پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ حالىقارالىق ارەناداعى باستامالارى سوڭعى جىلدارى قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياسي برەندىنە اينالدى. بەيبىتشىلىك، سەنىم جانە كوپجاقتى ديپلوماتيانى ىلگەرىلەتۋ – توقايەۆ كەزەڭىندەگى سىرتقى ساياساتتىڭ باعانالى تىرەكتەرىنىڭ ءبىرى. اشحابادتا وتكەن بەيبىتشىلىك پەن سەنىمنىڭ حالىقارالىق جىلىنا ارنالعان فورۋمعا مەملەكەت باسشىسىنىڭ قاتىسۋى وسى باعىتتاعى قازاقستاننىڭ ءرولىن تاعى ءبىر مارتە ايقىن كورسەتتى.
بۇۇ اياسىنداعى باستامالاردى قولداۋ، وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسىن جاڭعىرتۋ، حالىقارالىق قۇقىق پەن ديالوگتى الدىڭعى ورىنعا شىعارۋ – توقايەۆتىڭ حالىقارالىق ديسكۋرستا دايەكتى تۇردە كوتەرىپ جۇرگەن ماسەلەلەرى. قازاقستاننىڭ سەنىمدى، بەيتاراپ جانە جاۋاپتى ارىپتەس رەتىندەگى بەدەلى ءدال وسىنداي الاڭداردا قالىپتاسىپ، تەرەڭدەي تۇسۋدە.
تۇرىكمەنستان بەيتاراپتىعىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەيتويلىق شارالارعا قاتىسۋى، تمۇ ەلدەرىمەن جانە رەسەيمەن كەزدەسۋدەرى، بەيبىتشىلىك باستامالارى – مۇنىڭ بارلىعى توقايەۆتىڭ ديالوگقا نەگىزدەلگەن سىرتقى ساياسات فيلوسوفياسىنىڭ جۇيەلى ءارى پراگماتيكالىق سيپاتىن ايقىندايدى.
وسى سۇحباتىندا قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى جانار تەمىربەكوۆا پرەزيدەنتتىڭ باستامالارىنىڭ حالىقارالىق ماڭىزىنا، قازاقستاننىڭ بەيبىتشىلىك پەن سەنىمنىڭ جاھاندىق كۇن ءتارتىبىن قالىپتاستىرۋداعى ورنىنا جانە وڭىرلىك ديپلوماتيانىڭ جاڭا كەلبەتىن جاساۋعا قوسىپ جاتقان ۇلەسىنە توقتالادى.
- قازاقستاننىڭ بەلسەندى سىرتقى ساياسي ۇستانىمىن ەسكەرسەك، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ بەيبىتشىلىك پەن سەنىمنىڭ حالىقارالىق جىلىنا ارنالعان فورۋمعا قاتىسۋىنىڭ ماڭىزى قانداي؟
بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 2025 جىلدى حالىقارالىق بەيبىتشىلىك پەن سەنىم جىلى دەپ جاريالاۋى بەيبىتشىلىكتى تەك قاقتىعىستاردىڭ جوقتىعى رەتىندە ەمەس، ديالوگ، الدىن الۋ ديپلوماتياسى جانە ورنىقتى دامۋ ارقىلى جۇزەگە اساتىن كەشەندى ۇدەرىس رەتىندە ءتۇسىنۋدىڭ ماڭىزىن كورسەتەدى. وسى تۇرعىدان العاندا، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ اشحابادتا وتكەن حالىقارالىق فورۋمعا قاتىسۋى قازاقستاننىڭ بەلسەندى ءارى كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتىنىڭ كوپجاقتى ديپلوماتيامەن ينستيتۋسيونال دەڭگەيدە ۇشتاسقانىن ايقىن اڭعارتادى.
مەملەكەت باسشىلارى دەڭگەيىندەگى بۇل فورۋم قازاقستاننىڭ حالىقارالىق نورماتيۆتىك كۇن تارتىبىمەن ۇيلەسىمدى ارەكەت ەتىپ قانا قويماي، ونى وڭىرلىك دەڭگەيدە ناقتى ىسكە اسىرۋ الەۋەتىنە يە ەكەنىن كورسەتەدى. فورۋمنىڭ مازمۇندىق وزەگى – بەيبىتشىلىك، سەنىم جانە تۇراقتىلىق ۇعىمدارى – قازاقستاننىڭ سوڭعى جىلدارى جۇيەلى تۇردە العا تارتىپ كەلە جاتقان ديالوگ ارحيتەكتۋراسى تۇجىرىمداماسىمەن تىكەلەي ۇندەس. پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ جاھاندىق قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسىنداعى وسال تۇستاردى ەڭسەرۋ ءۇشىن ۇجىمدىق جاۋاپكەرشىلىك پەن كوپجاقتى ىنتىماقتاستىقتى كۇشەيتۋ قاجەتتىگىن دايەكتى تۇردە كوتەرىپ كەلە جاتقان ۇستانىمى بۇل فورۋمدا قاعيداتتىق ساباقتاستىقتىڭ ناقتى كورىنىسىن تاپتى.
سونىمەن قاتار، فورۋمنىڭ تۇرىكمەنستاننىڭ تۇراقتى بەيتاراپتىعىنىڭ 30 جىلدىعىمەن تۇسپا-تۇس كەلۋى ورتالىق ازيا كەڭىستىگىندە تۇراقتىلىقتى نىعايتاتىن ورتاق قاعيداتتار توڭىرەگىندە ساياسي ديالوگتى تەرەڭدەتۋگە مۇمكىندىك بەردى. تۇرىكمەنستاننىڭ بەيتاراپتىق ساياساتىنىڭ بۇۇ دەڭگەيىندە مويىندالۋى بۇل باستامانىڭ ايماقتىق قانا ەمەس، جاھاندىق بەيبىتشىلىك پەن سەنىمدى نىعايتۋداعى ماڭىزىن كورسەتەدى.
- پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ بۇل ءىس-شاراعا قاتىسۋى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ىستەردەگى جاۋاپتى ءارى بەيتاراپ ارىپتەس رەتىندەگى ءيميدجىن قالاي نىعايتادى؟
پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ فورۋمعا قاتىسۋى قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ىستەردەگى جاۋاپتى ءارى بەيتاراپ سەرىكتەس رەتىندەگى ءيميدجىن بىرنەشە دەڭگەيدە نىعايتادى. ەڭ الدىمەن، مۇنداي الاڭدار جاھاندىق سىن-قاتەرلەردى بىرلەسىپ تالقىلايتىن كوپجاقتى ديپلوماتيانىڭ ماڭىزدى تەتىگى سانالادى. قازاقستاننىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى قاتىسۋى ەلدىڭ بۇۇ قاعيداتتارىنا ادالدىعىن جانە بەيبىتشىلىككە نەگىزدەلگەن كوپجاقتى ىنتىماقتاستىقتى قولدايتىنىن ايقىن كورسەتەدى.
ەكىنشىدەن، كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياسات شەڭبەرىندە قازاقستاننىڭ بەيتاراپ ءارى تەڭگەرىمدى ۇستانىمى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ ەلگە دەگەن سەنىمىن ارتتىرادى. بۇل ساياسات گەوساياسي بلوكتارعا ءبىرجاقتى تاۋەلدى بولماي، ءوزارا سىيلاستىق پەن تەڭ قۇقىققا نەگىزدەلگەن قارىم-قاتىناستاردى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ۇشىنشىدەن، مۇنداي فورۋمدارعا بەلسەندى قاتىسۋ قازاقستاننىڭ جاھاندىق ساياسي برەندىن – بەيبىتشىلىك، سەنىم جانە تۇراقتى دامۋ سالالارىنداعى باستاماشىل ءارى سەنىمدى مەملەكەت رەتىندەگى بەدەلىن كۇشەيتەدى. بۇل قازاقستاننىڭ بەلگىلى ءبىر لاگەردىڭ ەمەس، جاۋاپتى ءارى كونسترۋكتيۆتى سەرىكتەستىڭ ءرولىن تاڭداعانىن ناقتى كورسەتەدى.
- تۇرىكمەنستان بەيتاراپتىعىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەيتويلىق شارالارعا قازاقستان باسشىسىنىڭ قاتىسۋىنىڭ ءسيمۆوليزمى نەدە؟
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تۇرىكمەنستاننىڭ تۇراقتى بەيتاراپتىعىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان ءىس-شارالارعا قاتىسۋى تەرەڭ ساياسي-ديپلوماتيالىق مانگە يە. بۇل قادام قازاقستاننىڭ كورشىلەس مەملەكەتتەردىڭ سىرتقى ساياسي تاڭداۋىنا قۇرمەتپەن قارايتىنىن جانە حالىقارالىق قۇقىق شەڭبەرىندە مويىندالعان قاعيداتتاردى قولدايتىنىن بىلدىرەدى.
سونىمەن بىرگە بۇل قاتىسۋ ورتالىق ازياداعى تۇراقتىلىق پەن ساياسي ۇيلەسىمدىلىكتى نىعايتۋعا باعىتتالعان ورتاق كوزقاراستىڭ بەلگىسى. قازاقستان مەن تۇرىكمەنستان ءارتۇرلى سىرتقى ساياسي مودەلدەردى ۇستانعانىمەن، ولاردى بەيبىتشىلىككە، ەگەمەندىككە قۇرمەت پەن ديالوگقا نەگىزدەلگەن ورتاق قۇندىلىقتار بىرىكتىرەدى. وسى تۇرعىدان العاندا، قازاقستان بەيتاراپتىقتى تەك ۇلتتىق ساياسات ەمەس، ايماقتىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتەتىن ماڭىزدى فاكتور رەتىندە قابىلدايتىنىن اڭعارتادى.
بۇل سيمۆوليكالىق قادام قازاقستاننىڭ ورتالىق ازياداعى ۇيلەستىرۋشى جانە جاۋاپتى اكتور رەتىندەگى ستراتەگياسىمەن تولىق سايكەس كەلەدى. ەل ايماقتىق كوشباسشىلىقتى كۇش كورسەتۋ ارقىلى ەمەس، سەنىمگە، ساياسي دانالىققا جانە ءوزارا قۇرمەتكە نەگىزدەلگەن ديپلوماتيا ارقىلى جۇزەگە اسىرۋدى كوزدەيتىنىن كورسەتىپ وتىر.
- ديالوگ پەن تۇراقتىلىقتى ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ ساياساتى قانشالىقتى جۇيەلى جانە ءبىرىزدى؟
پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ ديالوگ پەن تۇراقتىلىقتى ىلگەرىلەتۋگە باعىتتالعان ساياساتى جۇيەلى ءارى ىشكى لوگيكالىق بىرىزدىلىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. مەملەكەت باسشىسى بۇل ۇستانىمدى قىسقا مەرزىمدى ساياسي كونيۋنكتۋراعا ەمەس، حالىقارالىق قۇقىق نورمالارىنا، كوپجاقتى ديپلوماتيا قاعيداتتارىنا جانە ۇزاق مەرزىمدى تۇراقتىلىق مۇددەلەرىنە سۇيەنە وتىرىپ قالىپتاستىردى.
ديالوگقا باسىمدىق بەرۋ تەك ريتوريكا دەڭگەيىندە ەمەس، ناقتى ديپلوماتيالىق تاجىريبەدە دە كورىنىس تابۋدا. قازاقستان حالىقارالىق جانە وڭىرلىك الاڭداردا پىكىر الماسۋ، سەنىم شارالارىن دامىتۋ جانە قايشىلىقتاردى بەيبىت جولمەن رەتتەۋ باستامالارىن تۇراقتى تۇردە قولداپ كەلەدى. بۇل ءتاسىل ەلدىڭ سىرتقى ساياساتتاعى بولجامدىلىعىن ارتتىرىپ، قازاقستاندى كۇردەلى گەوساياسي جاعدايدا دا كونسترۋكتيۆتى ۇستانىم ۇستانا الاتىن سەرىكتەس رەتىندە تانىتادى.
سونىمەن قاتار، بۇل ساياسات ىشكى رەفورمالار مەن سىرتقى باستامالاردىڭ ءوزارا ساباقتاستىعىمەن سيپاتتالادى. پرەزيدەنت توقايەۆ ەلدىڭ ورنىقتى دامۋىن حالىقارالىق سەنىمنىڭ نەگىزگى العىشارتى رەتىندە قاراستىرىپ، ىشكى جاڭعىرۋدى سىرتقى بەيبىت باستامالارمەن بايلانىستىرادى.
- بەيبىتشىلىك، سەنىم جانە تۇراقتى دامۋ ماسەلەلەرى بويىنشا تمۇ ەلدەرىنىڭ ورتاق ۇستانىمىن قالىپتاستىرۋدا قازاقستاننىڭ، اتاپ ايتقاندا توقايەۆتىڭ ءرولى قانشالىقتى ماڭىزدى؟
بەيبىتشىلىك، سەنىم جانە تۇراقتى دامۋ ماسەلەلەرى بويىنشا تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمى اياسىندا ورتاق ۇستانىم قالىپتاستىرۋدا قازاقستاننىڭ ءرولى ايرىقشا. ەل تمۇ كۇن ءتارتىبىن پراگماتيكالىق، ينكليۋزيۆتى جانە ۇزاق مەرزىمدى ماقساتتارعا باعىتتاۋعا ۇمتىلىپ كەلەدى.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ تۇركى ىنتىماقتاستىعىن تەك مادەني-تاريحي ولشەمدەرمەن شەكتەمەي، ونى قاۋىپسىزدىك، تۇراقتى دامۋ جانە سەنىم شارالارى سياقتى زاماناۋي حالىقارالىق ماسەلەلەرمەن تولىقتىرۋدى دايەكتى تۇردە قولداپ كەلەدى. پرەزيدەنت توقايەۆتىڭباستامالارى تمۇ-نى دەكلاراتيۆتى الاڭنان پراكتيكالىق ءوزارا ءىس-قيمىل فورماتىنا كوشىرۋگە باعىتتالعان.
قازاقستاننىڭ بۇل ۇدەرىستەگى ىقپالى ونىڭ تەڭگەرىمدى ءارى دەلدالدىق الەۋەتىمەن تىعىز بايلانىستى. ەل تۇركى الەمىنىڭ ىشكى بىرلىگىن نىعايتا وتىرىپ، ۇيىمدى جاھاندىق بەيبىتشىلىككە ۇلەس قوساتىن اشىق ءارى تۇسىنىكتى پلاتفورما رەتىندە دامىتۋعا ۇمتىلادى.
- توقايەۆتىڭ تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ جانە رەسەيدىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسۋى وڭىرلىك ۇيلەستىرۋ مەن ءوزارا ءىس-قيمىلعا قالاي اسەر ەتۋى مۇمكىن؟
پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ تۇركى مەملەكەتتەرى مەن رەسەي باسشىلارىمەن وتكىزگەن كەزدەسۋلەرى وڭىرلىك ۇيلەستىرۋدى كۇشەيتۋگە باعىتتالعان ماڭىزدى ساياسي سيگنال ەكەنى انىق. بۇل قازاقستاننىڭ تەڭگەرىمدى جانە پراگماتيكالىق سىرتقى ساياساتىن ايقىن كورسەتەدى. جوعارى دەڭگەيدەگى تىكەلەي ديالوگ قازىرگى كۇردەلى گەوساياسي جاعدايدا سەنىمدى ساقتاۋدىڭ نەگىزگى تەتىگىنە اينالىپ وتىر. پرەزيدەنت توقايەۆقاقتىعىستاردى ۋشىقتىرۋدان گورى ولاردىڭ الدىن الۋعا جانە ءوزارا تۇسىنىستىكتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان ۇستانىمىن دايەكتى تۇردە كورسەتىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، بۇل كەزدەسۋلەر قازاقستاننىڭ اراعايىندىق جانە ۇيلەستىرۋشى الەۋەتىن نىعايتادى. ەل ديپلوماتيالىق بەدەلى مەن سەنىم كاپيتالىنا سۇيەنە وتىرىپ، وڭىرلىك ءوزارا ءىس-قيمىلدى جۇيەلەۋگە قولايلى جاعداي قالىپتاستىرادى.
- وسىنداي جوعارى دەڭگەيدەگى فورۋمعا قاتىسۋدان كەيىن تۇركى ىنتىماقتاستىعىن كەڭەيتۋ تۇرعىسىنان قازاقستان ءۇشىن قانداي مۇمكىندىكتەر اشىلادى؟
وسىنداي جوعارى دەڭگەيدەگى حالىقارالىق فورۋمعا قاتىسۋ قازاقستان ءۇشىن تۇركى ىنتىماقتاستىعىن كەڭەيتۋ باعىتىندا ءبىرقاتار جاڭا ساياسي جانە ينستيتۋسيونال مۇمكىندىكتەر اشادى. ەڭ الدىمەن، بۇل قازاقستاننىڭ تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمى اياسىنداعى باستاماشىل ءرولىن كۇشەيتىپ، ورتاق كۇن ءتارتىبىن قالىپتاستىرۋداعى ىقپالىن ارتتىرادى. فورۋم بارىسىندا كوتەرىلەتىن بەيبىتشىلىك، سەنىم جانە تۇراقتى دامۋ ماسەلەلەرى تۇركى ەلدەرى ءۇشىن دە وزەكتى بولعاندىقتان، قازاقستان وسى تاقىرىپتاردى تۇركى ىنتىماقتاستىعىنىڭ ستراتەگيالىق باعىتىمەن ۇيلەستىرۋگە مۇمكىندىك الادى.
مۇنداي الاڭداردان كەيىن قازاقستان تۇركى مەملەكەتتەرى اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى تەك مادەني-گۋمانيتارلىق دەڭگەيدە عانا ەمەس، قاۋىپسىزدىك، ديپلوماتيالىق ۇيلەستىرۋ جانە حالىقارالىق ۇيىمدار شەڭبەرىندەگى ءوزارا قولداۋ باعىتتارىندا تەرەڭدەتۋگە قولايلى جاعدايعا يە بولادى. پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ كوپجاقتى فورماتتارداعى بەلسەندىلىگى قازاقستاندى تۇركى الەمى ىشىندە حالىقارالىق ديالوگتى سىرتقى سەرىكتەستەرمەن بايلانىستىرا الاتىن مەملەكەت رەتىندە كورسەتەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە وتگ-نىڭ حالىقارالىق بەدەلىن ارتتىرىپ، ونى جاھاندىق ۇدەرىستەرگە بەيىمدەلگەن ىقپالدى پلاتفورماعا اينالدىرۋعا ىقپال ەتەدى.
سونىمەن قاتار، فورۋمنان كەيىنگى كەزەڭ قازاقستان ءۇشىن تۇركى ىنتىماقتاستىعىن پراكتيكالىق مازمۇنمەن تولىقتىرۋ مۇمكىندىگىن كەڭەيتەدى. ورتاق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ، كەلىسىلگەن ۇستانىمداردى حالىقارالىق دەڭگەيدە ىلگەرىلەتۋ جانە وڭىرلىك تۇراقتىلىققا قاتىستى ۇيلەستىرىلگەن كوزقاراس قالىپتاستىرۋ وسى مۇمكىندىكتەردىڭ قاتارىندا. قازاقستان بۇل ۇدەرىستە بىرىكتىرۋشى ءارى ۇيلەستىرۋشى ءرول اتقارا وتىرىپ، تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ ىنتىماقتاستىعىن باسەكەلەستىك ەمەس، ءوزارا تولىقتىرۋ مەن سەنىمگە نەگىزدەلگەن فورماتتا دامىتۋعا جاعداي جاساي الادى.
ەلىمىزگە بەرەر مۇمكىندىكتەرى دە كوپ. قىسقاسى،قازاقستان ءۇشىن جاڭا ەكونوميكالىق، مادەني جانە تەحنولوگيالىق سەرىكتەستىك مۇمكىندىكتەرى اشىلادى. ورتاق كولىك دالىزدەرى مەن ترانزيتتىك ينفراقۇرىلىمداردى دامىتۋ، سيفرلىق ترانسفورماسيا جانە ءبىلىم بەرۋ جوبالارى سياقتى باعىتتاردا بىرلەسكەن باستامالاردى كۇشەيتۋگە نەگىز قالىپتاسادى. قازاقستان ءوزىنىڭ گەوساياسي ورنالاسۋى مەن ساياسي تۇراقتىلىعىن پايدالانا وتىرىپ، تۇركى كەڭىستىگىندە كولىك دالىزدەرى مەن ترانزيتتىك ينفراقۇرىلىم تۇرعىسىنان حاب ءرولىن اتقارا الادى. بۇل ءوز كەزەگىندە ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن ۇزاق مەرزىمدى ينۆەستيسيالار مەن جاڭا نارىقتارعا شىعۋ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتەدى.
- حالىقارالىق ارەنادا پرەزيدەنت توقايەۆ ۇسىنعان بەيبىتشىلىك پەن سەنىمدى نىعايتۋعا قاتىستى قاي باستامالار ەڭ وزەكتى جانە ماڭىزدى دەپ سانايسىز؟
حالىقارالىق ارەنادا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇسىنعان بەيبىتشىلىك پەن سەنىمدى نىعايتۋعا قاتىستى باستامالار وزەكتىلىگىمەن جانە جۇيەلى تۇجىرىمدامالىق نەگىزىمەن ەرەكشەلەنەدى. سولاردىڭ ىشىندە كوپجاقتى ديپلوماتيانى جاڭعىرتۋ، حالىقارالىق قۇقىقتىڭ امبەباپ قاعيداتتارىن ساقتاۋ جانە بۇۇ-نىڭ ورتالىق ۇيلەستىرۋشى ءرولىن كۇشەيتۋگە باعىتتالعان كوزقاراس ەرەكشە ماڭىزعا يە. مەملەكەت باسشىسى قازىرگى حالىقارالىق قاتىناستارداعى سەنىم داعدارىسىن ەڭسەرۋ ءۇشىن كۇشكە ەمەس، كەلىسسوزدەر مەن ديالوگقا نەگىزدەلگەن ءتاسىلدى دايەكتى تۇردە العا تارتىپ كەلەدى.
ايرىقشا نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق باستامالاردىڭ ءبىرى وڭىرلىك جانە جاھاندىق دەڭگەيدە سەنىم شارالارىن دامىتۋ يدەياسى. قازاقستاننىڭ ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەسكە (اوسشك) ۇزاق جىلدار بويى كورسەتىپ كەلە جاتقان قولداۋى پرەزيدەنت توقايەۆ كەزەڭىندە دە مازمۇندىق تۇرعىدان جالعاسىن تاپتى. بۇل باستاما سەنىمدى تەك ساياسي مالىمدەمەلەر ارقىلى ەمەس، ينستيتۋسيونال تەتىكتەر، تۇراقتى ديالوگ الاڭدارى جانە پراكتيكالىق ىنتىماقتاستىق ارقىلى نىعايتۋدىڭ ماڭىزىن كورسەتەدى.
سونىمەن قاتار، پرەزيدەنت توقايەۆتىڭ بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتى دامۋدى ءوزارا تىعىز بايلانىستى ۇعىمدار رەتىندە قاراستىرۋى حالىقارالىق قاۋىمداستىق ءۇشىن وزەكتى ۇسىنىس. ول قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ، كليماتتىق تۇراقتىلىق جانە ينكليۋزيۆتى وسىمنەن ءبولىپ قاراستىرۋ مۇمكىن ەمەستىگىن اتاپ وتەدى. وسى تۇرعىدان العاندا، توقايەۆتىڭ باستامالارى قازاقستاندى حالىقارالىق ارەنادا تەك بەيبىتشىلىككە شاقىراتىن ەمەس، ونى ۇزاق مەرزىمدى نەگىزدە قامتاماسىز ەتۋ جولدارىن ۇسىناتىن جاۋاپتى ءارى ويلاستىرىلعان سەرىكتەس رەتىندە تانىتادى.
- عالامدىق قاۋىپسىزدىك پەن مەملەكەتارالىق ديالوگتى كۇشەيتۋ جونىندەگى توقايەۆتىڭ ۇسىنىستارى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتا قانشالىقتى قولداۋ تابۋدا؟ بۇل باعىتتا قانداي ماسەلەلەر نەگىزگى بولىپ تۇر؟
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ عالامدىق قاۋىپسىزدىك پەن مەملەكەتارالىق ديالوگتى كۇشەيتۋ جونىندەگى ۇسىنىستارى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتا نەگىزىنەن وڭ قابىلدانىپ، كونسترۋكتيۆتى باستامالار رەتىندە باعالانۋدا. ونىڭ كوپجاقتى ديپلوماتيانى قولداۋ، بۇۇ-نىڭ ۇيلەستىرۋشى ءرولىن كۇشەيتۋ جانە حالىقارالىق قۇقىق قاعيداتتارىن ساقتاۋ جونىندەگى ۇستانىمدارى كوپتەگەن مەملەكەتتەردىڭ رەسمي ۇستانىمدارىمەن ۇندەس كەلەدى. اسىرەسە ورتا جانە شاعىن دەرجاۆالار ءۇشىن قازاقستان ۇسىنعان ديالوگقا نەگىزدەلگەن ءتاسىل حالىقارالىق تۇراقسىزدىق جاعدايىندا بالاما ءارى تەڭگەرىمدى جول رەتىندە قاراستىرىلادى.
حالىقارالىق قولداۋدىڭ دەڭگەيى توقايەۆتىڭ ۇسىنىستارىنىڭ يدەولوگيالىق ەمەس، پراكتيكالىق سيپاتىمەن دە بايلانىستى. قازاقستان باستامالارى قاقتىعىستاردى ءبىرجاقتى باعالاۋدان نەمەسە تاراپ تاڭداۋدان گورى، سەنىمدى قالپىنا كەلتىرۋ، كوممۋنيكاسيا ارنالارىنىڭ ۇزىلمەۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋگە جاعداي جاساۋعا باعىتتالعان.
وسى باعىتتاعى نەگىزگى ماسەلەلەردىڭ قاتارىندا گەوساياسي پولياريزاسيانىڭ تەرەڭدەۋى، سەنىم تاپشىلىعى جانە حالىقارالىق ينستيتۋتتاردىڭ تيىمدىلىگىنە قاتىستى پىكىرتالاستار ءالى دە بار. پرەزيدەنت توقايەۆ بۇل تۇيتكىلدەردى اشىق مويىنداي وتىرىپ، ولاردى ەڭسەرۋدىڭ جالعىز جولى رەتىندە ينكليۋزيۆتى ديالوگتى، ءوزارا قۇرمەتتى جانە كەزەڭ-كەزەڭىمەن سەنىمدى قالپىنا كەلتىرۋدى ۇسىنادى. حالىقارالىق قاۋىمداستىقتا بۇل كوزقاراس تولىق كونسەنسۋسقا ءالى اينالماسا دا، ول جاھاندىق قاۋىپسىزدىك ارحيتەكتۋراسىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى پىكىرتالاستاردا ماڭىزدى ءارى ىقپالدى ينتەللەكتۋالدىق ۇلەس رەتىندە قابىلدانىپ وتىر.
