قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسى بويىنشا رەفەرەندۋمدا وڭ شەشىم قابىلدانعان جاعدايدا، جوبانى حالىقارالىق مەردىگەرلەر كونسورسيۋمى جۇزەگە اسىراتىن بولادى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ بۇل ۇسىنىسى كورشى ەلدەردىڭ كەيبىر ساياساتتانۋشىلارىنا ۇناماعانى بەلگىلى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz Malim.kz-كە سىلتەپ.
كونسورسيۋم دەگەنىمىز نە؟
كونسورسيۋم دەگەنىمىز - اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسى ءبىر كومپانياعا نەمەسە ءبىر مەملەكەتكە تاۋەلدى بولمايدى دەگەندى بىلدىرەدى. ياعني جوباعا ءارتۇرلى ەلدىڭ مەردىگەرلەرى قاتىسادى، ولاردىڭ ءارقايسىسى ءوزىنىڭ بىرەگەي تەحنولوگياسى مەن تاجىريبەسىن پايدالانادى.
ءقازىر قازاقستاندا اەس سالۋ بويىنشا تىزىمگە 4 كومپانيا كىرگەنى بەلگىلى. ولار:
▪️CNNC (جۇڭگو)؛
▪️KHNP (وڭتۇستىك كورەيا)؛
▪️روساتوم (رەسەي)؛
▪️EDF (فرانسيا).
كونس️كونسورسيۋمنىڭ ارتىقشىلىقتارى:
بىرىنشىدەن، تەحنولوگيالىق تاۋەلسىزدىك. جوبانى بىرنەشە ەل جۇرگىزگەن كەزدە تەحنولوگيا مەن قىزمەتتى ءبىر جەتكىزۋشىگە تاۋەلدى ەتۋ ءقاۋپى ازايادى. ەگەر بۇكىل اتوم ەلەكتر ستانسياسى ءبىر ەلگە تاۋەلدى بولسا، وندا تەحنيكالىق قولداۋ مەن پايدالانۋ ماسەلەلەرى گەوساياسي فاكتورلارمەن كۇردەلەنە ءتۇسۋى مۇمكىن. كونسورسيۋم قازاقستاننىڭ جالعىز جەتكىزۋشىگە بايلانباي، جۇيەنىڭ ەلەمەنتتەرىن تاڭداپ، اۋىستىرا الاتىنىن قامتاماسىز ەتەدى.
ەكىنشىدەن، حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارى قاتاڭ ساقتالادى. اەس قۇرىلىسىنىڭ ءوزى ماگاتە تاراپىنان مۇقيات قاداعالاۋدان وتەدى. الايدا، قۇرىلىسقا بىرنەشە كومپانيا قاتىسقان كەزدە باقىلاۋ ودان دا قاتال بولادى. بۇل ءتاسىل تەحنولوگيالىق قاتەلىكتەردىڭ نەمەسە توتەنشە جاعدايلاردىڭ ىقتيمالدىعىن ازايتادى.
ۇشىنشىدەن، وزىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋعا مۇمكىندىك بولادى. قازاقستان كونسورسيۋمعا قاتىسۋشى ءاربىر ەلدىڭ الەمدىك تەحنولوگياسىنىڭ ىشىنەن ەڭ جاقسىسىن تاڭداي وتىرىپ، جوباعا ءوزىنىڭ مىقتى جاقتارى مەن قۇزىرەتتەرىن ەنگىزەدى. ناتيجەسىندە، ءبىر تەحنولوگيانىڭ ورنىنا ەل بىرنەشە كوزدەن يننوۆاسيالىق ءارى دالەلدەنگەن شەشىمدەر الادى.
تورتىنشىدەن، گەوساياسي وزگەرىستەرگە توزىمدىلىك قامتاماسىز ەتىلەدى. قازىرگى الەمدە ءبىر جەتكىزۋشىگە تاۋەلدىلىك وسالدىققا اينالۋى مۇمكىن، اسىرەسە الەمدىك گەوساياساتتاعى داعدارىستار جاعدايىندا. كونسورسيۋم قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياسي فاكتورلاردان تاۋەلسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، ءتىپتى جاھاندىق وزگەرىستەر جاعدايىندا دا جوبانى ءساتتى اياقتاپ، پايدالانۋعا بەرىلەتىنىنە كەپىلدىك بەرەدى.
رەفەرەندۋمدا وڭ شەشىم قابىلدانعان جاعدايدا بۇل تاماشا شەشىم، ويتكەنى كوبى اەس-تى، ءبىراق بەلگىلى ءبىر ساتۋشىعا نەمەسە ەلگە تاۋەلدىلىككە قارسى. قۇرىلعان كونسورسيۋم گەوساياسي تاۋەكەلدەردى بولدىرماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جەردە وزبەكستانمەن سالىستىرۋ دا ورىندى ەمەس. سەبەبى قازاقستان وزبەڭستاندا سياقتى قۇرلىقتا العاش رەت (رەسەي فەدەراسياسىندا تەك مۇزجارعىشتاردا) قولدانىلاتىن ەكسپەريمەنتتىك شاعىن رەاكتورلاردى قاراستىرىپ جاتقان جوق.
سوندىقتان ورتانقول ساراپشىلار ءوز پىكىرىن وزدەرىنە قالدىرۋى كەرەك. قازاقستاندا اەس سالۋ بويىنشا قولدانىلاتىن تەحنولوگيالار مەن تاسىلدەر بويىنشا شەشىمدى ءبىز ءوز قاجەتتىلىكتەرىمىز بەن مۇددەلەرىمىزدى ەسكەرە وتىرىپ، تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە دەربەس قابىلدايتىن بولامىز، - دەيدى Energy Monitor ساراپشىلارى.
