2025 جىلعى 14 مامىردا تۇركىستان قالاسىندا تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا (تمۇ) مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورماسى (وسو كپ) تۋرالى ەرەجەگە قول قويىلدى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ ۇيىمداستىرىلعان «تۇركى الەمى: سايلاۋ جۇيەلەرىنىڭ ءداستۇرى، تاجىريبەسى جانە دامۋ بولاشاعى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسياسى ءوتتى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz
ءىس-شاراعا تمۇ مۇشە مەملەكەتتەر – ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركيا، وزبەكستان جانە تمۇ باقىلاۋشى مەملەكەت – ماجارستاننىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ، سونداي-اق 4 بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىم – تمۇ، سايلاۋ ورگاندارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك قاۋىمداستىعى (A-WEB)، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسى (تۇركپا)، تۇركى اكادەمياسىنىڭ باسشىلارى مەن وكىلدەرى، سونداي-اق تمۇ ەلدەرىنىڭ عالىمدارى، ق ر پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتارى، ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى جانىنداعى ساراپتامالىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرى، وبلىستىق، استانا، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ ءتوراعالارى قاتىستى.
«تۇركى الەمى: سايلاۋ جۇيەلەرىنىڭ ءداستۇرى، تاجىريبەسى جانە دامۋ بولاشاعى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيانىڭ پلەنارلىق وتىرىسىنىڭ بارىسىندا ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى نۇرلان ءابدىروۆ حالىقارالىق ەلەكتورالدى ىنتىماقتاستىعىن نىعايتۋدىڭ، تۇركى الەمى بىرلىگىنىڭ سيمۆولى رەتىندە تۇركىستان قالاسىنىڭ تاريحي جانە رۋحاني ماڭىزدىلىعىن اتاپ، ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ باستاماشىلىق ەتكەن كونستيتۋسيالىق رەفورما كونتەكستىندە قازاقستاننىڭ سايلاۋ جۇيەسىنىڭ ترانسفورماسيالانۋى تۋرالى اقپاراتتى ۇسىندى.
كونفەرەنسيادا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك، تمۇ باس حاتشىسى كۋبانىچبەك ومىرالييەۆ، سونداي-اق ءازىربايجان، قىرعىزستان، تۇركيا جانە وزبەكستاننىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەدى. سپيكەرلەر تاجىريبە الماسۋدىڭ جانە سايلاۋ جۇيەلەرىنىڭ ءداستۇرلى نەگىزدەرىن ساقتاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
كونفەرەنسيادا تۇركى مەملەكەتتەرىندەگى كاسىبي ديالوگ، سايلاۋ جۇيەلەرىن دامىتۋ تاجىريبەسىمەن سىندارلى جانە ناتيجەلى الماسۋ ءوتتى، ال كونفەرەنسيا ناتيجەلەرى تمۇ مۇشە مەملەكەتتەردىڭ سايلاۋ جۇيەلەرىن دامىتۋدىڭ زاڭنامالىق نەگىزدەرى مەن پراكتيكاسىن ودان ءارى جەتىلدىرۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.
كونفەرەنسيا تۇركى ەلدەرىنىڭ سايلاۋ جۇيەلەرىنىڭ تاريحي جانە زاماناۋي تاجىريبەسىنە ارنالعان ەكى سەكسيامەن جالعاستى.
1-سەكسيا: «تۇركى قاۋىمداستىعىنداعى سايلاۋ داستۇرلەرى»
ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى، حالىقارالىق قاتىناستار، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ حاتشىسى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، فيلوسوفيا دوكتورى، پروفەسسور دارحان ءقىدىرالى سەكسيادا مودەراتور بولدى. تۇركى مەملەكەتتەرىندە بيلىكتى قالىپتاستىرۋدىڭ تاريحي اسپەكتىلەرى تالقىلاندى. ءازىربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان جانە تۇركيا عالىمدارى قاعان سايلاۋى، بيلەردىڭ سوت ءوندىرىسى، التىن وردانىڭ دالا دەموكراتياسى، تۇركياداعى ساياسي رەفورمالار مەن سايلاۋ پروسەستەرى، ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى كوشپەلى مەملەكەتتەردەگى عاسىرلار بويعى سايلاۋ داستۇرلەرى مەن ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى باياندامالار ۇسىندى.
2-سەكسيا: «تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ سايلاۋ جۇيەلەرىن تالداۋ: جەتىستىكتەرى مەن بولاشاعى»
سەكسيانى اكادەميك ە.ا.بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور نۇرلان دۋلاتبەكوۆ مودەراسيالادى. عالىمدار تۇركى ەلدەرىندەگى سايلاۋ پروسەستەرىنىڭ جاي-كۇيى مەن دامۋ پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى ءوز باياندامالارىن ۇسىندى. حالىق ەركى ينستيتۋتتارىنىڭ ترانسفورماسياسى مەن ساباقتاستىعى، سايلاۋ قۇقىعىنداعى قازىرگى زامانعى ۇردىستەر، سايلاۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋ تەتىكتەرى، ۇگىتتەۋدەگى جاڭا ترەندتەر جانە باسقا دا كوپتەگەن ماسەلەلەر تالقىلاندى.
كونفەرەنسيا جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قابىلدانعان تۇركىستان قارارىندا قاتىسۋشىلار دەموكراتيالىق ينستيتۋتتار مەن سايلاۋ پروسەستەرىن ودان ءارى نىعايتۋعا دەگەن جالپى بەيىمدىلىگىن باسا كورسەتە وتىرىپ، كونفەرەنسيا بارلىق تمۇ مۇشە مەملەكەتتەردىڭ عالىمدارى مەن ساراپشىلارىن سايلاۋ جۇيەلەرىن جەتىلدىرۋدىڭ جانە ولارعا ازاماتتاردىڭ سەنىمىن ارتتىرۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلاۋعا تارتۋعا جانە ولاردىڭ كەڭىنەن قاتىسۋىنا جاڭا سەرپىن بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.
سونداي-اق، كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلار تمۇ مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ۋاكىلەتتى ورگاندارعا سايلاۋ پروسەستەرى سالاسىندا بىرلەسكەن عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسيالار وتكىزۋگە قولداۋ كورسەتۋدى ۇسىندى.
كونفەرەنسيا ماتەريالدارى قازاق جانە اعىلشىن تىلدەرىندە جيناق تۇرىندە جاريالانادى.
