ەلىمىزدە الداعى ۋاقىتتا جانارماي تاپشىلىعى تۋىنداۋى مۇمكىن. ەكونوميست ءارى R-Finance ساراپشىسى ارمان بايعانوۆتىڭ پىكىرىنشە، رەسەيدە جانارماي باعاسىنىڭ قىمباتتاۋى جانە ەكى مەملەكەت اراسىنداعى باعا ايىرماشىلىعى قازاقستان نارىعىنا ايتارلىقتاي قىسىم ءتۇسىرىپ وتىر. بۇل تۋرالى ول Dalanews.kz رەداكسياسىنا بەرگەن سۇحباتىندا مالىمدەدى.
"ءيا، قازىرگى تاڭدا بىزدە جانارماي تاپشىلىعى ءقاۋپى بار. ونىڭ باستى سەبەبى: رەسەيمەن اراداعى باعا ايىرماشىلىعى"، – دەيدى بايعانوۆ.
ماماننىڭ سوزىنشە، ەكى ەل اراسىنداعى شەكارا ۇزىن ءارى باقىلاۋ كۇردەلى. ءقازىر كورشى ەلدە بەنزيننىڭ ءليترى تەڭگەگە شاققاندا شامامەن 390–400 تەڭگە، ال قازاقستاندا 215–240 تەڭگە شاماسىندا.
"رەسەيدە جانارماي 70–80 پايىز قىمبات. وسى ايىرماشىلىق كونتراباندالىق تاسىمالدى كوبەيتىپ، ىشكى نارىقتاعى تاپشىلىقتى ارتتىرۋى مۇمكىن. ارينە، ەلدە رەسمي تۇردە جانارمايدى سىرتقا شىعارۋعا تىيىم سالىنعان، ءبىراق “سۇر سحەمالار” ارقىلى زاڭسىز جولمەن وتكىزۋ ءقاۋپى جوعارى. شەكارانى تولىق باقىلاۋدا ۇستاۋ قيىن، سەبەبى جەمقورلىق تاۋەكەلى دە جوق ەمەس"، – دەيدى ساراپشى.
شەشىمى قانداي؟
بايعانوۆتىڭ پىكىرىنشە، جاعدايدى تۇراقتاندىرۋدىڭ بىرنەشە جولى بار. ونىڭ ءبىرى، ىشكى نارىقتاعى باعانى كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوتەرۋ.
“باعانى رەسەيمەن سالىستىرعاندا تىم تومەن دەڭگەيدە ۇستاپ تۇرۋ ءتيىمدى ەمەس. ەگەر ايىرماشىلىق 70–80 پايىز بولسا، كونتراباندا جاساۋعا ءاردايىم ىنتا تۋادى. سوندىقتان باعانى شامامەن 300 تەڭگەگە دەيىن كوتەرىپ، ايىرمانى 20–30 پايىز دەڭگەيىندە ساقتاۋ كەرەك. ەگەر ايىرماشىلىق قازىرگى دەڭگەيدە قالسا، وتىندى شەكارا اسىرىپ تاسىمالداۋ ءتيىمدى بولىپ قالا بەرەدى. رەسەيمەن اراداعى ايىرماشىلىق تىم ۇلكەن بولعان سايىن، زاڭسىز تاسىمال دا سوعۇرلىم كوبەيەدى”، – دەپ ءتۇسىندىردى ول.
الايدا ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، باعانىڭ كۇرت كوتەرىلۋى ينفلياسيانى ۇدەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى مەن وندىرۋشىلەردىڭ شىعىنىن ارتتىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان بۇل ماسەلەنى ابايلاپ شەشۋ قاجەت.
زاۋىتتاردىڭ جاعدايى مەن رەزەرۆ ماسەلەسى
ارمان بايعانوۆ قازاقستانداعى مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارىنىڭ قازىرگى قۋاتى ىشكى سۇرانىستى ۋاقىتشا قامتاماسىز ەتىپ وتىرعانىن ايتتى. دەگەنمەن زاۋىتتاردىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ جانە جاڭعىرتۋ جۇمىستارى كەشىكتىرىلمەۋى ءتيىس.
"قازاقستاندا مۇناي وڭدەۋ زاۋىتتارى بار، ءبىراق ولاردىڭ وندىرىستىك قۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ قاجەت. ويتكەنى ەكونوميكانىڭ ءوسۋ قارقىنى مەن حالىق سانىنىڭ ارتۋى قوسىمشا ءوندىرىس پەن مودەرنيزاسيانى قاجەت ەتەدى. ەگەر باعا نارىقتان قالىپ قويسا، زاۋىتتارداعى جاڭعىرتۋ جۇمىستارى باياۋلاپ، ءونىم ساپاسى تومەندەۋى مۇمكىن. بۇل ءوز كەزەگىندە مۇناي وڭدەۋ سالاسىنىڭ تابىسىنا دا كەرى اسەر ەتىپ، ۋاقىت وتە ونداي زاۋىتتاردىڭ تيىمدىلىگى تومەندەپ، كەيبىرى شىعىنعا باتۋى مۇمكىن"، – دەيدى ەكونوميست.
بۇدان بولەك، ساراپشى قازاقستاندا ەلدە ۇزاق مەرزىمگە جەتەتىن جانارماي قورى جوق ەكەنىن ەسكەرتتى.
"قازىرگى وتىن قورى شامامەن ءبىر اپتالىق سۇرانىستى عانا وتەي الادى. ال بىر-ەكى ايعا جەتەتىن ستراتەگيالىق قور جوقتىڭ قاسى. ماسەلەن، دامىعان ەلدەردە، سونىڭ ىشىندە اقش-تا، مۇنداي قور كەمى توقسان كۇنگە جەتەدى. بىزدە، وكىنىشكە قاراي، قىسقا مەرزىمگە عانا جەتەتىن قور بار. قازاقستاندا بۇل باعىتتا جۇيەلى ساياسات جوق"، – دەدى بايعانوۆ.
نەگىزگى ءتۇيىن
ارمان بايعانوۆتىڭ پىكىرىنشە، جانارماي نارىعىنداعى نەگىزگى ماسەلە – رەسەي مەن قازاقستان اراسىنداعى باعا الشاقتىعى. بۇل ايىرماشىلىق تەڭگە مەن ءرۋبلدىڭ ايىرباس باعامىنداعى وزگەرىستەردەن تۋىنداپ وتىر.
"ءرۋبلدىڭ تەڭگەگە قاتىستى نىعايۋى باعا تەڭگەرىمىن بۇزدى. وسى جاعداي ءارى قاراي جالعاسسا، تاپشىلىق ءقاۋپى دە ارتا ءتۇسۋى مۇمكىن"، - دەپ تۇيىندەدى ساراپشى.
بۇعان دەيىن
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى اي-92 بەنزينىنىڭ قىمباتتاۋى جانە سۇيىتىلعان مۇناي گازىنىڭ (اۆتوگازدىڭ) جەتىسپەۋشىلىگىنە بايلانىستى شاعىمداردى قابىلدايتىن تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيتىن جەدەل جەلىنى ىسكە قوسقان ەدى.
ۆەدومستۆونىڭ مالىمەتىنشە، جەدەل جەلىگە بەنزين مەن ديزەل وتىنىنا قويىلعان باعالىق ءموراتورييدىڭ بۇزىلۋى، سونداي-اق جانارماي قۇيۋ بەكەتتەرىندەگى وتىننىڭ بولماۋى نەمەسە شەكتەۋلى ساتىلۋى تۋرالى وتىنىشتەردى جولداۋعا بولادى.
مينيسترلىك باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىمەن جانە وڭىرلىك شتابتارمەن بىرلەسىپ، الىپساتارلىق پەن وتىن تاپشىلىعىن قولدان جاساۋعا باعىتتالعان كەز كەلگەن ارەكەتكە قاتاڭ شارا قولداناتىنىن اتاپ ءوتتى.
بەنزين مەن ديزەل وتىنى بويىنشا مينيسترلىك وڭىرلەرگە قاجەتتى كولەمنىڭ تولىق جونەلتىلگەنىن جانە مۇناي بازالارىندا جەتكىلىكتى قور بار ەكەنىن مالىمدەدى.
"تاپشىلىققا نەگىز بولاتىن وبەكتيۆتى سەبەپ جوق"، - دەلىنگەن حابارلامادا.
ال اۆتوگازعا قاتىستى مينيسترلىك كەيبىر ءوندىرۋشى زاۋىتتاردا جۇرگىزىلگەن جوسپارلى جوندەۋ جۇمىستارى الدىن الا ەسكەرىلگەنىن، جوعارى سۇرانىس بايقالاتىن وڭىرلەرگە قوسىمشا كولەم بولىنگەنىن حابارلادى. كەي جەرلەردەگى ۇزىن-سونار كەزەكتەر جۇيەلى تاپشىلىقتان ەمەس، لوگيستيكا مەن ىشكى ءبولۋ ماسەلەلەرىنەن تۋىنداعان.
ازاماتتاردان اي-92 بەنزينىنىڭ نەگىزسىز قىمباتتاۋى نەمەسە اۆتوگازدىڭ بولماۋى سياقتى جاعدايلار انىقتالعان جاعدايدا جەدەل جەلى نومىرىنە حابارلاسۋ سۇرالادى: +7 701 855 0248.
قوڭىراۋلار تاۋلىك بويى قابىلدانادى. مينيسترلىك ءاربىر ءوتىنىشتى جەكە قاراپ، راستالعان جاعدايدا ادال ەمەس نارىق قاتىسۋشىلارىنا قاتىستى ءتيىستى شارالار قابىلداۋعا ۋادە بەردى.
