"قالا مەن دالا": قابدەش اعا، اڭگىمەنى ءوزىڭىز قۇرمەتتەيتىن ادامنان باستاساق. قاجىعۇمار شابدان ۇلىنىڭ 6 تومدىق «قىلمىس» رومانىن ەلىمەن قاۋىشتىردىڭىز. كەلەر جىلى قاجەكەڭنىڭ تۋعانىنا 95 جىل تولادى. وسىعان بايلانىستى جازۋشىلار وداعىندا تاعدىرلى قالامگەردىڭ كىتابىن شىعارۋ، مەرەيتويىن اتاپ ءوتۋ جونىندە نە تىرشىلىك بار؟
ق.ءجۇمادىلوۆ: قاجىعۇمار شابدان ۇلى 1925 جىلى سەمەي وبلىسى ءۇرجار وڭىرىندە دۇنيەگە كەلگەن. جەتى جاسىندا ءۇي ىشىمەن شاۋەشەككە وتكەن عوي. اشارشىلىقتا ەلدىڭ ءبارى بوسىپ جاتقان كەز. سودان كەيىنگى ءومىرى ارعى بەتتە ءوتتى.
سەكسەننەن اسىپ بارىپ، 2011 جىلى شاۋەشەكتە قايتتى. ەكى رەت حات جازدى نازاربايەۆتىڭ اتىنا.
«ءسىز قازاقستاننىڭ عانا ەمەس، جەر جۇزىندەگى قازاقتاردىڭ پرەزيدەنتىسىز. ەلدىڭ يەسىسىز. ماعان دا يە بولىڭىز. قىتايدا قىرىق جىل تۇرمەدە بولعان، كوپ كىتاپ جازعان اداممىن. 10 تومدىق شىعارمالارىمدى دايىنداپ قويىپ وتىرمىن. ءوز جەرىمە بارىپ جاتقىم كەلەدى. ماعان ەكى مەتر جەر بەرىڭىزدەر ءوزىمنىڭ اتاقونىسىمنان» دەپ جازدى.
حات الدىمەن جازۋشىلار وداعىنا كەلدى. ءبىز وڭدەپ، قازىرگى ارىپكە كوشىرىپ، دىتتەگەن جەرىنە تابىس ەتتىك. ءبىراق ودان ەشقانداي قوزعالىس بولمادى. ولگەننەن كەيىن دە سۇيەگىن اكەلىپ جەرلەيىك دەگەن تالاپ بولدى. ءبىراق اتا جۇرتىنا ءوزى دە جەتە المادى، سۇيەگى دە جەتە المادى. شاۋەشەكتەگى مۇسىلماندار زيراتىنىڭ ءبىر شەتىندە جاتىر.
قاجىعۇمار ۇلكەن جازۋشى ەدى. «قىلمىس» رومانىنىڭ 6 تومدىعىن مەن وسى ەلدە قايتا باستىردىم. ونىڭ ەكى تومى بۇرىن انا جاقتا شىققان. قالعان ءتورت تومى تۇرمەدە جازىلدى. قولجازبالارىنىڭ بىزگە جەتۋىنىڭ ءوزى ءبىر حيكايا. تۋريستەردىڭ، اعايىنشىلاپ كەلگەن ەلدىڭ قورجىنىندا كەلدى. كوشپەن بىرگە، تەڭنىڭ اراسىندا كەلدى. قىسقاسى، نەشە ءتۇرلى كونتراباندالىق جولمەن ماعان جەتتى. بىردەن 6 تومدى باسىپ شىعارۋ وڭاي شارۋا ەمەس. توتەشەدەن كريلليساعا كوشىرىپ، ونى كومپيۋتەرگە ءتۇسىرىپ، قاتەسىن تۇزەپ، كەيبىر تەرميندەرىن وسى جاققا بەيىمدەدىك.
قولجازبا دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ باسپاسىندا 3 جىل بويى سەيفىندە جاتتى. قاۋىمداستىق باسشىسى تالعات ماماشيەۆ قاجىعۇمار مۇراسىنا سالعىرت قارادى. جازۋشىنىڭ باعىنا مۇحتار قۇل-مۇحاممەد مادەنيەت ءمينيسترى بولىپ كەلە قالدى. ۇكىمەت اتىنان 6 تومعا اقشا ءبولدىردى. قىسقاسى، مۇحتار قۇل-مۇحاممەد كومەگىمەن 6 تومدىق «قىلمىس» رومانى جارىققا شىقتى.
"قالا مەن دالا": قاجەكەڭ كوزى تىرىسىندە الماتىدا باسىلعان سول كىتاپتارىن كوردى مە ەكەن؟
ق.ءجۇمادىلوۆ: كورىپتى. «جاس الاش» گازەتىنىڭ قىزمەتكەرى ەرىك راحىم دەگەن ازامات شاۋەشەككە ارنايى بارىپ، جاسىرىپ اپارعان كىتابىن قاجەكەڭە كورسەتىپتى. ەرىك ايتادى: «ەڭكىلدەپ جىلادى» دەيدى كىتابىن كورگەندە. «اپىر-اي، كىتابىم ەلگە جەتكەن ەكەن عوي. كىتابىما قامقور بولعان ازاماتتارعا راقمەت» دەپ قاتتى رازى بولىپتى.
بەس جىلدان كەيىن قاجەكەڭنىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولادى. كەلەر جىلى 95 جىل. جازۋشىلار وداعى كەلەر جىلى قاجەكەڭنىڭ مەرەيتويىن اتاپ وتەدى.
سۇحباتتىڭ تولىق نۇسقاسىن "قالا مەن دالا" گازەتىنەن وقي الاسىز:
