– Qoldanystaǵy zańnamalarda bir tulǵaǵa jalǵa beriletin jerdiń shekti mólsheri bekitilmegen. Jerdi konkýrsy arqyly jalǵa berýdiń jalpy erejesi qoldanylyp júr. Onda ashyqtyq pen jarıalylyq tolyǵymen qamtylmaǵan. Sol sebepten jergilikti halyq jer bólýdegi is-áreketterge senimsizdik tanytýda. Osyǵan baılanysty zań normalaryna usynystar engizýdi qarastyryp otyrmyz. Atap aıtqanda, aýyl sharýashylyq jerlerin 49 jylǵa deıin merzimge berýdi saqtaı otyryp, oǵan keńinen monıtorıń júrgizý qarastyrylady. Osylaısha, jerdi nysanaly maqsatyna sáıkes paıdalaný, topyraqtyń qunarlyǵyn saqtaý jáne lastanýǵa jol bermeý, jerdi qorǵaý jónindegi is-sharalardy júrgizý, aınalasyndaǵy jer paıdalanýshylardyń quqyǵyn buzbaý, jerdi tıimdi jáne utymdy paıdalaný qamtamasyz etiledi, – dep baıandady E.Nysanbaev.
Bul usynylǵan normaǵa sáıkes, monıtorıń birinshi bes jyldyqta jyl saıyn, kelesi kezeńderde árbir 3,5,7 jyldarda júrgiziledi.
– Kelesi rette, Jer kodeksine aýyl sharýashylyǵy jerlerin jalǵa berý tártibin reglamentteıtin jańa 43-bap engizý usynylady. Atalǵan bapta aýyl sharýashylyq jerlerin paıdalanýǵa berýdiń erekshelikteri anyqtalatyn bolady. Atap aıtqanda, aýyl sharýashylyǵy jerleri tek konkýrstyq negizde ǵana beriledi jáne oǵan baılanysty konkýrsty uıymdastyrý men júrgizý tártibi týraly erejeni ortalyq ýákiletti organdar bekitetin bolady. Ashyqtyq pen jarıalylyqty keńinen qoldaný maqsatynda jer bólý jónindegi konkýrs komısıanyń quramyna qoǵamdyq keńester men birlestikter jáne ulttyq kásipkerler palatasynyń ókilderi engiziledi. Osy atalǵan usynystar jer kodeksiniń 43-babyna tolyqtyrý arqyly engiziledi, – dedi ol.
Vıse-mınıstr atap ótkendeı, qoldanystaǵy zańnamalyq normalarǵa sáıkes, aýyl sharýashylyǵy jerlerin berý jalpy konkýrs tártibine sáıkes júrgizilip keledi. Sóıtip, jalǵa berýde jarıalylyq tolyq qamtylmaı otyr.
– Osyǵan oraı aýyl sharýashylyǵy jerlerin konkýrs arqyly berýdi uıymdastyrý men ótkizý tártibin belgileý erejesinde, birinshi, konkýrs ótkizýdegi ákimdikterdiń qadamdyq is-áreketterin naqtylaý qarastyrylady. Ekinshi, konkýrs ótkizýdiń naqty merzimderin belgileıdi. Konkýrsqa baılanysty habarlama berýdi qarastyryp, oblys kólemindegi árbir aýdan men aýdandaǵy sharýashylyq sýbektilerin habardar etý máselesi qaralady. Qazirgi kezde aýyl sharýashylyǵy jerlerin jalǵa berýdegi biryńǵaı úlgilik sharttyń nysany bekitilmegen. Ol óz kezeginde jerdi tıimdi jáne utymdy paıdalanýǵa baǵyttalǵan talaptardy tolyǵymen qamtymaıdy. Sondyqtan jerdi jalǵa berýdiń jańa úlgilik sharttyń nysanasyn bekitý usynylady. Bul úlgilik shartta jerdi tıimdi paıdalanýdyń talaptary naqtylanyp, jerdi paıdalanýshylardyń mindetteri men quqyqtary anyq belgilenedi, – dedi E.Nysanbaev.
Kelesi másele – aýyl sharýashylyǵy maqsatyndaǵy jerlerdi berýde olardyń shekti mólsherin belgileý. Qoldanystaǵy zań normalarynda qazaqstandyqtarǵa jalǵa beriletin aýyl sharýashylyǵy jerleriniń joǵary mólsheri belgilenbegen.
– Bul jaǵdaılar bir qolǵa jerdiń iri kólemde shoǵyrlanýyna ákep soqtyryp otyr. Sondyqtan jalpy respýblıka jáne árbir oblystyń aýdandary boıynsha qazaqstandyqtarǵa jalǵa beriletin ýchaskelerdiń joǵarǵy shek mólsherin belgileý usynylady. Ony belgileý úshin biryńǵaı ádisteme ázirleý qajet. Bul ádistemede aımaqtardyń jergilikti jaǵdaılary men erekshelikterin eskeretin jáne aýyl sharýashylyǵy alqaptarynyń túrleri boıynsha birqatar kórsetkishter qamtylýy tıis, – dedi E.Nysanbaev.
Aıta ketsek, Astanada Jer reformasy jónindegi komısıanyń otyrysy ótip jatyr. Buǵan deıin komısıanyń elordada úsh, Aqmola, Almaty jáne Qyzylorda oblystarynda úsh kóshpeli otyrys ótken edi. Búgin komısıa músheleri mańyzdy máselelerdi talqylap alyp, kelesi aptadan taǵy óńirlerge shyǵady.
Aıymgúl ÁBİLEVA
