2025 جىلعى 14 مامىردا تۇركىستان قالاسىندا تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا (تمۇ) مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورماسى (وسو كپ) تۋرالى ەرەجەگە قول قويۋ ءراسىمى ءوتتى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz

ءىس-شاراعا تمۇ مۇشە مەملەكەتتەر – ازەربايجان، قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركيا، وزبەكستان جانە تمۇ باقىلاۋشى مەملەكەت – ماجارستاننىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ، سونداي-اق 4 بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىم – تمۇ، سايلاۋ ورگاندارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك قاۋىمداستىعى (A-WEB)، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسى (تۇركپا)، تۇركى اكادەمياسىنىڭ باسشىلارى، سونداي-اق تمۇ ەلدەرىنىڭ عالىمدارى، ق ر پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتتارى، ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى جانىنداعى ساراپتامالىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرى، وبلىستىق، استانا، الماتى جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ ءتوراعالارى قاتىستى.

تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورماسىن قۇرۋ باستاماسىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ 2023 جىلعى 3 قاراشادا استانادا وتكەن تمۇ X مەرەيتويلىق سامميتىندە ۇسىنعان بولاتىن.

تمۇ مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورماسىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم بارلىق تۇركى مەملەكەتتەر باسشىلارى تاراپىنان ءبىراۋىزدان قولداۋ تاۋىپ،        2024 جىلعى 6 قاراشادا قابىلدانعان تمۇ XI ءسامميتىنىڭ بىشكەك دەكلاراسياسىندا كورىنىس تاپتى.

وسو كپ ەرەجەسىنە قول قويۋ راسىمىندە ق ر ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى نۇرلان ءابدىروۆ مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ءىس-شاراعا قاتىسۋشىلارعا ارناعان قۇتتىقتاۋ حاتىن وقىدى.

پرەزيدەنت ءوز حاتىندا تمۇ X سامميتىندە ۇسىنعان كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورمانى قۇرۋ تۋرالى باستامانى قولداعان باۋىرلاس ەلدەردىڭ ارىپتەستەرىنە العىس ءبىلدىرىپ، بۇل باستاما ۇيىمنىڭ مۇشە مەملەكەتتەرىنىڭ سايلاۋ جۇيەلەرىن جەتىلدىرۋگە ىقپال ەتەتىنە سەنىم ءبىلدىردى.

«بۇكىل تۇركى الەمىنىڭ رۋحاني استاناسى سانالاتىن تۇركىستان قالاسىندا كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورمانىڭ ەرەجەسىنە قول قويىلادى. مۇنىڭ سيمۆولدىق ءمانى زور. سونداي-اق ماسەلەنىڭ ماڭىزدىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، مەن «تۇركى الەمى: سايلاۋ جۇيەلەرىنىڭ ءداستۇرى، تاجىريبەسى جانە دامۋ بولاشاعى» اتتى عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا وتكىزۋ تۋرالى باستامانى قولدايمىن. بۇل شارالار تاريحى ورتاق، تامىرى ءبىر باۋىرلاس ەلدەردىڭ قارىم-قاتىناسىن ودان ءارى تەرەڭدەتە تۇسەرى ءسوزسىز»، – دەپ مەملەكەت باسشىسى ءوز حاتىندا دەن قويىپ، كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورماعا ناتيجەلى جۇمىس تىلەدى.

سونىمەن قاتار، ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ پەن ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ ءتوراعاسى ەرلان قوشانوۆ ءوز قۇتتىقتاۋلارىن جولدادى.

ءىس-شارا بارىسىندا ق ر وسك ءتوراعاسى اشىق دەرەكتەرگە سايكەس تمۇ مۇشە مەملەكەتتەردە 96،5 ميلليوننان استام سايلاۋشى بار ەكەنىن، سوڭعى ەكى جىلدا وسى ەلدەردە ءتۇرلى دەڭگەيدەگى 15 سايلاۋ وتكەنىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار، ول «ءبىز بۇگىن بۇكىل تۇركى حالقىنىڭ رۋحاني استاناسى – تۇركىستاندا جينالىپ، تمۇ ەلدەرىنىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ كونسۋلتاتيۆتىك پلاتفورماسى تۋرالى ەرەجەگە قول قويىپ وتىرمىز. مۇنداي ديالوگ الاڭىن قۇرۋ سايلاۋ پروسەستەرىنىڭ ساپاسى، تيىمدىلىگى مەن ينكليۋزيۆتىلىگىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەدى»، – دەدى.

ءىس-شارادا تمۇ مۇشە-مەملەكەتتەر ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى – ازەربايجاننان مازاحير پاناحوۆ، قىرعىزستاننان تىنچتىك شاينازاروۆ، تۇركيادان احمەت يەنەر، وزبەكستاننان زاينيددين نيزامحودجايەۆ ءسوز سويلەپ، ماجارستاننىڭ ۇلتتىق سايلاۋ بيۋروسىنىڭ باسشىسى اتتيلا نادتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتى وقىلدى. سونىمەن قاتار، تمۇ باس حاتشىسى كۋبانىچبەك ومۋرالييەۆ، سايلاۋ ورگاندارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك قاۋىمداستىعىنىڭ (A-WEB) باس حاتشىسى ين-شيك چجانگ، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنىڭ (تۇركپا) باس حاتشىسى مەحمەت سۋرەييا ەر، تۇركى اكادەمياسىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى اسحات كەسىكبايەۆ ءسوز سويلەدى.

تمۇ مۇشە مەملەكەتتەردىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى قول قويعان وسو كپ ەرەجەسىندە تمۇ ەلدەرىنىڭ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارى اراسىندا جۇيەلى ىنتىماقتاستىق ورناتۋ ءوزارا تۇسىنىستىكتى نىعايتۋعا جانە سايلاۋ پروسەستەرىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەتىنى اتاپ وتىلگەن. سونىمەن قاتار، قۇجات تمۇ مۇشە مەملەكەتتەردى سايلاۋ جانە رەفەرەندۋمدار كەزىندە حالىقارالىق بايقاۋ ميسسيالارىن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى كوپجاقتى ىنتىماقتاستىق پەن ۇيلەستىرۋدى دامىتۋعا ىنتالاندىرادى. وسو كپ مۇشەلەرى ەرەجەدە مىناداي شەشىمدەر قابىلدادى:

• سايلاۋ راسىمدەرى بويىنشا ديالوگ، اقپارات، ۇزدىك تاجىريبەلەرمەن الماسۋ ءۇشىن پلاتفورما قۇرادى؛

• سايلاۋ ورگاندارى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتادى؛

• سايلاۋ پروسەستەرىنە يننوۆاسيالىق تاسىلدەر مەن تەحنولوگيالاردى ەنگىزەدى؛

• ەلەكتورالدى ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋدا تمۇ ەلدەرىنىڭ وسو قىزمەتىن ۇيلەستىرەدى؛

• سايلاۋ ورگاندارى اراسىندا ساراپشىلارمەن جانە وقۋ-ادىستەمەلىك ماتەريالدارمەن الماسۋعا جاردەمدەسەدى؛

• سايلاۋ بايقاۋىنا قاتىسىپ، تاجىريبە جيناقتاۋعا جانە سايلاۋ جۇيەسىن دامىتۋعا ىقپال ەتەدى جانە ت.ب.

ءىس-شارا اياسىندا ق ر وسك ءتوراعاسى ازەربايجان، قىرعىزستان، تۇركيا، وزبەكستان، ماجارستان ەلدەرىنىڭ ارىپتەستەرىمەن، سونداي-اق تمۇ، سايلاۋ ورگاندارىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك قاۋىمداستىعى (A-WEB)، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسى (تۇركپا)، باسشىلارىمەن ەكىجاقتى كەزدەسۋلەر وتكىزدى. تاراپتار سايلاۋ ناۋقاندارىن ۇيىمداستىرۋ تاجىريبەسىمەن الماسۋ جانە ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. تمۇ ورتالىق سايلاۋ ورگاندارى اراسىندا تۇراقتى كەڭەستەر جانە ىنتىماقتاستىقتى قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان ورتاق پلاتفورما قۇرۋ ەلەكتورالدى پروسەستەردى دامىتۋعا ىقپال ەتەتىنىن تاراپتار تاعى دا اتاپ ءوتتى.

بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ «تۇركى الەمى: سايلاۋ جۇيەلەرىنىڭ ءداستۇرى، تاجىريبەسى جانە دامۋ بولاشاعى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا وتەدى.