زەرتتەۋشى ايگەرىم قۇسايىن قىزى كوتەرگەن ماسەلە قوعامداعى قۇرىلىمدىق تەڭسىزدىك پەن ۇنسىزدىكتىڭ اۋقىمىن اشىپ كورسەتەدى. ول 2023 جىلى جۇرگىزىلگەن “Faith & Gender in Central Asia” زەرتتەۋىنىڭ ناتيجەلەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، مەشىتتەگى حاراسسمەنت پەن قۇلشىلىق كەڭىستىكتەرىندەگى گەندەرلىك شەكتەۋلەر تۋرالى ايتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
زەرتتەۋگە قاتىسقان ايەلدەردىڭ 61 پايىزى مەشىت سياقتى قوعامدىق ورىنداردا وزدەرىن ءقاۋىپسىز سەزىنبەيتىنىن ايتقان. ايگەرىم قۇسايىن قىزى بۇل كەڭىستىكتەردە ايەل ەركىندىگى ەمەس، ونىڭ ەر ادامنىڭ جايلىلىعىنا كەدەرگى كەلتىرمەۋى ماڭىزدىراق سانالاتىنىن العا تارتادى.
ونىڭ پىكىرىنشە، ءقاۋىپ تەك مەشىتتىڭ ىشىندە عانا ەمەس، ينتەرنەتتە جالعاسىپ جاتىر. ءجابىر كورگەن ايەل تۋرالى الەۋمەتتىك جەلىدە ايتىلعان پىكىرلەردىڭ كوبى ونى كىنالاۋعا باعىتتالادى. بۇل – ۆيكتيمبلەيمينگتىڭ ايقىن كورىنىسى.
زەرتتەۋشى مەشىتتى قۇدايدىڭ ءۇيى دەپ باعالاعانىمەن، ول كەڭىستىكتەگى ۇنسىزدىك جابىرلەنۋشىنىڭ ەمەس، ءتارتىپتىڭ مۇددەسىنە قىزمەت ەتىپ وتىرعانىن جازادى. مۇنداي وقيعالار اشىق ايتىلمايدى، سەبەبى يمامدار مەن ءدىن وكىلدەرى ماسەلەنى تىنىشتىقپەن جابۋعا تىرىسادى. ايەل قاۋىپسىزدىگىنەن قوعام تىنىشتىعى ماڭىزدىراق سانالاتىن مۇنداي جاعدايدى زەرتتەۋشى ينستيتۋسيونال زورلىق دەپ باعالايدى.
ول مەشىتتەگى حاراسسمەنتتى وقشاۋ وقيعا ەمەس، بيلىك پەن گەندەرلىك تەڭسىزدىك اراسىنداعى جۇيەلى قاتىناستىڭ ايعاعى دەپ سانايدى. ايەلدىڭ مەشىتكە بارۋعا قۇقىعى بولعانىمەن، ونىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەش كەپىلدىك جوق ەكەنىن اتاپ وتەدى.
ايگەرىم قۇسايىن قىزى بۇل ويلارىن ناقتى مىسالمەن بەكىتىپ، بيىل شىلدە ايىندا پاۆلودارداعى ءماشھۇر ءجۇسىپ مەشىتىنە بارعان كەزدەگى جاعدايدى سيپاتتايدى. ونىڭ ايتۋىنشا، مەشىتكە كىرە بەرگەندە كۇزەتشى ولاردى توقتاتىپ، ەر ادامدار ناماز وقىپ جاتقانىن، سوندىقتان ۇلكەن زالعا كىرۋگە بولمايتىنىن ايتقان. ايگەرىم قۇسايىن قىزى مەشىتكە ساۋلەت ونەرىن كورۋگە كەلگەنىن ايتقاندا، كۇزەتشى: «يمام كامەرادان قاراپ وتىر. ەرلەر زالىنا ايەل كىرسە، مەن ءوزىم ۇرىس ەستيمىن»، – دەپ جاۋاپ بەرگەن.
بۇل جاعداي زەرتتەۋشىنىڭ ءدىني كەڭىستىكتە ادامنان ەمەس، قۇدايدان رۇقسات سۇراۋى ءتيىس بولعانىن تۇسىنۋىنە سەبەپ بولعان. «مەن مەشىتكە ساۋلەت ونەرىن تاماشالاۋعا كەلىپ، جۇيەنىڭ شەكاراسىمەن بەتپە-بەت كەلدىم»، – دەپ جازادى ول.
سونىمەن قاتار، ول اقتوبەلىك تۋىسىنىڭ مەشىتكە ناماز وقۋعا بارعان كەزدە حاراسسمەنت پەن ستالكينگكە، كەيىننەن كيبەربۋلليڭ پەن ۆيكتيمبلەيمينگكە ۇشىراعانىن ايتادى. ايەلدەردىڭ شەكاراسى ءجيى بۇزىلىپ، داۋىسى ەستىلمەي قالادى. بۇل – تەك ءدىن سالاسىنا ءتان ماسەلە ەمەس، بۇل – قۇقىق، قاۋىپسىزدىك جانە تەڭدىك ماسەلەسى.
ول مەشىتتىڭ قاسيەتتى كەڭىستىك بولۋى ءۇشىن ايەلدىڭ دە تەڭ قۇقىعى مەن ەركىندىگىنە كەپىلدىك بەرىلۋى كەرەك ەكەنىن العا تارتادى. ايەلدەر بۇل كەڭىستىكتە ءوزىن ءقاۋىپسىز سەزىنۋگە ءتيىس. ەگەر سەنىم قورعان ەمەس، ءقاۋىپ كوزىنە اينالسا، مەشىت كىمگە اشىق، كىمگە جابىق دەگەن سۇراق ورىندى.
زەرتتەۋشى قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنان (قمدب) وسى ماسەلەگە قاتىستى رەسمي جاۋاپ كۇتىپ وتىرعانىن ايتادى.
«كەيدە ۇنسىزدىك كەلىسىم رەتىندە قابىلدانۋى مۇمكىن. اسىرەسە، ەركەكتىڭ قالاۋى ايەل قۇقىعىنان بيىك سانالاتىن ءبىزدىڭ قوعامدا»، – دەپ تۇيىندەيدى ايگەرىم قۇسايىن قىزى.
