قازىرگى دامىعان زاماندا قاۋىپسىزدىك جۇيەسى ۋاقىتتان وزا قيمىلداۋىنىڭ ماڭىزى زور. ويتكەنى تابيعي اپاتتار مەن وندىرىستىك اپاتتار جيىلەپ، جاڭا تەحنولوگيالار جىلدام دامىپ جاتقان داۋىردە حالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگى ەسكى قۇرال-جابدىقتارمەن نەمەسە باياعى جۇيەمەن قامتاماسىز ەتىلە المايدى. اسىرەسە اۋىل-ايماقتاردا ءورت، سۋ تاسقىنى نەمەسە جول اپاتى بولا قالسا، قۇتقارۋشىلاردىڭ بىر-بىرىمەن تەز ءارى سەنىمدى بايلانىس ورناتۋى ءومىر مەن ءولىمنىڭ ارا-جىگىن شەشەتىن ساتتەر بولادى. وسىنداي جاعدايدا سيفرلىق راديوبايلانىس جۇيەسىنىڭ ەنگىزىلۋى ازاماتتىق قورعاۋدى مۇلدە جاڭا دەڭگەيگە كوتەرىپ وتىر.
2025 جىلدىڭ باسىنان باستاپ قازاقستاندا توتەنشە جاعدايلار جۇيەسىندە ۆەدومستۆوارالىق جاڭا راديوبايلانىس جەلىسى ىسكە قوسىلدى. بۇل – بۇرىنعى شاشىراڭقى، ءار مەكەمە ءوز الدىنا جۇمىس ىستەيتىن جۇيەدەن ءبىرتۇتاس بايلانىسقا كوشۋ. توتەنشە جاعدايلار مينيسترلىگى، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ۇلتتىق ۇلاننىڭ راديوبايلانىس ارنالارى بىرىكتىرىلىپ، ءبىرىڭعاي پلاتفورما قۇرىلدى.
مۇنداي تاجىريبە تمد اۋماعىندا جوق، دەمەك قازاقستان ايماقتاعى تەحنولوگيالىق كوشباسشىلىققا ۇمتىلىپ وتىرعانىن اڭعارۋعا بولادى. جاڭا جۇيەنىڭ العاشقى تولقىنى پاۆلودار مەن تۇركىستاندا ىسكە قوسىلدى. بۇل وڭىرلەر ەل كارتاسىندا سىناق الاڭى ەمەس، ناقتى ناتيجەسىن كورسەتكەن ايماقتارعا اينالدى. ارتىنشا شىمكەنت، اباي، قىزىلوردا، پەتروپاۆل، اقتاۋ سەكىلدى قالالارعا دا جاڭا ستانسيالار ورناتۋ جوسپارلانىپ وتىر.
بۇرىن ءتۇرلى ۆەدومستۆولار اپات ورنىنا كەلگەندە بىر-بىرىمەن بايلانىسا الماي، ۋاقىت جوعالتاتىن. ءبىر جۇيەدە سويلەسپەگەن سوڭ، اقپارات جەتكىزۋ كەشەۋىلدەيتىن، شەشىم قابىلداۋ باياۋلايتىن. ال جاڭا راديوبايلانىس بۇل كەدەرگىنى جويىپ، ءار قىزمەتتىڭ ارەكەتىن ءبىر ارناعا توعىستىرادى. ماسەلەن، ءورت شىققاندا پوليسيا جولدى جاۋىپ، جەدەل جاردەم زارداپ شەككەندەردى الىپ شىققاندا، قۇتقارۋشىلار تىكەلەي ەفيردە ءوزارا اقىلداسىپ، ناقتى قادامدى بىردەن جاساي الادى.
قازىرگى تاڭدا 1141 ءپورتاتيۆتى راديوستانسيا، 67 ءموبيلدى جانە 24 ستاسيونارلىق قۇرىلعى، سونداي-اق 35 سپۋتنيكتىك تەلەفون مەن 22 درون ساتىپ الىنباق. ءاربىر راديوستانسيا – قۇتقارۋشىنىڭ قولىنداعى سەنىمدى قۇرال، ءاربىر درون – الىستاعى جاعدايدى كوزبەن كورۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن «ۇشقىشسىز سەرىك». ال سپۋتنيكتىك تەلەفوندار شالعاي اۋىلدارداعى بايلانىستى قامتاماسىز ەتىپ، كەز كەلگەن اپات جاعدايىندا اقپارات الماسۋدى ۇزدىكسىز ەتەدى. بۇعان قوسا، PTT ۇلكەن كنوپكاسى بار گارنيتۋرالار قۇتقارۋشىلارعا الاڭ ۇستىندە قولىن بوساتپاي-اق سويلەسۋگە جاعداي جاسايدى.
تەحنولوگيانىڭ تيىمدىلىگى تەك قۇرال سانىنا ەمەس، ونىڭ سەنىمدىلىگى مەن قولجەتىمدىلىگىنە بايلانىستى. سول ءۇشىن بازالىق ستانسيالار ەلدىڭ ءار وڭىرىندە جۇيەلى ورنالاستىرىلۋدا. الماتىدان قوستانايعا، تۇركىستاننان كوكشەتاۋعا دەيىنگى ارالىقتا جاڭا ستانسيالار ورناتىلادى. اقتوبەدە مونتاجداۋ جۇمىستارى باستالىپ تا كەتتى. بۇل – بايلانىستىڭ ۇزدىكسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، ەڭ شالعاي اۋىلداعى قۇتقارۋشىنى دا ءبىرتۇتاس جۇيەگە قوسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ساياسي تۇرعىدان العاندا، مۇنداي جوبالار مەملەكەتتىڭ ءوز ازاماتتارىنا دەگەن جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتەدى. توتەنشە جاعدايلار كەزىندە حالىق بيلىككە سەنىم ارتادى، ال بيلىكتىڭ مىندەتى – سول سەنىمدى اقتاۋ. اشىق دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، جاڭا راديوبايلانىس جۇيەسى ەنگىزىلگەننەن كەيىن توتەنشە وقيعالارعا دەن قويۋ ۋاقىتى ورتا ەسەپپەن 20-30 پايىزعا قىسقارادى دەپ كۇتىلۋدە.
كەڭەس داۋىرىنەن بەرى قالىپتاسقان ەسكى جۇيەدەن باس تارتىپ، زاماناۋي تەحنولوگياعا كوشۋ – قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق تاڭداۋى. بۇل تەك قۇتقارۋ قىزمەتىنىڭ ماسەلەسى ەمەس، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە تىكەلەي قاتىسى بار قادام. ويتكەنى تابيعي اپاتتار، وندىرىستىك جارىلىستار نەمەسە ءتىپتى گەوساياسي تاۋەكەلدەر كەزىندە ءبىرتۇتاس بايلانىس جۇيەسىنىڭ بولۋى مەملەكەتتىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى.
ساندىق راديوبايلانىس – جاي عانا تەحنيكالىق جەتىستىك ەمەس، ول حاوس پەن ءتارتىپتىڭ اراسىنداعى نازىك شەكارانى ۇستاپ تۇراتىن قۇرال. قازىرگى زاماننىڭ بولجاۋسىز سىن-قاتەرلەرىندە سەنىمدى بايلانىس جۇيەسى – قۇتقارۋشىلار ءۇشىن باعىت-باعدار، حالىق ءۇشىن تىنىشتىق كەپىلى. ەندەشە بۇل جوبانىڭ دامۋى – ەلدىڭ توتەنشە جاعدايلارعا دايىندىق دەڭگەيىن ارتتىرۋمەن بىرگە، قوعامداعى سەنىم مەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋدىڭ ناقتى قادامى.
