قاسىم-جومارت توقايەۆ: «اباي شىعارماشىلىعى – ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ ايناسى»

Dalanews 15 قاز. 2020 11:54 918

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ سەمەي قالاسىنا جۇمىس ساپارى «ۇلى اقىن اباي ۇلدارىمەن» ەسكەرتكىشىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋىنا قاتىستى، – دەپ حابارلايدى اقوردا. اتالعان كومپوزيسيا دانىشپان اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي اشىلىپ وتىر.

ەسكەرتكىشتە اباي ۇلدارى اقىلبايمەن جانە تۋراعۇلمەن بىرگە بەينەلەنگەن. كومپوزيسيا يدەياسى پورترەتتىك ۇقساستىقتى عانا كوزدەمەگەن. اۆتور ۇلدارىنىڭ ۇلى اكەسىنە دەگەن ەرەكشە ماحابباتى مەن شەكسىز ماقتانىش سەزىمىن بەينەلەۋدى ماقسات ەتكەن.

مەملەكەت باسشىسى جۇرتشىلىقتى اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىمەن قۇتتىقتاپ، حاكىمدى ءبىرتۇتاس ۇلت بولىپ ۇلىقتاۋ – ءبىزدىڭ پەرزەنتتىك پارىزىمىز ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

– ۇلى اباي – ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ماقتانىشى عانا ەمەس، الەمدىك دەڭگەيدەگى كەمەڭگەر. ول – قازاقتىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ تۇڭعيىعىنا بويلاعان دارا تۇلعا. ونىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى – ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ ايناسى. اباي جاڭا ادەبيەتىمىزدىڭ نەگىزىن قالاعان اقىن رەتىندە ەل تاريحىندا ايرىقشا ءىز قالدىردى. ونىڭ ەڭبەكتەرى ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت وتسە دە وزەكتىلىگىن جوعالتقان ەمەس. ءالى كۇنگە دەيىن بارشامىزعا رۋحاني ازىق بولىپ كەلەدى. اقىننىڭ عيبراتتى عۇمىرى مەن مول مۇراسى – حالقىمىزدىڭ جانە جاھان جۇرتىنىڭ اسىل قازىناسى. ابايدىڭ وسيەتى – وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ اينىماس تەمىرقازىعى، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ. 


پرەزيدەنت دامۋدى تەجەيتىن بەس دۇشپاننان ارىلىپ، ەلدىك مۇددە جولىندا ەڭبەك ەتسەك قانا قوعامدىق سانانى جاڭعىرتاتىنىمىزدى ايتا كەلىپ، اباي اماناتىنا ادال بولۋىمىز كەرەك دەدى. «جاۋاپتى مەملەكەت – جاۋاپتى قوعام – جاۋاپتى ادام» جۇيەسىنىڭ بەرىك ورنىعۋى اقىن ايتقان اسىل قاسيەتتەرگە بايلانىستى ەكەنىنە توقتالدى.

– ول ءۇشىن بۇگىنگى بۋىن اباي مۇراسىنان ءنار الىپ، رۋحاني كەمەلدەنۋى قاجەت. مىنا ەڭسەلى ەسكەرتكىش جاس ۇرپاققا تاعىلىمدى وي سالۋعا ءتيىس. اباي جانە ونىڭ ءسوزى مەن ءىسىن جالعاعان پاراساتتى پەرزەنتتەرى اقىلباي مەن تۋراعۇل – ەلگە ۇلگى بولعان تۇلعالار. مۇندا ۇرپاق ساباقتاستىعى، اكە مەن بالانىڭ سىيلاستىعى بەينەلەنگەن. بۇل – قۇنانباي قاجى اۋلەتىنىڭ تەكتىلىگىن تانىتاتىن تۋىندى. اباي شاڭىراعىنىڭ تاعىلىمى – ۇلت ۇلاعاتىنىڭ كورىنىسى. جالپى تالىم-تاربيە ۇلت ساپاسىن قالىپتاستىراتىن باستى فاكتوردىڭ ءبىرى بولۋى كەرەك! – دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت بيىل ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتۋگە ەرەكشە ءمان بەرىلگەنىن، مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە اۋقىمدى ءىس-شارالار وتكەنىن، اقىن مۇراسىن ناسيحاتتاۋعا، ۇلاعاتتى ءسوزىن جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا سىڭىرۋگە دەن قويىلعانىن ايتتى.

– ءبىز مەرەيتوي كەزىندە ىسىراپشىلدىق پەن داڭعازالىققا  جول بەرگەن جوقپىز. اباي ايتقان «ماقتانشاقتىق»، «بەكەر مال شاشپاقتى» تىيۋدىڭ ءبىر جولى وسى دەپ سانايمىن. ۇلى ويشىلدىڭ مۇراسى – ەلىمىزدىڭ ودان ءارى وسىپ-وركەندەۋىنە جول اشاتىن باعا جەتپەس قۇندىلىق. ابايدىڭ اسقاق رۋحى ۇلى مۇراتتارعا جەتەلەي بەرسىن! – دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن قاسىم-جومارت توقايەۆ.

ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ سالتاناتىنان كەيىن پرەزيدەنت ابايدىڭ «جيدەباي-بورلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدى قورىق-مۇراجايىن ارالاپ كوردى. مۇراجاي 1940 جىلى اقىننىڭ تۋعانىنا 95 جىل تولۋىنا وراي اشىلعان. بۇل قازاقستان تاريحىندا تۇڭعىش ادەبي-مەموريالدى مۇراجاي سانالادى.

ويشىلدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي مۋزەي زالدارى قايتا جوندەلىپ، عيماراتتىڭ قاسبەتى مەن اۋماعى جاڭارتىلعان. بۇگىن مەملەكەت باسشىسى سالتاناتتى تۇردە اشقان «ۇلى اقىن اباي ۇلدارىمەن» ەسكەرتكىشى دە وسى مۇراجاي اۋماعىندا ورنالاسقان. پرەزيدەنتكە مۇراجايداعى جاڭا ەكسپوزيسيالار ۇسىنىلدى. ايتا كەتەيىك، ەندى مۋزەيگە كەلۋشىلەر ەكسپوناتتاردى كورىپ قانا قويماي، زاماناۋي قۇرال-جابدىقتاردىڭ كومەگىمەن اباي ءومىر سۇرگەن زاماننىڭ رۋحىن سەزىنىپ، ۇلتتىق اسپاپتاردىڭ ءۇنىن تىڭداي الادى. قاسىم-جومارت توقايەۆ مۋلتيمەديالىق زالدىڭ جۇمىسىنا وڭ باعا بەردى.

سونىمەن قاتار قازاقستان پرەزيدەنتىنە «اقىننىڭ بالالىق شاعى»، «اقىننىڭ قالىپتاسۋى»، «اقىننىڭ شىعارماشىلىعى»، «ابايدىڭ پوەزيالىق مەكتەبى»، «وتباسى»، «قارا سوزدەر» زالدارىنداعى جادىگەرلەر تانىستىرىلىپ، ۇلى ويشىلدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى جايىندا جان-جاقتى مالىمەت بەرىلدى.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار