تاريحي دەرەكتەردە بايان جوڭعار شاپقىنشىلىعىنا قارسى كۇرەسكەن قازاق باتىرلارىنىڭ ىشىندەگى شوقتىعى بيىك بولىپ كورسەتىلەدى. باتىر بايان جونىندە دەرەكتەردى ماعجان جۇمابايەۆنىڭ پوەماسىنان بولەك جىراۋلار پوەزياسىنان جانە شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ ەڭبەكتەرىنەن كەزدەستىرۋگە بولادى.
شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ ەڭبەكتەرىندە باتىر باياننىڭ ابىلاي حانمەن بىرگە قىتايعا قارسى سوعىسقا قاتىسقانى جايلى دەرەكتەر بار. قىتايلارمەن شايقاستا ابىلاي قولى شەگىنۋگە ءماجبۇر بولعاندا قالىڭ اسكەردىڭ شەگىنۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، باياننىڭ قولى قىتايلارمەن ايقاسقا تۇسەدى. بۇل شايقاستا بايان ءوزىنىڭ تاپقىرلىعىمەن، ەرجۇرەكتىلىگىمەن، نايزاگەرلىگىمەن كوزگە ءتۇسىپ، حان اسكەرىن قۇتقارادى. جىراۋلار پوەزياسىندا قازاق باتىرلارى مەن ولاردىڭ ەلدىك جولىنداعى ەرلىكتەرى كەڭىنەن تولعانادى. ۇمبەتەي جىراۋدىڭ «بوگەنباي ءولىمىن ابىلاي حانعا ەستىرتۋ» اتتى تولعاۋىندا:
قاراكەرەي قابانباي،
قانجىعالى بوگەنباي،
سارى، بايان مەن ساعىنباي،
قىرماپ پا ەدى جاۋىڭدى،
قۋانتپاپ پا ەدى قاۋىمدى، – دەگەن جولدار بار.
بۇل تولعاۋدان باتىر باياننىڭ ابىلاي حاننىڭ تىرەگىنىڭ ءبىرى بولعانىن بايقايمىز. ول باتىرلىعىمەن، تاپقىرلىعىمەن ابىلاي حاننىڭ ەرەكشە قۇرمەتىنە بولەنگەن، تۋعان ەلى مەن جەرىن قورعاپ، حالىقتىڭ باتىر بايانى اتانعان.
ازيز باتىربەكوۆ،
دەرەككوز: osken-onir.kz
