قازاقستاننىڭ تاۋلى وڭىرلەرى – ىلە الاتاۋىنان باستاپ التاي مەن تيان-شان سىلەمدەرىنە دەيىن – تۋريستىك جانە ەكونوميكالىق تۇرعىدان زور الەۋەتكە يە ايماقتار. بۇل – الەمدىك دەڭگەيدەگى رەسۋرس. مۇندا كوز تويماس كوركەم تابيعات، قايتالانباس لاندشافتتار، فلورا مەن فاۋنانىڭ سان الۋاندىعى بار. سونىمەن قاتار بۇل ايماقتار جىل ون ەكى اي بويى بەلسەندى دەمالىس پەن دەنساۋلىقتى نىعايتۋ ءۇشىن تاپتىرماس مۇمكىندىك سىيلايدى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
الايدا تابيعاتتىڭ وسى ءبىر مول جومارتتىعىنا قاراماستان، ەلىمىزدىڭ تاۋلى وڭىرلەرى زاماناۋي ينفراقۇرىلىمنىڭ وتكىر تاپشىلىعىنان زارداپ شەگىپ وتىر. تابيعي الەۋەت پەن شىنايى جاعداي اراسىنداعى وسىناۋ ۇلكەن الشاقتىق تەك ءتۋريزمدى ەمەس، شاعىن بيزنەس، كولىك جانە ەكولوگيا سياقتى وزگە دە ەكونوميكالىق سالالاردىڭ دامۋىن تەجەيتىن جۇيەلى ماسەلەگە اينالدى.
الماتى كەيسى: بيىكتى پايدالانباعان ەتەكتەگى قالا
الماتى – تاۋلى ءوڭىردىڭ تۋريستىك الەۋەتى مەن ينفراقۇرىلىم دەڭگەيى بىر-بىرىنە سايكەس كەلمەيتىنىن دالەلدەيتىن ناقتى مىسال. ىلە الاتاۋى – قالانىڭ ەڭ ءىرى رەكرەاسيالىق رەسۋرسى، ءبىراق ينفراقۇرىلىم تەك جەكەلەگەن اۋماقتاردا (مەدەۋ مەن شىمبۇلاق) شوعىرلانعان.
- ارقانجول جۇمىس ىستەيدى
- قوناق ۇيلەر مەن ءدامحانالار بار
- جول سالىنعان
الايدا وسى شەكتەۋلى اۋماقتاردان تىس جەرلەردە:
- بەلگىلەنگەن جاياۋ جۇرگىنشىلەر مەن ۆەلوسيپەد مارشرۋتتارىنىڭ تولىق جۇيەسى جوق
- جابدىقتالعان كورۋ الاڭدارى، ءقاۋىپسىز جولدار، باعىت كورسەتكىشتەر جەتكىلىكسىز
- تانىمال مارشرۋتتار بويىندا قاراپايىم سانيتارلىق جاعدايلار (دارەتحانالار، قوقىس كونتەينەرلەرى) قاراستىرىلماعان
- قۇتقارۋ قىزمەتتەرى مەن جەدەل ارەكەت ەتۋ پۋنكتتەرىنىڭ جۇمىسى شەكتەۋلى
تۋريستەر ءۇشىن اسا قىزىق، ءبىراق از تانىمال تاۋلى ايماقتارمەن (الما-اراسان، تۇرگەن، بۋتاكوۆكا جانە باسقالارى) كولىك قاتىناسى ناشار.
ناتيجەسىندە، جازدا شىمبۇلاق، دەمالىس كۇندەرى كوكجايلاۋ ادامعا لىق تولىپ، شامادان تىس جۇكتەمەگە ۇشىرايدى. ال وزگە تاماشا ورىندار قاراۋسىز قالىپ، تۋريزم اعىنىن بىركەلكى بولۋگە مۇمكىندىك بەرىلمەي وتىر.
دامۋدى تەجەيتىن فاكتورلار
- كەشەندى ستراتەگيانىڭ جوقتىعى
ءتۋريزمدى دامىتۋعا قاتىستى جەكەلەگەن باستامالار مەن باعدارلامالار بولعانىمەن، بۇكىل ەل اۋماعىنداعى تاۋلى ينفراقۇرىلىمدى قامتيتىن تۇتاس، ءبىرىڭعاي دامۋ جوسپارى جوق.
- قارجىلاندىرۋدىڭ جەتكىلىكسىزدىگى
كوپتەگەن ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار جۇيەلى ەمەس، تەك نۇكتەلىك تۇردە جۇزەگە اسادى. ەكولوگيالىق سوقپاقتار مەن تۋريستىك بەلگىلەردى ورناتۋعا بيۋدجەت قاراجاتى ۇنەمى جەتپەيدى.
- ءبىرىڭعاي ستاندارتتاردىڭ بولماۋى
ەكولوگيالىق جولداردى، الپينيستىك بازالار مەن كەمپينگتەردى جابدىقتاۋدىڭ ورتاق ستاندارتتارى بەكىتىلمەگەن. سالدارىنان ينفراقۇرىلىم، ءتىپتى بار بولعان كۇننىڭ وزىندە، قاۋىپسىزدىك پەن جايلىلىق تالاپتارىنا ساي كەلمەيدى.
- جەكە سەكتوردىڭ از قاتىسۋى
جول، كوممۋنيكاسيا سياقتى بازالىق ينفراقۇرىلىمنىڭ جوقتىعى مەن بيۋروكراتيالىق قيىندىقتارعا بايلانىستى ينۆەستورلار تاۋلى جوبالارعا قىزىعۋشىلىق تانىتپايدى. ال نەگىزىندە بۇل سالادا بيزنەستى تۇراقتى دامىتۋدىڭ مۇمكىندىگى زور.
ەكونوميكا مەن ەكولوگياعا اسەرى
ەكونوميكالىق شىعىن: قازاقستان ىشكى جانە سىرتتان كەلەتىن تۋريزمنەن تۇسەتىن ايتارلىقتاي تابىسىنان ايىرىلىپ وتىر. ينفراقۇرىلىم دۇرىس جولعا قويىلسا، تاۋعا جاقىن وڭىرلەردىڭ ءجىو-نىڭ 5–7%-ىن قامتاماسىز ەتۋگە قاۋقارى جەتەر ەدى.
الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك: تاۋ ءتۋريزمى ينفراقۇرىلىمىنىڭ جوقتىعىنان قولجەتىمدى دەمالىس بارلىق ادامعا بۇيىرماي وتىر. كوپشىلىك قاۋىپسىزدىگى مەن جايلىلىعى قامتاماسىز ەتىلمەگەن جولدارمەن جۇرۋگە ءماجبۇر.
ەكولوگيالىق قاۋىپتەر: ارنايى جولدار، سانيتارلىق جاعداي مەن باقىلاۋ بولماعاندىقتان، تۋريستەر قورشاعان ورتاعا ۇلكەن زيان كەلتىرۋدە. ناتيجەسىندە – قوقىس، وسىمدىكتەر مەن ورمان جامىلعىسىنىڭ ءبۇلىنۋى، سۋ كوزدەرىنىڭ لاستانۋى، ورمان ورتتەرى جيىلەپ بارادى.
نە ىستەۋ قاجەت؟
- تۇراقتى تاۋ ءتۋريزمىنىڭ ۇلتتىق تۇجىرىمداماسىن ازىرلەۋ
بۇل ينفراقۇرىلىمعا، ەكولوگيالىق باسقارۋعا، ايماقتارعا بولىنىسكە، ءجۇرىس-تۇرىس ەرەجەلەرىنە، مونيتورينگكە جانە ينۆەستيسيالىق ساياساتقا ارنالعان ءبىرىڭعاي ستاندارتتاردى قامتۋى ءتيىس.
- ينفراقۇرىلىمدىق ماستەر-جوسپار
اۆستريا، شۆەيساريا، تۇركيا، گرۋزيا سياقتى ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن نەگىزگە الىپ، جولدار، سوقپاقتار، سەرۆيستىك جانە قاۋىپسىزدىك نىساندارىن سالۋ مەن جاڭعىرتۋ بويىنشا جول كارتاسىن جاساۋ قاجەت.
- قولجەتىمدىلىكتى سيفرلاندىرۋ
مارشرۋتتاردىڭ سيفرلىق كارتالارىن قۇرۋ، ءموبيلدى قوسىمشالار ارقىلى ونلاين-برونداۋ، جەدەل كومەك شاقىرۋ جۇيەسىن جاساۋ، كەلۋشىلەردى ەسەپكە الۋدى سيفرلاندىرۋ.
- جەكە سەكتور جانە ۇەۇ-مەن سەرىكتەستىك
مەملەكەت بيزنەستى جانە ەكولوگيالىق ۇيىمداردى جەڭىلدىكتەرمەن، كەپىلدىكتەرمەن، ينفراقۇرىلىمدىق قولداۋمەن جانە ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردا جۇمىس ىستەۋدىڭ ءبىرىڭعاي ەرەجەلەرىمەن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك.
- ەكولوگيالىق اعارتۋ جانە ەرىكتىلەر قوزعالىسى
حالىقپەن جانە تۋريستەرمەن جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋ ماڭىزدى: اقپاراتتىق كامپانيالار، ەكولوگيالىق ەرىكتىلەردى قولداۋ، جەرگىلىكتى قاۋىمداستىقتاردى وسى ىسكە تارتۋ.
قازاقستان تاۋلارى – جاي عانا كوركەم لاندشافت ەمەس. بۇل – ۇلتتىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋعا سەپ بولاتىن، تۇراقتى دامۋ مەن تابىس كوزىن قامتاماسىز ەتە الاتىن ۇلتتىق رەسۋرس، ەرەكشە بايلىق.
الايدا وسى ايماقتارداعى ينفراقۇرىلىم فراگمەنتتى، جۇيەسىز ءارى ءقاۋىپسىز بولماي تۇرعاندا، ءبىز تەك ەكونوميكالىق مۇمكىندىكتەردەن ايىرىلىپ قانا قويماي، تابيعاتقا ورنى تولماس زيان كەلتىرۋ قاۋپىمەن دە بەتپە-بەت كەلەمىز.
قازىرگى زاماندا ءقاۋىپسىز ءارى ەكولوگيالىق تازا تاۋ ينفراقۇرىلىمىن قۇرۋ – جاي عانا مىندەت ەمەس، قازاقستاننىڭ ورتالىق ازياداعى تۋريزم حابىنا اينالۋى ءۇشىن قاجەتتىلىككە اينالىپ وتىر.
