ايتا كەتەلىك بۇدان بۇرىن الەمجەلىدەگى پابليكتەردىڭ بىرىندە نۇر-سۇلتانداعى ءورىستىلدى ۇستازداردىڭ تاپشىلىعىنا شاعىمدانعان اتا-انانىڭ ۇندەۋى جاريالانعان.
"ورىسشا وقىعىسى كەلەتىن بالالارعا ءتالىم بەرەتىن بىلىكتى ۇستازدار جوق. بىرنەشە مەكتەپكە باس سۇقتىم، وقۋ ورنىنىڭ باسشىلىعىنان "مۇعالىمدەر جەتىسپەيدى، ولاردىڭ ورنىن ستۋدەنتتەرمەن تولتىرۋعا ءماجبۇرمىز" دەگەن جاۋاپ الدىم. بۇل قاساقانا جاسالىپ وتىرعان ساياسات پا؟ ءبىلىم سالاسىنداعى سوراقىلىققا كىم جاۋاپ بەرەدى؟" دەپ شاعىمدانعان ەدى كيم سامال ەسىمدى جەلى قولدانۋشىسى.
اتالعان جازبا جەلىدە قىزۋ تالقىلانىپ، كۇن وتكەن سايىن سانى مەن ساپاسى ارتىپ كەلە جاتقان قازاق اۋديتورياسىنىڭ تاراپىنان قارسىلىققا ۇشىرادى. جەلىدەگى بەلسەندى ازاماتتار قوعامنىڭ قازاقتانىپ كەلە جاتقانىن ايتىپ، بالاسىن ءالى كۇنگە دەيىن ورىس سىنىبىنا سۇيرەلەيتىن اتا-انالارعا ۇل-قىزدارىن قازاق مەكتەبىنە بەرۋگە كەڭەس بەردى.
بەلگىلى ۇستاز، نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى № 90 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى اياتجان احمەتجان ۇلى "بالاسىن ورىس سىنىبىنا بەرەتىن اتا-انالار ۇرپاعىنىڭ بولاشاعىن ويرانداپ جاتقانىن ويلامايتىنىن" ايتادى. ىلگەرىدەگى اۆتوردىڭ جازباسىنا ءدال وسىلاي جاۋاپ قاتقان ۇستاز "قازاقستاندا ورىس ءتىلى مەن ورىس سىنىبىنىڭ بولاشاعى جوق" دەپ پايىمدايدى.
"بالاسىن ورىس مەكتەبىنە بەرگەن اتا-انالار، ءوزىڭىزدىڭ ەمەس، بالاڭىزدىڭ بولاشاعىن ويرانداپ جاتقانىڭىزدى بىلەسىز بە؟ ءتورت جىل بۇرىن "ورىس سىنىبىندا وقيتىن قازاقستاندىق بالالارعا جانىم اشيدى" دەپ كولەمدى ماقالا جازعان ەدىم.
ءتورت جىل ءوتتى، ءالى ورىس سىنىبىنا جۇگىرەتىن اتا-انالار كوبەيىپ جاتىر. اينالايىن، اتا-انالار، كوزدەرىڭىزدى اشىڭىزدارشى! مىنا پوستتاعىداي جىلاساڭىز دا امال جوق! ەندى قازاقستاندا ورىس سىنىبىنىڭ بولاشاعى جوق!"، – دەپ شورت كەسەدى اياتجان احمەتجان ۇلى.
ول وسى سوزىنە دالەل رەتىندە بىرنەشە تەزيستى العا تارتقان ەكەن.
ايتۋىنشا، سوڭعى 4-5 جىلدا قازاق ءتىلىنىڭ تارالۋ اۋقىمى مەن قازاقشا ءتالىم بەرەتىن ۇستازداردىڭ سانى كۇرت ارتقان. ال ورىس سىنىبىن بىتىرگەندەردىڭ باسىم كوپشىلىگى رەسەيگە اۋىپ جاتىر.
"جىلاساڭىز دا، ورىس سىنىبىنا باستاۋىش ءمۇعالىمى دە، جوعارى سىنىپ ءمۇعالىمى دە تابىلمايدى!
نەگە؟ ءبىرىنشى، ءقازىر ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردە قازاق/ورىس سىنىبىنىڭ ۇلەسى - 75% / 25%. ال ورىس سىنىبىن بىتىرگەن تۇلەكتەردىڭ باسىم بولىگى ەتنيكالىق ورىستار رەسەيگە كەتىپ جاتىر. قازاقستاندا قالاتىن بولىگى ساناۋلى عانا.
ال ولاردىڭ ءبىلىم ناتيجەسى تۋرالى ايتۋدىڭ ءوزى قيىن. سەبەبى 10-15 جىل بويى ۋنيۆەرسيتەتكە قازاق توبى 90-مەن تۇسكەن ماماندىققا ورىس توبى 70-پەن ارەڭ ءتۇستى.
ەكىنشى، وتكەن جىلدان باستاپ ۋنيۆەرسيتەتكە گرانت ىرىكتەۋى تىلگە بولىنبەيدى. بۇنىڭ اسەرىنەن ءقازىر قازاق سىنىبى ورىس سىنىپتارىنا ءتىپتى گرانتقا ءتۇسۋ مۇمكىندىگىن دە قالدىرمايدى.
ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ورىس توپتارى جاپپاي جابىلۋدا. قازاق توپتارىندا 100 بالا جۇرسە، ورىس توپتارىندا 4-5 بالا وقىپ ءجۇر. بۇل - بولاشاقتا دا مامان تاپشىلىعى ەشقاشان جويىلمايدى دەگەن ءسوز.
ءۇشىنشى، ءقازىر كەز كەلگەن مەكتەپ ديرەكتورىنان سۇراساڭىز، ورىس سىنىبىنا ءمۇعالىم تاپپايدى. كوبى زەينەت جاسىنان اسىپ كەتكەن.
ال قازاق سىنىبىنا ءمۇعالىم ىرىكتەپ الۋعا مۇمكىندىك بار. ال ورىس سىنىبىنا ىرىكتەۋ جوق، تابىلعانىن الادى. ءتىپتى تاپپاعاندىقتان سىنىپتاردى 30-40-45 وقۋشىدان ەتىپ ۇستايدى. ال قازاق سىنىپتارى 20-25 تەن وتىرادى. امالى جوق! ورىس سىنىبىنا ءمۇعالىم جوق!
ەندى اينالايىن، اتا-انالار، وسىنداي جاعدايدى كورىپ تۇرىپ، قۇرىپ جوعالىپ بارا جاتقان ورىس سىنىبىنا بالاڭىزدى بەرەسىز بە؟ وبال عوي بالالارىڭىزعا!"، – دەيدى اياتجان احمەتجان ۇلى.
ونىڭ ايتۋىنشا بۇگىندە ۇبت تاپسىرعان تۇلەكتەردىڭ ورىس تىلىندە تاپسىرعانداردىڭ ورتاشا بالى قازاق تىلىندە تاپسىرعانداردان الدەقايدا تومەن. سەبەبى ءبىلىم ساپاسى تومەن. ال ورىس سىنىپتارى كۇن وتكەن سايىن ازايا بەرەدى. بۇل ءۇردىس تابيعي تۇردە جۇزەگە اسۋدا.
ءسوي دەگەن ۇستاز بۇدان بىلاي تازا ورىس مەكتەبى ەندى ەشقاشان جاڭادان اشىلماسىن ايتىپتى. ال ارالاس مەكتەپتەردەگى ورىس سىنىبى جوعالا بەرەدى.
"ونى ءسىز قۇتقارا المايسىز. وندا مەكتەپتە قازاق سىنىبى كوبەيگەن سايىن بارلىق باسىمدىق قازاق سىنىبىنا بەرىلەدى. سەبەبى ولار كوپ. تاربيە ءىس-شارالارى قازاق تىلىنە اۋىسادى. ال ءسىزدىڭ بالاڭىز ءتىل بىلمەي شەتتەي بەرەدى. جانىڭىز اشىماي ما بالاڭىزعا؟
بۇنىڭ ءبارىن بيلىك جاسامايدى. تاريح ءوزى جاسايدى. ارينە، سىزگە مويىنداۋ قيىن شىعار، ءبىراق ەرتەڭ بالاڭىز ۇلكەيگەن سايىن سەزەسىز. ول كەزدە ءبارى كەش!
قازاقستان - قازاقتىڭ بايىرعى تاريحي وتانى. ونىڭ جالعىز مەملەكەتتىك ءتىلى بار، ول - قازاق ءتىلى! ال بولاشاق مەكتەپتەر تەك مەملەكەتتىك تىلدە بولاتىن كۇن جاقىن. قازاق تاۋەلسىزدىك العالى 30 جىل بولدى، ويانىڭىز، قۇرمەتتى ورىس توبىنا بالاسىن سۇيرەگىش اتا-انالار! ءسىزدىڭ بالاڭىزعا بiزدiڭ جانىمىز اشيدى. ال ءسىز ءوزىڭىزدىڭ بالاڭىزدى ويلاڭىز!"، – دەپ تۇيىندەگەن ەكەن ءوز ءسوزىن اياتجان مىرزا.
