ءماجىلىس دەپۋتاتى نارتاي سارسەنعالييەۆ پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، روپ ماسەلەسىن كوتەردى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
دەپۋتات وسى باعىتتا مىناداي دەرەك كەلتىردى: ساراپشىلار 2050 جىلعا قاراي جەر بەتىندەگى قوقىستىڭ كولەمى 3،4 ميلليارد تونناعا جەتەدى دەپ دابىل قاعىپ وتىر ەكەن.
"بۇل جەردە ءبىزدىڭ ۇلەس تە از ەمەس. سەبەبى قازاقستاندا قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتى سۇرىپتاۋ مەن قايتا وڭدەۋ باسى بار، اياعى جوق ارەكەت بولىپ تۇر. سالدارىنان كولەمى كوپقاباتتى ۇيمەن بىردەي قوقىس پوليگوندارى قاپتاپ جاتىر. رەسمي پوليگونعا قوقىس تاستاۋ قىمبات دەپ قالدىقتاردى ەلدىڭ كوزىنەن تاساعا اپارىپ توگىپ تاستايتىنداردى دا كوزىمىز كوردى. بۇل قورشاعان ورتا مەن ادام دەنساۋلىعىنا وراسان زيان ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى"، - دەدى ول.
نارتاي ارالباي ۇلى قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتى كادەگە جاراتۋعا كادىمگىدەي اقشا كەرەك ەكەنىن، ال قارجىلاندىرۋدى كوبەيتۋ ءۇشىن، ءتاريفتى قىمباتتاتپاۋ ءۇشىن قازاقستاندا وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن مىندەتتەمەسى (وكم) مەحانيزمى ىسكە قوسىلعانىن، ياعني روپ بارىن ايتتى.
"بۇل وتە قاراپايىم جۇيە، بىلاي جۇمىس ىستەۋى كەرەك ەدى: قورشاعان ورتانى لاستاۋشى كومپانيالار قالدىقتاردى جينايتىن، قايتا وڭدەيتىن ورتالىقتارعا اتقارعان قىزمەتى ءۇشىن ءتيىستى قارجىنى تولەيدى. بولدى. بۇل جۇيە قاتەسىز جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن "جاسىل دامۋ" مەملەكەتتىك كومپانياسى وپەراتور رەتىندە قۇرىلدى. تۇسىنىكتى ءارى قاراپايىم مەحانيزم. ءبىراق قاراپايىم قارەكەتتى ەكولوگيا مينيسترلىگى قيىنداتىپ جىبەردى. ياكي قوقىستى وڭدەۋمەن اينالىساتىن كومپانيالار اتقارعان جۇمىسى ءۇشىن وزدەرىنە تيەسىلى اقشانى تىكەلەي الا الماي قالدى. سەبەبى ول تولەمدى "جاسىل دامۋ" ۇلتتىق كومپانياسى 3 پايىزدىق نەسيە تۇرىندە "ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى" ارقىلى بەرۋدى ۇيعارعان. بۇعان 200 ميلليارد تەڭگە كوزدەلىپتى"، - دەدى ول.
دەپۋتاتتىڭ سوزىنشە، قوقىس وڭدەگەن كومپانيا اتقارعان جۇمىسى ءۇشىن وزىنە تيەسىلى قارجىنى قوردان نەسيە تۇرىندە الۋعا ءماجبۇر، دەمەك مينيسترلىك قوقىس وڭدەۋشىلەردىڭ وزدەرىنە تيەسىلى قاراجاتتى 3 پايىزدىق كرەديت رەتىندە بەرىپ وتىر.
"مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ قوردىڭ وزىنە دە سۇراق كوپ. بىرىنشىدەن، ەكولوگيالىق كودەكسكە سايكەس ( 388-باپ، 1-تارماق، 15-تارماقشا) ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى تەك قورشاعان ورتانى جاقسارتۋعا باعىتتالعان وڭدەۋشى ونەركاسىپ سەكتورىنداعى جوبالاردى قارجىلاندىرا الادى. دەمەك قالدىقتى جيناۋمەن، سۇرىپتاۋمەن جانە تاسىمالداۋمەن اينالىساتىن كاسىپورىندار قوردىڭ قاراجاتىنا قول جەتكىزە المايدى. سايكەسىنشە ولار كۇندەردىڭ كۇنىندە تاريفتەردى كوتەرۋدى تالاپ ەتەدى. ول كەزدە سالماق باياعى تۇتىنۋشىعا تۇسەدى. مينيسترلىك سالاعا سالعان وسى سالماقتى جەڭىلدەتپەسە، وڭىرلەردە قوقىستى سۇرىپتاۋ جۇمىسى سول كۇيى باستالمايدى، سايكەسىنشە تاۋداي قوقىس پوليگوندارى جىل ساناپ كوبەيە بەرەدى دەگەن ءسوز"، - دەدى ول.
دەپۋتات مىناداي ۇسىنىستار كوتەرىپ وتىر:
- روپ-قا ۋتيلدىك تولەمدەردى تولەۋ تەتىگىن قايتا قاراۋ قاجەت؛
- كىمگە تىكەلەي تولەم، كىمگە نەسيە بەرىلەتىنىن ناقتى اجىراتۋ قاجەت. مەملەكەت باسشىسى تاپسىرعانداي، "ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى" سەرپىندى جوبالاردى نەسيەلەندىرۋى كەرەك. ال قوقىستى وڭدەگەندەر ءوز ەڭبەكاقىسىن نەسيە رەتىندە ەمەس "جاسىل دامۋ"-دان تىكەلەي تولەم رەتىندە الۋى شارت؛
- روپ ۋتيليزاسيالىق تولەمنەن تۇسكەن اقشانى قوقىستى جينايتىن، تاسىمالدايتىن، سۇرىپتايتىن ۇجىمدارعا دا بەرۋى قاجەت. سەبەبى ەڭ اۋىر جۇمىستى اتقاراتىن - سولار.
- وڭىرلەردەگى قوقىس پوليگوندارىن ازايتۋدىڭ، ءوز مىندەتىن دۇرىس اتقارماعان كومپانيالارعا سانكسيا سالۋدىڭ تەتىكتەرىن قاراستىرۋ كەرەك.
- ۋاكىلەتتى ورگان جۇيەلى جۇمىس جاسايمىن دەسە، سالالىق قاۋىمداستىقپەن بىرلەسىپ، وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن مىندەتتەمەسىنىڭ كەلىسىلگەن تۇجىرىمداماسىن قابىلداۋى كەرەك. سودان كەيىن بارلىق نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىنى وسى تۇجىرىمداماعا سايكەستەندىرۋ قاجەت.
بۇعان دەيىنگى جاعداي
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترى ەرلان نىسانبايەۆ قوقىستى قايتا وڭدەۋ جوسپارىن ورىنداي الماعان وڭىرلەردى اتادى.
ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا جىل سايىن 4،5 ميلليون توننادان اسا كوممۋنالدىق قالدىق جينالادى.
"2024 جىلى ولاردىڭ قايتا وڭدەلۋ دەڭگەيى 25،8 پايىز بولدى، ال جوسپار 30 پايىز بولاتىن. 20 ءوڭىردىڭ ىشىندە 7 ءوڭىر بەلگىلەنگەن كورسەتكىشكە جەتە المادى"، – دەدى نىسانبايەۆ.
مينيستر 20 ءوڭىردىڭ ىشىندە جەتى ءوڭىر قايتا وڭدەۋ دەڭگەيىنە جەتە الماعانىن مالىمدەدى.
"ەڭ تومەن كورسەتكىش مىنا وڭىرلەردە بايقالادى: ۇلىتاۋ – 12 پايىز، الماتى – 7،3 پايىز، ماڭعىستاۋ وبلىسى – 5،5 پايىز، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى – 5 پايىز جانە شىمكەنت – 3،5 پايىز"، – دەدى نىسانبايەۆ.
