جيىندا وبلىس باسشىسى قانات بوزىمبايەۆ وبلىستا جول ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى ماڭىزى بار جولدار سالىنىپ، جوندەلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتىپ، الايدا جول اپاتتارىنىڭ سوڭعى جىلداردا جيىلەگەنىن تىلگە تيەك ەتتى. ماسەلەن، وتكەن 10 ايدا 1873 جول اپاتى تىركەلگەن، 2020 جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا جول اپاتى 7،5 پروسەنتكە وسكەن. ال سوڭى ولىمگە اكەپ سوقتىرعان جول اپاتتارى 20 پروسەنتكە ارتقان.
– اۋا رايىنىڭ سۋىتۋىنا بايلانىستى جول ۇستىندەگى اپاتتى وقيعالاردىڭ ورىن الۋ ءقاۋپى ۇلعايادى. وسىعان بايلانىستى بۇگىنگى كەڭەستىڭ كۇن تارتىبىندە ەكى ماسەلەنى – جول قوزعالىسىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قىسقى كەزەڭدە اۆتوموبيل جولدارىن كۇتىپ-ۇستاۋ ماسەلەلەرىن تالقىلايمىز، – دەدى قانات بوزىمبايەۆ.
ءبىرىنشى ماسەلە بويىنشا العاشقى باياندامانى وبلىستىق جولاۋشى كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى عالىمجان دارىبايەۆ جاسادى. بايانداماشىنىڭ ايتۋىنشا، جىل باسىنان بەرى جول اپاتتارىنىڭ 704ء-ى – رەسپۋبليكالىق جولداردا، 1 169-ى جەرگىلىكتى جولداردا بولعان. «وسى وقيعالارعا تالداۋ جاساۋ بارىسىندا ولاردىڭ باسىم بولىگىنىڭ ەڭبەكشىقازاق، تالعار، قاراساي اۋداندارى ارقىلى وتەتىن «الماتى - كوكپەك – كوكتال - قورعاس»، «الماتى – بىشكەك»، «الماتى – تالعار» رەسپۋبليكالىق تراسسالارىندا ورىن الاتىنى بەلگىلى بولدى. جاعدايدى تۇزەتۋ ءۇشىن پد-مەن بىرلەسىپ 101 اسا اپاتتى دەگەن ۋچاسكەلەر انىقتالدى. وسى ۋچاسكەلەرگە ستروبوسكوپتار، بەينەكامەرالار، شۋلى جولاقتار، جول بەلگىلەرىن ورناتۋ، جاياۋ جۇرگىنشى جولىن جارىقتاندىرۋ جوسپارلانعان. بۇل شارالاردى ىسكە اسىرۋ 2،7 ملرد تەڭگەنى قاجەت ەتەدى»، - دەدى ءوز سوزىندە ع.دارىبايەۆ. بۇل رەتتە باسقارما باسشىسى جول ۋچاسكەلەرىنە جاۋاپتى مەردىگەر كومپانيالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋدىڭ دا ماڭىزدى ەكەنىن ايتتى.
وبلىس اكىمى قانات بوزىمبايەۆ باسقارمانىڭ جاعدايدى جاقسارتۋعا ارنالعان ناقتى جوسپارلارىن جانە ونىڭ قانداي ناتيجە بەرەتىنىن سۇراپ ءبىلىپ، جۇمىستىڭ جوسپارعا ساي اتقارىلۋى تيىستىگىن ەسكە سالدى.
مۇنان سوڭ وبلىستىق پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى سەرىك كۇدەبايەۆ اۆتوكولىك جولدارىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن وبلىستا نە ىستەلىپ جاتقانىنان حاباردار ەتتى. باياندامانى تىڭداعان وبلىس اكىمى «2022 جىلى «تالدىقورعان-وسكەمەن» اۆتوموبيل جولىن پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان، ونىڭ ءبىزدىڭ وبلىستاعى ۋچاسكەسىنىڭ ۇزىندىعى 312 كم. جازعى كەزەڭدە بۇل جولمەن جۇرەتىن تۋريستەر لەگى ارتادى. وسى جولدا اپاتتاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قاجەتتى شارالاردى قازىردەن ويلاستىرۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
«قازاۆتوجول» ۇك» اق الماتى وبلىستىق فيليالىنىڭ ديرەكتورى بولاتبەك ايتبايەۆ تا بايانداما جاساپ، رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى جولدار بويىنشا اتقارىلعان جۇمىستار جايلى حابارلادى. فيليال باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، جول اپاتتارىنا ىقپال ەتەتىن فاكتورلار مەن جايتتاردى بولدىرماي ماقساتىندا وبلىس اكىمدىگىمەن، پد-مەن بىرلەسىپ دايىندالعان ءىس-شارالار جوسپارىنا سايكەس جۇرگىزىلۋدە. ءتۇرلى جول بەلگىلەرىن، «زەبرا» جولاقتارىن جانە باسقا دا جول قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان قاجەتتىلىكتەر ورناتىلۋدا. ماسەلەن، الماتى-شەلەك-قورعاس اۆتوجولىنىڭ 100 شاقىرىمىنا مالدىڭ جولعا شىعىپ كەتۋىنە جول بەرمەيتىن قورشاۋ قويىلعان. پد-مەن بىرلەسىپ جولدىڭ قاي ۋچاسكەلەرىنە «سەرگەك»، «اۆتوۋراگان» اۆتوماتتاندىرىلعان كامەرالار قويۋ كەرەكتىگى بەلگىلەنىپ، ورناتىلۋ ۇستىندە.
دەگەنمەن وبلىس باسشىسى قانات بوزىمبايەۆ بايانداماشىنىڭ ءوز حابارلاماسىندا تەك اتقارىلعان ىستەردى جاعىمدى سيپاتتا عانا تىزبەكتەپ شىققانىن ايتتى. جول اپاتتارىنىڭ سانىن ازايتۋ ءۇشىن وزەكتى ماسەلەلەردى تالداپ، ونىڭ شەشىمىن قاراستىرۋعا كوپ كوڭىل ءبولۋ كەرەكتىگىن باسا ەسكەرتتى.
كەلەسى كەزەكتە رەسپۋبليكالىق جولداردى باسىپ وتەتىن تالعار، قاراساي، ەڭبەكشىقازاق اۋداندارىنىڭ اكىمدەرى قىسقاشا ءوز وڭىرلەرىندەگى وسى باعىتتاعى احۋال تۋرالى باياندادى. حابارلامالار اياقتالعان سوڭ قانات الدابەرگەن ۇلى اۋداندارداعى جۇمىستى دا شيراتۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
– رەسپۋبليكالىق ماڭىزداعى جولداردا ورىن العان جول اپاتتارىنان بولەك ءوز اۋداندارىڭىزدىڭ جولدارىندا دا كەلەڭسىز جاعدايلار ورىن الىپ وتىر. سوعان دا باستى نازار اۋدارىپ، اپاتتى بولدىرماۋ شارالارىن قاراستىرىڭىزدار. جاعدايلارعا تەرەڭ تالداۋ جاساڭىزدار، سونىڭ قورىتىندىسىنا قاراپ ءتيىستى شەشىم قابىلداڭىزدار. بۇل رەتتە مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك مەحانيزمىن جانە ونىڭ بارىنشا مەملەكەتكە ءتيىمدى جاعىن پايدالانۋ كەرەك، – دەگەن قانات بوزىمبايەۆ كۇن تارتىبىندەگى ءبىرىنشى ماسەلەنى قورىتىندىلاپ، ءتيىستى لاۋازىم يەلەرىنە ناقتى تاپسىرمالار بەردى. اتاپ ايتقاندا، پوليسيا دەپارتامەنتى جول قوزعالىسىنىڭ قۇقىق بۇزۋشىلىقتارىن بولدىرماۋعا باقىلاۋدى كۇشەيتۋى ءتيىس. سول سياقتى جول اپاتىنىڭ الدىن الۋ، جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن بۇزۋ فاكتىلەرىن انىقتاۋ ارقىلى جاعدايعا ىقپال ەتۋى كەرەك. سونىمەن قاتار جولاۋشىلار كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسى مەن «قازاۆتوجول» ۇك» اق وبلىستىق فيليالىنا الماتى وبلىسى پوليسيا دەپارتامەنتىنىڭ وكىلدەرىمەن بىرلەسىپ، ءتيىستى شارالار قابىلداۋ ءۇشىن جول اپاتتارى ءجيى بولاتىن اۆتوموبيل جولدارىنىڭ ۋچاسكەلەرىنە تەكسەرۋ جۇرگىزۋ تاپسىرىلدى.
كۇن تارتىبىندەگى ەكىنشى ماسەلە بويىنشا دا ءتيىستى باسقارما، مەكەمەلەر، مەردىگەر ۇيىمدار وكىلدەرى ءسوز الىپ، ولاردىڭ قىزمەتى، تۋىنداعان پروبلەمالار مەن ولاردى شەشۋ جولدارى جيىن بارىسىندا كەڭىنەن تالقىلاندى.
ماسەلەن، جولاۋشى كولىگى جانە اۆتوموبيل جولدارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى عالىمجان دارىبايەۆ ءوز سوزىندە «تالدىقورعان - ءۇشارال» تراسساسى، «سارىوزەك - كوكتال»، «ءۇشارال - دوستىق» اۆتوجولدارى قار ەڭ كوپ تۇسەتىن ۋچاسكەلەر ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ولاردى قاردان تازالايتىن ارنايى مەردىگەرلەر بەلگىلەنگەن. دەگەنمەن بيىلعى العاشقى قار جاۋعان كەزدە ءۇش ۋچاسكەدە قار تازالاۋدا قيىندىقتار تۋىنداپ، تازالاۋ جۇمىستارى 2-3 ساعاتقا كەشىكتىرىلگەن. وعان جاۋاپتى «قازاۆتوجول» جانە «ازيمۋت جول» مەكەمەلەرىنىڭ وكىلدەرى وبلىس اكىمىنىڭ الدىندا جاۋاپ بەردى جانە الداعى ۋاقىتتا مۇنداي ولقىلىقتاردى بولدىرماۋعا قاجەتتى بارلىق شارالار قابىلدانىپ جاتقانىنا سەندىردى.
«قازاۆتوجول» مەكەمەسىنىڭ وبلىستىق فيليالىنىڭ باسشىسى بارلىق كەرەكتى تەحنيكا تولىعىمەن جەتكىلىكتى ەكەنىن، ينەرتتى ماتەريالداردى دايىنداۋ ازىرگە 88 %-كە ورىندالعانىن، جۇمىس جالعاسىپ جاتقانىن ايتتى. وبلىس اكىمى ءوز سوزىندە:
– بۇل ءىس بۇگىنگە دەيىن نەگە 100 % جەتپەگەن؟ نە كەدەرگى بولدى؟ وسىنى قاداعالاۋ وبلىستىق شتابتىڭ مىندەتى. شتابتىڭ جۇمىسىن شيراتۋ كەرەك! – دەدى قانات الدابەرگەن ۇلى.
جولداردى كۇتىپ ۇستاۋ جونىندە «ءۇشارال – دوستىق» اۆتوموبيل جولى بويىنشا «ابك – اۆتودور نس» ج ش س مەن «تالدىقورعان – وسكەمەن» اۆتوجولى بويىنشا «سITIC Construction Ltd» كومپانياسىنىڭ وكىلدەرى ايتىپ بەردى.
جيىن سوڭىندا وبلىس اكىمى ق.بوزىمبايەۆ ءتيىستى لاۋازىمدى تۇلعالارعا ءبىرقاتار مىندەتتەر جۇكتەدى. مەردىگەرلىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتىنە باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، جولداردى قىسقى مەرزىمدە كۇتىپ ۇستاۋ جۇمىستارىن ۋاقىتىلى جانە ساپالى جۇرگىزۋگە مونيتورينگ جاساۋدى تاپسىردى.
– قار باسىپ قالاتىن، جولدىڭ اسا ءقاۋىپتى ۋچاسكەلەرى ەرەكشە باقىلاۋعا الىنسىن. ءقازىر اۋا رايى بولجامىن ەرتەرەك قاراپ، سوعان قاراي ارەكەت ەتۋگە بارلىق مۇمكىندىك بار. سوندىقتان بەتون جابىنى بار جول ۋچاسكەلەرىندە اۋا رايى جاعدايلارىنا سايكەس الدىن الۋ شارالارى قابىلدانىپ، زاماناۋي حيميالىق قوسپالاردى پايدالانىڭىزدار. قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ءۇشىن مەردىگەر ۇيىمدارعا قىزمەت كورسەتۋگە بەرىلگەن جول ۋچاسكەلەرى تۇراقتى تەكسەرىلىپ وتىرۋى كەرەك. وبلىستىڭ پوليسيا جانە توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتتەرىمەن، ولاردىڭ وڭىرلىك بولىمشەلەرىمەن بىرلەسىپ، جولداردىڭ جاي-كۇيى تۋرالى جەدەل اقپارات الماسىپ، ءىس-قيمىل الگوريتمى ازىرلەنسىن. پوليسيا دەپارتامەنتىمەن بىرلەسىپ قار جينايتىن ارنايى تەحنيكاعا جانە كوكتايعاققا قارسى ماتەريالداردىڭ بار-جوعىنا نورمالارعا سايكەس تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى تاپسىرامىن. وسى تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋىن وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى جەڭىس تۇياقوۆ جەكە باقىلاۋىنا السىن. وسى شارالاردىڭ ناتيجەسىندە جول اپاتتارىن ازايتۋعا ءتيىسپىز، جانە جول اپاتىنىڭ ازايعانىن حالىق سەزىنۋى كەرەك، – دەدى قانات بوزىمبايەۆ.
اتاپ وتسەك، وبلىستا 9 628 كم اۆتوجول قىسقى كۇتىپ ۇستاۋعا جاتادى، سونىڭ 2 817 شاقىرىمى رەسپۋبليكالىق، 6 811 كم وبلىستىق ماڭىزداعى جولدار. بيىل وبلىستىق ماڭىزداعى جولداردى جوندەۋ مەن كۇتىپ ۇستاۋعا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن 2،8 ملرد.تەڭگە بولىنگەن، سونىڭ 623 ملن. تەڭگەسى قىسقى مەرزىمدە كۇتىپ ۇستاۋعا قاراستىرىلعان. جول قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە 13 مەردىگەر ۇيىم تارتىلعان. جولداردى كۇتىپ ۇستاۋعا ءتيىستى تەحنيكا مەن قاجەتتى قۇرالدار جەتكىلىكتى.
