گونكونگ تۇماۋى – تىنىس الۋ جولدارىنىڭ اۋرۋى، ارنايى گريپپ ۆيرۋسىنىڭ سەروتيپى H3N2 تۋىنداتاتىن ينفەكسيا. العاش رەت بۇل پاندەميا XX عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا پايدا بولعان، ال ءقازىر سۋىق مەزگىلدە جىل سايىن بۇل اۋرۋدىڭ ءورشۋىن بايقاۋعا بولادى. گونكونگ تۇماۋى جايلى نە ءبىلۋ كەرەك؟ تولىعىراق Dalanews.kz ماتەريالىندا.

گونكونگ تۇماۋى دەگەن نە؟

گونكونگ تۇماۋى (H3N2) – A ءتيپتى ۆيرۋس تۋىنداتاتىن ينفەكسيا. بۇل ۆيرۋس جانۋارلار، قۇستار جانە ادامدار اراسىندا كەزدەسەتىن ينفەكسيالىق اگەنتتەردىڭ گيبريدى بولىپ تابىلادى. H3N2 تۇماۋى B تيپىمەن سالىستىرعاندا اۋىر تۇردە وتەدى جانە ءجيى اسقىنۋلار تۋدىرادى.

العاشقى پاندەميا 1968 جىلى گونكونگتا باستالىپ، ەكى جىل ىشىندە باسقا ەلدەرگە تارادى. بۇل ۆيرۋس ازيالىق H2N2 ۆيرۋسىنان مۋتاسيا ارقىلى پايدا بولعان. 

گونكونگتىق تۇماۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى:

• ءجيى كەزدەسەدى: سوڭعى 20 جىلداعى رەسپيراتورلىق اۋرۋلاردىڭ كوپشىلىگىندە H3N2 ۆيرۋسى قاتىسادى.

• باسىمدىق: باسقا گريپپ تۇرلەرىمەن قاتار ءورشىپ تۇرسا، H3N2 جۇقتىرۋ ءقاۋپى جوعارى.

• مۋتاسيا: ۆيرۋس ۇنەمى وزگەرىپ، ۆاكسيناعا ءتوزىمدى بولادى.

سوندىقتان ينفەكسيونيستەر ونى «وتە ءقاۋىپتى» دەپ سانايدى.

ءقاۋىپ توبىنا كىمدەر جاتادى؟

• قارت كىسىلەر؛

• 2 جاسقا دەيىنگى بالالار؛

• جۇكتى ايەلدەر؛

• سوزىلمالى اۋرۋلارى بار ادامدار (وكپە، جۇرەك، بۇيرەك، قان، ەندوكريندىك بۇزىلىستار).

بۇل توپتاعى ادامداردا اۋرۋ اۋىر وتەدى جانە اسقىنۋلار ءجيى كەزدەسەدى.

گونكونگ تۇماۋىنىڭ بەلگىلەرى

ينكۋباسيالىق كەزەڭ – 1–2 كۇن. باستاپقى بەلگىلەرى:

• جوعارى تەمپەراتۋرا (39°س جانە ودان جوعارى)؛

• السىزدىك، باس اۋىرۋى، بۇلشىقەت، كوز جانە بەل ايماعىنىڭ اۋىرۋى؛

• جۇرەك اينۋ.

سودان كەيىن تىنىس الۋ جولدارىنىڭ قابىنۋى بايقالادى:

• مۇرىننىڭ بىتەلۋى، كوپ شىرىش ءبولىنۋ؛

• تاماقتىڭ قىزارۋى، اۋىرسىنۋى، قىشۋى؛

• قۇرعاق جوتەل.

كەيدە اس قورىتۋ جولدارى دا بۇزىلادى: ءىشتىڭ اۋىرۋى، ديارەيا، قۇسۋ. اۋرۋدىڭ اۋىر كەزەڭى 3–4 كۇنگە سوزىلادى.

دياگنوستيكا

اۋرۋ بەلگىلەرى بايقالسا، دەرەۋ دارىگەرگە قارالۋ قاجەت. دياگنوز ناۋقاستىڭ شاعىمدارى مەن قارالۋى ارقىلى جانە لابوراتوريالىق زەرتتەۋ (كەيدە اۋرۋحاناعا تۇسكەندە نەمەسە ءقاۋىپتى توپتا بولعاندا قاجەت) ارقىلى قويىلادى.

قوسىمشا زەرتتەۋلەر: رەنتگەن، پۋلسوكسيمەتريا، سپيرومەتريا، قان جانە ءزار ءاناليزى، باكتەريولوگيالىق زەرتتەۋ، پسر، ەكگ، ەحوكگ.

ەگەر ۋاقىتىلى ەمدەلمەسە، اسقىنۋلارعا اكەلۋى مۇمكىن.

ءجيى كەزدەسەتىن اسقىنۋلار:

• وتيت (قۇلاق قابىنۋى)؛

• سينۋسيت (مۇرىن قۋىسىنىڭ قابىنۋى)؛

• باكتەريالدى رينوفارينگيت.

سونداي-اق اۋىر پاتولوگيالار بولۋى مۇمكىن:

• پنيەۆمونيا؛

• مەنينگوەنسەفاليت؛

• ميوكارديت؛

• ومىرگە ءقاۋىپتى جاعدايلار: رەسپيراتورلىق ديسترەسس-سيندروم، سەپتيكالىق شوك، وتكىر تىنىس جەتىسپەۋشىلىك، مي ءىسىنۋى.

كەيىنگى كەزەڭدە باۋىر، بۇيرەك، ەندوكريندىك جۇيە جانە ۇيقى بەزىنىڭ جۇمىسى بۇزىلۋى مۇمكىن.

گونكونگ تۇماۋىن قالاي الدىن الۋعا بولادى؟

ۆاكسيناسيا – ەڭ ءتيىمدى ءادىس. ول تولىق قورعانىس بەرمەسە دە، اۋرۋدى جەڭىلدەتىپ، اسقىنۋدى ازايتادى.

ۆيرۋسقا قارسى پرەپاراتتار پروفيلاكتيكالىق نەمەسە بايلانىس بولعاننان كەيىن قولدانىلادى.

قوسىمشا الدىن الۋ شارالارى:

• ادام كوپ جينالاتىن ورىندارعا بارماۋ؛

• سۋىقتان، كۇيزەلىستەن ساقتانۋ؛

• يممۋنيتەتتى كۇشەيتۋ: دۇرىس تاماقتانۋ، دارۋمەندەر، سپورت.

ەسكەرتۋ: بۇل ماتەريال تەك تانىمدىق سيپاتتا بەرىلگەن. ءوز دەنساۋلىعىڭىزعا قاتىستى ناقتى كەڭەس الۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە دارىگەرگە قارالۋ قاجەت.