– قولدانىستاعى زاڭنامالاردا بiر تۇلعاعا جالعا بەرiلەتiن جەردiڭ شەكتi مولشەرi بەكiتiلمەگەن. جەردi كونكۋرسى ارقىلى جالعا بەرۋدىڭ جالپى ەرەجەسى قولدانىلىپ ءجۇر. وندا اشىقتىق پەن جاريالىلىق تولىعىمەن قامتىلماعان. سول سەبەپتەن جەرگiلiكتi حالىق جەر بولۋدەگi iس-ارەكەتتەرگە سەنiمسiزدiك تانىتۋدا. وسىعان بايلانىستى زاڭ نورمالارىنا ۇسىنىستار ەنگiزۋدi قاراستىرىپ وتىرمىز. اتاپ ايتقاندا، اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرiن 49 جىلعا دەيiن مەرزiمگە بەرۋدi ساقتاي وتىرىپ، وعان كەڭiنەن مونيتورينگ جۇرگiزۋ قاراستىرىلادى. وسىلايشا، جەردi نىسانالى ماقساتىنا سايكەس پايدالانۋ، توپىراقتىڭ قۇنارلىعىن ساقتاۋ جانە لاستانۋعا جول بەرمەۋ، جەردi قورعاۋ ءجونiندەگi iس-شارالاردى جۇرگiزۋ، اينالاسىنداعى جەر پايدالانۋشىلاردىڭ قۇقىعىن بۇزباۋ، جەردi تيiمدi جانە ۇتىمدى پايدالانۋ قامتاماسىز ەتiلەدi، – دەپ باياندادى ە.نىسانبايەۆ.
بۇل ۇسىنىلعان نورماعا سايكەس، مونيتورينگ بiرiنشi بەس جىلدىقتا جىل سايىن، كەلەسi كەزەڭدەردە ءاربiر 3،5،7 جىلداردا جۇرگiزiلەدi.
– كەلەسi رەتتە، جەر كودەكسiنە اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرiن جالعا بەرۋ ءتارتiبiن رەگلامەنتتەيتiن جاڭا 43-باپ ەنگiزۋ ۇسىنىلادى. اتالعان باپتا اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرiن پايدالانۋعا بەرۋدiڭ ەرەكشەلiكتەرi انىقتالاتىن بولادى. اتاپ ايتقاندا، اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرi تەك كونكۋرستىق نەگiزدە عانا بەرiلەدi جانە وعان بايلانىستى كونكۋرستى ۇيىمداستىرۋ مەن جۇرگiزۋ ءتارتiبi تۋرالى ەرەجەنi ورتالىق ۋاكiلەتتi ورگاندار بەكiتەتiن بولادى. اشىقتىق پەن جاريالىلىقتى كەڭiنەن قولدانۋ ماقساتىندا جەر ءبولۋ ءجونiندەگi كونكۋرس كوميسسيانىڭ قۇرامىنا قوعامدىق كەڭەستەر مەن بiرلەستiكتەر جانە ۇلتتىق كاسiپكەرلەر پالاتاسىنىڭ وكiلدەرi ەنگiزiلەدi. وسى اتالعان ۇسىنىستار جەر كودەكسiنiڭ 43-بابىنا تولىقتىرۋ ارقىلى ەنگiزiلەدi، – دەدi ول.
ۆيسە-مينيستر اتاپ وتكەندەي، قولدانىستاعى زاڭنامالىق نورمالارعا سايكەس، اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرiن بەرۋ جالپى كونكۋرس ءتارتiبiنە سايكەس جۇرگiزiلiپ كەلەدi. ءسويتiپ، جالعا بەرۋدە جاريالىلىق تولىق قامتىلماي وتىر.
– وسىعان وراي اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرiن كونكۋرس ارقىلى بەرۋدi ۇيىمداستىرۋ مەن وتكiزۋ ءتارتiبiن بەلگiلەۋ ەرەجەسiندە، بiرiنشi، كونكۋرس وتكiزۋدەگi اكiمدiكتەردiڭ قادامدىق iس-ارەكەتتەرiن ناقتىلاۋ قاراستىرىلادى. ەكiنشi، كونكۋرس وتكiزۋدiڭ ناقتى مەرزiمدەرiن بەلگiلەيدi. كونكۋرسقا بايلانىستى حابارلاما بەرۋدi قاراستىرىپ، وبلىس كولەمiندەگi ءاربiر اۋدان مەن اۋدانداعى شارۋاشىلىق سۋبەكتiلەرiن حاباردار ەتۋ ماسەلەسi قارالادى. قازiرگi كەزدە اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرiن جالعا بەرۋدەگi بiرىڭعاي ۇلگiلiك شارتتىڭ نىسانى بەكiتiلمەگەن. ول ءوز كەزەگiندە جەردi تيiمدi جانە ۇتىمدى پايدالانۋعا باعىتتالعان تالاپتاردى تولىعىمەن قامتىمايدى. سوندىقتان جەردi جالعا بەرۋدiڭ جاڭا ۇلگiلiك شارتتىڭ نىساناسىن بەكiتۋ ۇسىنىلادى. بۇل ۇلگiلiك شارتتا جەردi تيiمدi پايدالانۋدىڭ تالاپتارى ناقتىلانىپ، جەردi پايدالانۋشىلاردىڭ مiندەتتەرi مەن قۇقىقتارى انىق بەلگiلەنەدi، – دەدi ە.نىسانبايەۆ.
كەلەسi ماسەلە – اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردi بەرۋدە ولاردىڭ شەكتi مولشەرiن بەلگiلەۋ. قولدانىستاعى زاڭ نورمالارىندا قازاقستاندىقتارعا جالعا بەرiلەتiن اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرiنiڭ جوعارى مولشەرi بەلگiلەنبەگەن.
– بۇل جاعدايلار بiر قولعا جەردiڭ iرi كولەمدە شوعىرلانۋىنا اكەپ سوقتىرىپ وتىر. سوندىقتان جالپى رەسپۋبليكا جانە ءاربiر وبلىستىڭ اۋداندارى بويىنشا قازاقستاندىقتارعا جالعا بەرiلەتiن ۋچاسكەلەردiڭ جوعارعى شەك مولشەرiن بەلگiلەۋ ۇسىنىلادى. ونى بەلگiلەۋ ءۇشiن بiرىڭعاي ءادiستەمە ءازiرلەۋ قاجەت. بۇل ءادiستەمەدە ايماقتاردىڭ جەرگiلiكتi جاعدايلارى مەن ەرەكشەلiكتەرiن ەسكەرەتiن جانە اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارىنىڭ تۇرلەرi بويىنشا بiرقاتار كورسەتكiشتەر قامتىلۋى تيiس، – دەدi ە.نىسانبايەۆ.
ايتا كەتسەك، استانادا جەر رەفورماسى ءجونiندەگi كوميسسيانىڭ وتىرىسى ءوتiپ جاتىر. بۇعان دەيiن كوميسسيانىڭ ەلوردادا ءۇش، اقمولا، الماتى جانە قىزىلوردا وبلىستارىندا ءۇش كوشپەلi وتىرىس وتكەن ەدi. بۇگiن كوميسسيا مۇشەلەرi ماڭىزدى ماسەلەلەردi تالقىلاپ الىپ، كەلەسi اپتادان تاعى ءوڭiرلەرگە شىعادى.
ايىمگۇل ابىليەۆا
