtti-búıtti. Endi mine «Altai-News» medıa-ortalyǵy» bolyp ózgerip, jańa baǵytqa bet túzedi, kórip, bilip otyrmyz. Bastamasy durys. Ustaǵan baǵyty da kóńilden shyǵady. Arsenıı Keńesuly talaı jerde jaýapty qyzmet atqarǵan azamat ǵoı, tájirıbesi mol, eger ujymdy shashaý shyǵarmaı ustap, osy jumysty jalǵastyrsa nátıjesi kóp kúttirmeıdi. Oblystyq gazetterge de reforma jasalyp, aptalyqqa kóshýi oń sheshim boldy. Sebebi búgingi jańalyqty saıttar men áleýmettik jeliler lezde taratyp, oqyrmanǵa jetkizip qoıady. Al gazetterde ondaı múmkindik joq. Sondyqtan baspasózde ártúrli taqyrypty qaýzaǵan analıtıkalyq, pýblısısıkalyq kólemdi maqalalar jazylyp, saraptamalyq dúnıeler jarıalansa utylmaıdy. Ózim kóp jyl eńbek etken DIDAR gazeti qazir osy baǵytty ustanypty, óte quptarlyq jaǵdaı. Jalpy bul ózgerister aımaqtaǵy aqparat salasynyń damýyna oń yqpal etedi dep senemin. Oǵan áriptesterimniń shyǵarmashylyq qýaty tolyq jetedi.
Syrt kóz – synshy. Qalamger-áriptester ǵana emes, jalpy aımaq jurty «Altai-News» medıa-ortalyǵyndaǵy» oń ózgeristerdi kórip, bilip otyr. Ol ózgerister gazetterdiń betinde, saıt pen áleýmettik jelilerde qoǵamnyń suranysyna saı keletin túrli formattaǵy sapaly ónim bolyp kórinis taýyp jatyr.
Mereı Qaınaruly, «Egemen Qazaqstan» gazetiniń Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy menshikti tilshisi:
– Gazet dese, eń áýeli osy DIDAR gazeti elesteıdi. Bizdiń úıdegiler men es bilgeli oblystyq gazetke úzbeı jazylyp kele jatyr. Keıin ózim alty jyldaı qasıetti qara shańyraqta, rýhanı ortada qyzmet ettim. Sonymen qatar bul jer – Shyǵys jýrnalısıkasynyń úlken mektebi.
Nege ekenin qaıdam, sońǵy jyldary «Shyǵys aqparat» medıaholdıngine basshy toqtamady. Syrt kózge aırandaı uıyǵan ujymnyń berekesi ketkendeı kórindi. Myqty degen mamandardyń jumystan ketip jatqany oılantty. Meıli basqa sala, meıli basqa qalada júrsek te, DIDAR gazetine búıregimiz buryp turady. Alańdaımyz. Sóıtsek, tıpografıasy jabylyp, mekeme úlken ózgeristi bastaǵan eken. Tileýin tiledik. «Altai-News» medıa-ortalyǵy» dep ataýy ózgerip, oblystyq qos gazettiń dızaıny jańalanypty. Aptalyqqa kóshipti. Aptalyqqa kóshkeni de jón shyǵar. Sebebi, aýyl-aýyldarǵa gazetti jınap-terip, aptasyna bir-aq ret jetkizedi. Onyń ústine, habar taratyp turatyn áleýmettik jelimen jarysý múmkin emes. Dese de gazettiń ǵumyry qysqa, mańyzy joq degen pikirden aýlaq bolýymyz kerek. Aıtýdaı-aq aıtyp júrmiz. Gazet – tarıh. Búgingi aqparat erteń tarıhqa aınalady. Qaǵazǵa túsken dúnıe máńgilik. Eń bastysy, Shyǵystyń qara shańyraǵy "Altai-News" medıa-ortalyǵynan» baq ketpesin, ujymnyń berekesi artsyn! Árqashan tilekshimiz!
Ýálıhan Toqpataev, ardager jýrnalıs, DIDAR gazetiniń burynǵy redaktory:
– Qazir bári ózgerip jatyr. Internettiń, áleýmettik jelilerdiń zamany keldi. Sondyqtan «Shyǵys aqparat» medıaholdınginiń «Altai-News» medıa-ortalyǵy» bolyp ózgerip, gazetterdiń aptalyqqa aınalýy, elektrondy medıaǵa basymdyq berilýi búgingi ýaqyttyń talaby, qoǵamnyń suranysy bolar. Al endi ózim qyryq jyldan astam ýaqyt eńbek etken, birneshe qyzmet baspaldaǵynan ótken, bas redaktory bolǵan DIDAR gazetine kelsek, zeınetke shyqqaly beri gazetti úıge jazdyryp alyp, oqyp otyramyn. Baǵyty durys. Jańa aıttym ǵoı, aqparat jetkizýde gazetter saıtpen, áleýmettik jelimen básekelese almaıdy. Sondyqtan baspasóz betinde oqyrmanǵa saraptamalyq, tanymdyq, rýhanı dúnıeler kóbirek berilse. Qazir de joq emes, shyǵyp jatyr.
DIDAR gazetiniń aptalyqqa aınalyp, mazmunyn baıyta túsý úshin qolǵa alyp jatqan ózgeristerin óz basym quptaımyn.
Erjanat Dáýletberdi
