ءقازىر گازەت-جۋرنال وقيتىندار ازايدى. مەرزىمدى باسىلىمداردىڭ تارالىمى كۇرت قۇلادى. ويتكەنى قالىڭ بۇقاراعا اقپارات جەتكىزۋدە ءداستۇرلى باسپا ءسوز سايت پەن الەۋمەتتىك جەلىگە باسەكەلەس بولا الماي قالدى. نە ىستەمەك كەرەك؟
تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولىن شىعىس وڭىرىندەگى «اltai-News» مەديا-ورتالىعى» تاپتى. قايتا قۇرىلىپ، تىڭ باعىتقا تۇرەن سالعان كومپانيا گازەتتى ولتىرمەي، كەرىسىنشە وركەندەتۋ ءۇشىن تاۋەكەلگە بارىپ، ۇلكەن وزگەرىستەر جاسادى.
بۇدان 15 جىل بۇرىن ىرگە كوتەرگەن «شىعىس اقپارات» ج ش س بيىلدان باستاپ قايتا قۇرىلىپ، اتاۋىن وزگەرتتى. قازىرگى قوعامنىڭ سۇرانىسىن ەسكەرگەن سەرىكتەستىك باسشىلىعى زامان تالابىنا ساي ءونىم ۇسىنۋعا كىرىستى. بۇل شەشىم ءوز ناتيجەسىن بەرە باستادى.
كەيىنگى بىرنەشە جىل بويى قارجىلىق داعدارىسقا ۇشىراپ، قارىزدان كوز اشپاي كەلە جاتقان مەكەمەنى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن تۇبەگەيلى وزگەرىس جاساۋ قاجەتتىگى بۇرىننان ايتىلىپ جۇرگەن. سول ۇلكەن وزگەرىستىڭ العاشقى قادامى بىلتىر جازدا كومپانياعا ارسەنيي دۇيسەنوۆ باسشى بولىپ تاعايىندالعان ساتتەن باستالدى. قارىزعا بەلشەدەن باتقان كاسىپورىندى قۇتقارۋدىڭ ءتۇرلى جولى قاراستىرىلدى. جان-جاقتى ساراپتاما جۇرگىزىلدى. وسىنداي تياناقتى اتقارىلعان جۇمىستىڭ ناتيجەسىندە «وگىزدى دە ولتىرمەي، اربانى دا قيراتپاي» تىعىراقتان شىعۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى انىقتالدى. ول – مەدياحولدينگتى قايتا قۇرۋ. ءسويتىپ كومپانيا باسشىلىعى نار تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، ۇلكەن ىسكە كىرىستى.
«اltai-News» مەديا-ورتالىعى» دەگەن جاڭا اتاۋدى يەلەنگەن كاسىپورىن قۇرامىنان شىعىنى كوپ اۋداندىق گازەتتەر شىعارىلىپ، مۇلكى اۋدان اكىمدىكتەرىنە بەرىلدى. وبلىستىق ەكى باسىلىم – DIDAR مەن «رۋدنىي التاي» گازەتتەرى سەرىكتەستىكتە قالدى. ايتا كەتەيىك، كۇرشىم، ۇلان، كاتونقاراعاي، التاي، گلۋبوكوە اۋداندارىنىڭ گازەتتەرى بۇرىن «شىعىس اقپارات» قۇرامىندا بولعان.
كومپانيانىڭ شىعارماشىلىق قۇرامى ەكى رەداكسياعا – قازاق جانە ورىس رەداكسيالارىنا توپتاستى. گازەت، سايت، SMM ءبولىم ءبارى ءبىر ورتاعا جينالدى. جۋرناليستەر بىر-بىرىمەن قويان-قولتىق ارالاسىپ، اقپارات «مايدانىندا» يىق تىرەستىرىپ ەڭبەك ەتىپ جاتىر.
تەحنولوگيالىق قامتاماسىز ەتۋ ءبولىمى قۇرىلىپ، وعان فوتوتىلشىلەر، ۆيدەووپەراتورلار مەن مونتاجداۋشىلار توپتاستىرىلدى.
كومپانيانىڭ باسپاحاناسى جۇمىسىن توقتاتتى. نەگە؟ ويتكەنى بۇل باسپاحانا جۇمىس ىستەپ تۇرۋ ءۇشىن جىل سايىن 170 ملن تەڭگە قارجى جۇمسالىپ كەلگەن. ال وندا باسىلاتىن 26 گازەتتەن تۇسەتىن تابىس 58 ملن تەڭگە عانا. قاراپايىم ەسەپكە سالساڭىز، 112 ملن تەڭگە جىل سايىن بوسقا كەتىپ جاتقان. بۇگىن وبلىستىق قوس گازەت اۋتسورسينگپەن باسقا باسپاحانادا باسىلىپ جاتىر. وعان جىلىنا ءارى كەتكەندە شامامەن 40 ملن تەڭگە مولشەرىندە قارجى جۇمسالماق. ونىڭ ءوزىن وسى كەزدە كومپانيا گازەتتىڭ جازىلۋ ناۋقانىندا وتەپ شىققان.
«اltai-News» مەديا-ورتالىعى» بولىپ قايتا قۇرىلۋداعى ماقساتىمىز ەڭ اۋەلى قۇردىمعا كەتىپ بارا جاتقان كومپانيانى قۇتقارىپ قالۋ بولسا، ەكىنشى جاعىنان بۇگىنگى ۋاقىت تالابىنا ساي جۇمىس ىستەپ، قوعامنىڭ سۇرانىسىنا وراي ءونىم ۇسىنۋ. وسى ماقساتپەن ءبىز وڭتايلاندىرۋ شارالارىن ساۋاتتى جۇرگىزدىك. قولدا بار رەسۋرستاردى جاڭا باعىتتا جۇمىس ىستەۋگە يكەمدەدىك. كەيىنگى كەزدە ەلەكتروندى اقپارات قۇرالىنىڭ ءرولى ارتقانىن ءبارىمىز جاقسى بىلەمىز.سوندىقتان ءماتىن جازۋمەن قاتار فوتو-ۆيدەولاردى كەڭىنەن پايدالانۋ، ستۋديادا پودكاست، توك-شوۋ ءتۇسىرۋ، تىكەلەي بايلانىسقا شىعۋ، الەۋمەتتىك جەلىدە تىكەلەي ترانسلياسيا جۇرگىزۋ سياقتى باستامالاردى قولعا الىپ، «Altainews.kz» سايتىندا جانە الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى پاراقشالاردا كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنا باستادىق. قوعام جاقسى قابىلداپ جاتىر، – دەيدى «اltai-News» مەديا-ورتالىعى» ج ش س باس ديرەكتورى ارسەنيي دۇيسەنوۆ.
ەكى تىلدە: قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە اقپارات تاراتاتىن ايماقتاعى جالعىز سايت «Altainews.kz» بيىلعى جىل باسىنان جاڭا فورماتقا كوشىرىلدى. جاڭا ديزاين، جاڭا باعىت، جاڭا ايدارلار، ءبارى دە بۇگىنگى زامان تالابىن ەسكەرە وتىرىپ جاسالعان. سايتتا جارىق كورگەن ءاربىر جاڭالىق فوتو-ۆيدەومەن سۇيەمەلدەنىپ بەرىلۋى اقپاراتتى جان-جاقتى، تولىمدى ەتىپ ۇسىنۋعا مۇمكىندىك تۋعىزدى. ازىرگە، اقپارات ۇسىنۋدىڭ مۇنداي ءتاسىلىن وبلىستا «Altainews.kz» سايتى عانا ءساتتى جۇزەگە اسىرىپ جاتىر. بۇگىنگى تاڭدا «Altainews.kz» ايىنا 1 ميلليونداي وقىرماندى اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىر. ال لەنتاداعى جاڭالىقتار ءار 30-40 مينۋت سايىن جاڭارتىلادى.
سونىمەن قاتار كومپانيانىڭ ستۋدياسىندا تۇسىرىلگەن پودكاستتار، اپتا سايىن ەكى مارتە شىعىپ تۇراتىن ۆيدەوجاڭالىقتار توپتاماسى سايتتا ارنايى ايدارمەن جاريالانىپ كەلەدى.
كومپانيا قۇرامىنداعى وبلىستىق قوس گازەت – DIDAR مەن «رۋدنىي التاي» اپتالىق باسىلىمعا اينالىپ، جاڭا ديزاينمەن، جاڭا مازمۇنمەن وقىرمانىنا جول تارتتى. بۇرىنعىداي اقپاراتتىق سيپاتتاعى ماتەريالدار ازايىپ، ونىڭ ورنىنا سالماقتى ساراپتاماعا، تەرەڭ تالداۋعا نەگىزدەلگەن ماقالالار جاريالانا باستادى. كەز كەلگەن وزەكتى ماسەلە نەمەسە قانداي دا ءبىر ماڭىزدى وقيعا تۋرالى اقپارات جەدەل تۇردە سايتتا شىقسا، ارتىنشا بايىپتى وي، بايسالدى پىكىرمەن ساراپتاما جاسالىپ، گازەتتەردىڭ بەتىندە جارىق كورەتىن بولدى. ءباسپاسوزدىڭ تارالىمى ءقازىر قۇلدىراپ كەتكەنى ەشكىمگە جاسىرىن ەمەس. دەگەنمەن سەرىكتەستىك ءوزىنىڭ قاراماعىنداعى قوس گازەتتىڭ وقىرمانىن كوبەيتۋ ءۇشىن بولشەك ساۋداعا شىعارىپ ساتۋدى جانە تاراتۋدى قولعا الدى. بۇرىن وبلىستىق گازەتتەر بولشەك ساۋدادا بولماعان.
– اقپاراتتى جەدەقابىل جەتكىزۋ تۇرعىسىنان گازەت سايتپەن، الەۋمەتتىك جەلىمەن باسەكەلەسە المايدى. ءبىراق ءباسپاسوزدىڭ ءوز ارتىقشىلىعى بار. ول – تانىمدىق، اعارتۋشىلىق، تالىم-تاربيەلىك، رۋحاني قىزمەتتەر. كەيىنگى كەزدە قوعام وزگەردى، قاتىگەزدىك، قىلمىس، سۋيسيد كوبەيدى دەيمىز. وسىنىڭ ءبارى كىتاپ، گازەت-جۋرنال وقىماۋدىڭ، رۋحاني كەدەيلىكتىڭ سالدارى. سوندىقتان ءبىزدىڭ ماقسات گازەت بەتىندە وقىرمانعا وقىلىمدى دۇنيە ۇسىنىپ، تۇششىمدى ماقالالارمەن قۋانتۋ. جەدەل اقپاراتتى سايتتان، جەلىدەن وقىپ الادى. ال ءبىز ساراپتامالىق ماقالالار ۇسىنۋعا تىرىسىپ جاتىرمىز، – دەيدى DIDAR گازەتىنىڭ باس رەداكتورى سەرىك ءابىلحان.
كومپانياعا سەرپىلىس اكەلگەن ۇلكەن وزگەرىستىڭ تاعى ءبىرى – جالاقىنىڭ ءوسۋى. شىنتۋايتىنا كەلسەك، بۇل مەكەمە قۇرىلعالى مۇنشا كوپ مولشەردە ەڭبەكاقى وسكەن ەمەس. ءيا، كەيبىر جىلدارى قىزمەتكەرلەر جالاقىسىنا 10-15 مىڭ تەڭگە قوسىلعانى راس. ءبىراق ءدال قازىرگىدەي ءارقايسىنىڭ ەڭبەكاقىسىنا 100-110 مىڭ تەڭگە كولەمىندە اقشا قوسىلۋى ەشقاشان بولماعان. جوعارى جالاقى بەلگىلەنگەن سوڭ تالاپ تا كۇشەيدى، جۇمىس قارقىنى دا ارتتى. شىعارماشىلىق وكىلدەرىن ىنتالاندىرۋ ماقساتىندا ۇزدىك ماتەريالدارعا قوماقتى قالاماقى بەكىتىلدى. مۇنىڭ بارىنە شىعىنى كوپ، ءتيىمسىز وندىرىستەردى قىسقارتىپ، قوسىمشا قارجى كوزىن تابۋدىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزىلدى.
سونى سۇرلەۋگە تۇسكەن كومپانيانىڭ ىشىندە بولىپ جاتقان بۇل وزگەرىستەر مەن جاڭاشىلدىقتاردى وڭىردەگى قالام ۇستاعان قاۋىم وكىلدەرى تەگىس باقىلاپ، كورىپ وتىر. سىرتتاي باقىلاپ عانا وتىرماي ۇسىنىس-پىكىرلەرىن قوسىپ، قولعا العان ىسكە تىلەكتەستىك بىلدىرۋدە.
الىبەك قاڭتاربايەۆ، جازۋشى، ارداگەر جۋرناليست، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ شقو فيليالىنىڭ ديرەكتورى:
– بۇل «شىعىس اقپارات» وسى 10-15 جىلدا ءبىراز تەپەرىشتى باستان وتكەردى. بىرنەشە باسشى اۋىستى، ءايتتى-بۇيتتى. ەندى مىنە «اltai-News» مەديا-ورتالىعى» بولىپ وزگەرىپ، جاڭا باعىتقا بەت تۇزەدى، كورىپ، ءبىلىپ وتىرمىز. باستاماسى دۇرىس. ۇستاعان باعىتى دا كوڭىلدەن شىعادى. ارسەنيي كەڭەس ۇلى تالاي جەردە جاۋاپتى قىزمەت اتقارعان ازامات عوي، تاجىريبەسى مول، ەگەر ۇجىمدى شاشاۋ شىعارماي ۇستاپ، وسى جۇمىستى جالعاستىرسا ناتيجەسى كوپ كۇتتىرمەيدى. وبلىستىق گازەتتەرگە دە رەفورما جاسالىپ، اپتالىققا كوشۋى وڭ شەشىم بولدى. سەبەبى بۇگىنگى جاڭالىقتى سايتتار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر لەزدە تاراتىپ، وقىرمانعا جەتكىزىپ قويادى. ال گازەتتەردە ونداي مۇمكىندىك جوق. سوندىقتان باسپاسوزدە ءارتۇرلى تاقىرىپتى قاۋزاعان اناليتيكالىق، پۋبليسيستيكالىق كولەمدى ماقالالار جازىلىپ، ساراپتامالىق دۇنيەلەر جاريالانسا ۇتىلمايدى. ءوزىم كوپ جىل ەڭبەك ەتكەن DIDAR گازەتى ءقازىر وسى باعىتتى ۇستانىپتى، وتە قۇپتارلىق جاعداي. جالپى بۇل وزگەرىستەر ايماقتاعى اقپارات سالاسىنىڭ دامۋىنا وڭ ىقپال ەتەدى دەپ سەنەمىن. وعان ارىپتەستەرىمنىڭ شىعارماشىلىق قۋاتى تولىق جەتەدى.
سىرت كوز – سىنشى. قالامگەر-ارىپتەستەر عانا ەمەس، جالپى ايماق جۇرتى «اltai-News» مەديا-ورتالىعىنداعى» وڭ وزگەرىستەردى كورىپ، ءبىلىپ وتىر. ول وزگەرىستەر گازەتتەردىڭ بەتىندە، سايت پەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە قوعامنىڭ سۇرانىسىنا ساي كەلەتىن ءتۇرلى فورماتتاعى ساپالى ءونىم بولىپ كورىنىس تاۋىپ جاتىر.
مەرەي قاينار ۇلى، «Egemen Qazaqstan» گازەتىنىڭ شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى:
– گازەت دەسە، ەڭ اۋەلى وسى DIDAR گازەتى ەلەستەيدى. ءبىزدىڭ ۇيدەگىلەر مەن ەس بىلگەلى وبلىستىق گازەتكە ۇزبەي جازىلىپ كەلە جاتىر. كەيىن ءوزىم التى جىلداي قاسيەتتى قارا شاڭىراقتا، رۋحاني ورتادا قىزمەت ەتتىم. سونىمەن قاتار بۇل جەر – شىعىس جۋرناليستيكاسىنىڭ ۇلكەن مەكتەبى.
نەگە ەكەنىن قايدام، سوڭعى جىلدارى «شىعىس اقپارات» مەدياحولدينگىنە باسشى توقتامادى. سىرت كوزگە ايرانداي ۇيىعان ۇجىمنىڭ بەرەكەسى كەتكەندەي كورىندى. مىقتى دەگەن مامانداردىڭ جۇمىستان كەتىپ جاتقانى ويلانتتى. مەيلى باسقا سالا، مەيلى باسقا قالادا جۇرسەك تە، DIDAR گازەتىنە بۇيرەگىمىز بۇرىپ تۇرادى. الاڭدايمىز. سويتسەك، تيپوگرافياسى جابىلىپ، مەكەمە ۇلكەن وزگەرىستى باستاعان ەكەن. تىلەۋىن تىلەدىك. «اltai-News» مەديا-ورتالىعى» دەپ اتاۋى وزگەرىپ، وبلىستىق قوس گازەتتىڭ ديزاينى جاڭالانىپتى. اپتالىققا كوشىپتى. اپتالىققا كوشكەنى دە ءجون شىعار. سەبەبى، اۋىل-اۋىلدارعا گازەتتى جيناپ-تەرىپ، اپتاسىنا ءبىر-اق رەت جەتكىزەدى. ونىڭ ۇستىنە، حابار تاراتىپ تۇراتىن الەۋمەتتىك جەلىمەن جارىسۋ مۇمكىن ەمەس. دەسە دە گازەتتىڭ عۇمىرى قىسقا، ماڭىزى جوق دەگەن پىكىردەن اۋلاق بولۋىمىز كەرەك. ايتۋداي-اق ايتىپ ءجۇرمىز. گازەت – تاريح. بۇگىنگى اقپارات ەرتەڭ تاريحقا اينالادى. قاعازعا تۇسكەن دۇنيە ماڭگىلىك. ەڭ باستىسى، شىعىستىڭ قارا شاڭىراعى "اltai-News" مەديا-ورتالىعىنان» ب ا ق كەتپەسىن، ۇجىمنىڭ بەرەكەسى ارتسىن! ءارقاشان تىلەكشىمىز!
ءۋاليحان توقپاتايەۆ، ارداگەر جۋرناليست، DIDAR گازەتىنىڭ بۇرىنعى رەداكتورى:
– ءقازىر ءبارى وزگەرىپ جاتىر. ينتەرنەتتىڭ، الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ زامانى كەلدى. سوندىقتان «شىعىس اقپارات» مەدياحولدينگىنىڭ «اltai-News» مەديا-ورتالىعى» بولىپ وزگەرىپ، گازەتتەردىڭ اپتالىققا اينالۋى، ەلەكتروندى مەدياعا باسىمدىق بەرىلۋى بۇگىنگى ۋاقىتتىڭ تالابى، قوعامنىڭ سۇرانىسى بولار. ال ەندى ءوزىم قىرىق جىلدان استام ۋاقىت ەڭبەك ەتكەن، بىرنەشە قىزمەت باسپالداعىنان وتكەن، باس رەداكتورى بولعان DIDAR گازەتىنە كەلسەك، زەينەتكە شىققالى بەرى گازەتتى ۇيگە جازدىرىپ الىپ، وقىپ وتىرامىن. باعىتى دۇرىس. جاڭا ايتتىم عوي، اقپارات جەتكىزۋدە گازەتتەر سايتپەن، الەۋمەتتىك جەلىمەن باسەكەلەسە المايدى. سوندىقتان باسپا ءسوز بەتىندە وقىرمانعا ساراپتامالىق، تانىمدىق، رۋحاني دۇنيەلەر كوبىرەك بەرىلسە. ءقازىر دە جوق ەمەس، شىعىپ جاتىر.
DIDAR گازەتىنىڭ اپتالىققا اينالىپ، مازمۇنىن بايىتا ءتۇسۋ ءۇشىن قولعا الىپ جاتقان وزگەرىستەرىن ءوز باسىم قۇپتايمىن.
ەرجانات داۋلەتبەردى
