مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوزىنىڭ «ادىلەتتى قازاقستان: زاڭ مەن ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسىم، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ەل دامۋىنىڭ نەگىزگى ۆەكتورىن ايقىنداپ بەردى. ول – قۋاتتى ونەركاسىپ الەۋەتىنە نەگىزدەلگەن مىقتى دا ءارتاراپتاندىرىلعان ەكونوميكا قۇرۋ.

مەملەكەت باسشىسى شيكىزات مودەلىنەن قوسىلعان قۇنى جوعارى تاۋارلاردى وندىرۋگە كوشۋ مىندەتىن قويدى، بۇل جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاسىپورىنداردى جاڭعىرتۋعا جانە جاڭا جوعارى تەحنولوگيالىق وندىرىستەردى قۇرۋعا جۇيەلى تۇردە ينۆەستيسيا تارتۋدى تالاپ ەتەدى. وسىعان بايلانىستى ۇكىمەت يندۋستريالىق ەگەمەندىكتى نىعايتۋعا جانە وتاندىق ءونىمنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان شارالار كەشەنىن جۇزەگە اسىرۋدا.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىندا جانە وزگە دە تاپسىرمالارىندا قويىلعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ بارىسى تۋرالى تولىعىراق Primeminister.kz سايتىنداعى شولۋدان وقىڭىز.

ونەركاسىپتىڭ تۇراقتى ءوسۋى – ەكونوميكالىق جاڭعىرتۋدىڭ نەگىزى

مەملەكەت باسشىسى العا قويعان ەڭ باستى مىندەت – قۋاتتى ءارى ءارتاراپتاندىرىلعان ەكونوميكا قۇرۋ. 2025 جىلدىڭ 7 ايىنىڭ قورىتىندىسى ۇلتتىق دامۋدىڭ لوكوموتيۆى سانالاتىن ونەركاسىپ سەكتورىندا وڭ سەرپىن بارىن كورسەتتى. ونەركاسىپتىك ءوندىرىس كولەمى 6،9%-عا نىق ءوسىم كورسەتتى. مۇنداعى ءوسىم درايۆەرلەرى – كولەمدى 8،5%-عا ۇلعايعان تاۋ-كەن ونەركاسىبى جانە ءارتاراپتاندىرۋ ءۇشىن ەرەكشە ماڭىزدى سالا، 6،1%-عا وسكەن وڭدەۋ سەكتورى.

«مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ورىنداۋ اياسىندا ۇكىمەت وتاندىق ءوندىرىستى ءارتاراپتاندىرۋ جانە باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا جۇيەلى جۇمىستار جۇرگىزۋدە. ونەركاسىپتى دامىتۋ ءوندىرىس كولەمىن ۇلعايتۋعا، ەڭبەك جاعدايلارىن جاقسارتۋعا، جوعارى قايتا ءبولۋدىڭ جاڭا وندىرىستەرىن ىسكە قوسۋعا جانە ينۆەستيسيالار تارتۋ ەسەبىنەن، ونىڭ ىشىندە ءىرى حالىقارالىق كومپانيالاردان تۇراقتى جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا باعىتتالعان»، — دەپ اتاپ ءوتتى ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس ۆيسە-مينيسترى ولجاس ساپاربەكوۆ.

جولداۋدا مەملەكەت باسشىسى اۆتوموبيل جاساۋداعى وڭ ناتيجەلەردى اتاپ ءوتىپ، تولىققاندى اۆتوموبيل جاساۋ كلاستەرىن قۇرۋ ءۇشىن لوكاليزاسيا دەڭگەيىن دايەكتى تۇردە ارتتىرا وتىرىپ، قول جەتكەن قارقىندى ساقتاۋ مىندەتىن قويدى.

بۇگىنگى تاڭدا ەكونوميكانىڭ بۇل سالاسى تەحنولوگيالىق جاڭعىرتۋدىڭ وزەگىنە اينالىپ وتىر. ول ءبىرىنشى كەزەكتە اۆتوكولىك قۇرالدارى (+18،6%)، اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى (+6،4%) جانە باسقا دا جابدىقتار ءوندىرىسىن ۇلعايتۋ ەسەبىنەن 14% ءوسىم كورسەتتى. ءساتتى ءارتاراپتاندىرۋدىڭ مىسالى رەتىندە ساران قالاسىندا ىسكە قوسىلعان اۆتوموبيل شينالارى ءوندىرىسىن ايتۋعا بولادى. بۇل اتالعان ەلدى مەكەندى مونوقالالار ساناتىنان شىعارۋعا مۇمكىندىك بەردى. مۇنداي تاجىريبەنى باسقا ايماقتاردا جاڭا باستى باعدار رەتىندە  قولدانۋ مىندەتى جۇكتەلگەن.

بۇل قالاداعى نەگىزگى جوبالاردىڭ ىشىندە تەلەديدارلار مەن كىر جۋعىش ماشينالار شىعاراتىن زاۋىتتى دا اتاپ وتۋگە بولادى. ونىڭ قۋاتى جىلىنا 150 مىڭعا دەيىن تەلەديدار مەن 200 مىڭ كىر جۋعىش ماشينا شىعارۋعا جەتەدى. سونداي-اق، الماتى قالاسىندا جەڭىل اۆتوموبيلدەر شىعاراتىن مۋلتيبرەندتىك زاۋىت جانە قوستاناي قالاسىندا كيا اۆتوموبيلدەرىن شىعاراتىن زاۋىت اشۋ جوسپارلانۋدا.

ماشينا جاساۋمەن قاتار، جىل باسىنان بەرى مەتاللۋرگيا سالاسى دا وڭ ديناميكا كورسەتىپ وتىر، ونىڭ ءوسۋى 1،3%-دى قۇرادى.

پرەزيدەنت ءوز جولداۋىندا Qarmet مەتاللۋرگيالىق كومبيناتىن مىسالعا كەلتىردى، وندا وتاندىق ينۆەستوردىڭ كەلۋىمەن ءوندىرىستى ەداۋىر كولەمدە ۇلعايتۋ ماقساتىندا جاڭعىرتۋ جۇمىستارى باستالعان. مۇنداعى وسىمگە فەرروقورىتپالار (+1،6%)، شويىن (+6،5%) جانە بولات (+3،4%) ءوندىرىسىن ۇلعايتۋ ەسەبىنەن قول جەتىپ وتىر، بۇل شيكىزاتتى تەرەڭدەتە قايتا وڭدەۋ جونىندەگى ستراتەگيالىق مىندەتكە سايكەس كەلەدى.

«باستى نازار بازالىق مەتالداردى ودان ءارى وڭدەۋگە، ارالاس سالالاردى دامىتۋعا جانە جوعارى قايتا ءبولۋ ونىمدەرىن شىعارۋعا اۋدارىلىپ وتىر. بيىل مىس وڭدەۋدى 2 ەسەگە، ءاليۋمينييدى 1،5 ەسەگە، قورعاسىندى 2،3 ەسەگە جانە مىرىشتى 11%-عا ۇلعايتۋ جوسپارلانۋدا. وتاندىق وندىرۋشىلەردى بازالىق مەتالدارمەن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى شارالار ورتا جانە جوعارى قايتا ءبولۋ ونىمدەرىن شىعاراتىن كاسىپورىنداردىڭ جۇكتەمەسىن ارتتىرۋعا كومەكتەسەدى. كاتانكا، وتكىزگىش كابەلدەر ءونىمى، اككۋمۋلياتورلار، تەرەزە پروفيلدەرى، جيھاز فۋرنيتۋراسى جانە باسقا دا تاۋارلار ءوندىرىسى ارتىپ كەلەدى. بيمەتال جىلىتۋ رادياتورلارىن، ونەركاسىپتىك اككۋمۋلياتورلاردى، جەزدەن جاسالعان بۇيىمداردى شىعاراتىن جوبالار ىسكە قوسىلدى»، — دەپ اتاپ ءوتتى ۆيسە-مينيستر.

بولات قۇيۋ ونەركاسىبىن شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءوندىرىس كولەمى ەداۋىر ۇلعايتىلىپ، جاڭا قۋاتتار ىسكە قوسىلدى. ماسەلەن، سوڭعى بەس جىلدا بولات شىعارۋ قۋاتى 5-تەن 7،5 ملن تونناعا دەيىن ءوستى. قۇرىلىس ارماتۋراسىن، شۆەللەر، قوستاۆر، بۇرىشتەمىرلەر شىعارۋ بويىنشا بەس زاۋىت ىسكە قوسىلدى. بيىل قاراعاندى وبلىسىندا تىك جىكتى قۇبىرلار مەن اليۋمينيي رادياتورلارىن، تۇركىستان وبلىسىندا اليۋمينيي پروفيلدەرىن، اقمولا وبلىسىندا اليۋمينيي بۇيىمدارىن، جامبىل وبلىسىندا كاتودتى مىس شىعاراتىن ءوندىرىس ىسكە قوسىلۋدا.

حيميا ونەركاسىبى. مەملەكەت باسشىسى مۇناي-گاز حيمياسى سالاسىن دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، پوليپروپيلەن مەن پوليەتيلەن شىعاراتىن ءىرى وندىرىستەردىڭ جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن، بۋتاديەن، كارباميد جانە تەرەفتال قىشقىلىن ءوندىرۋ بويىنشا پەرسپەكتيۆالى جوبالاردىڭ ازىرلەنگەنىن اتاپ ءوتتى. بۇگىنگى تاڭدا مۇنداعى ءوندىرىس 6%-عا ءوستى. ءوسىم نەگىزىنەن جوعارى تەحنولوگيالىق ونىمدەر: پوليپروپيلەن (+46،2%)، حروم وكسيدى (+4،8%) جانە امموفوس (+67،7%) ءوندىرىسىنىڭ ۇلعايۋى ەسەبىنەن بولىپ وتىر.

• ال قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ءوندىرىسى 4،7%-عا ءوستى، بۇل ەلىمىزدەگى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار مەن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ جۇزەگە اسۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى ءارى حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى.
• جەڭىل ونەركاسىپ توقىما ءوندىرىسىنىڭ 4،9%-عا ارتۋىنا بايلانىستى 1،9%-عا ءوستى. سونىمەن قاتار، كيىم (-0،7%) جانە بىلعارى ونىمدەرى (-6%) وندىرىسىندەگى بايقالىپ وتىرعان شامالى قۇلدىراۋ قوسىمشا نازار اۋدارۋدى جانە مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن تالاپ ەتەتىن تۇستاردىڭ بار ەكەنىن بىلدىرەدى.
• سونداي-اق تاماق ونىمدەرىن ءوندىرۋ (+9،2%)، مۇناي وڭدەۋ (+8،5%)، دايىن مەتالل بۇيىمدارىن ءوندىرۋ (+14%)، رەزەڭكە جانە پلاستماسسا بۇيىمدارىن ءوندىرۋ (+4%) جانە جيھاز ونەركاسىبى (+1،6%) وڭ ديناميكانى كورسەتتى.

جالپى، بيىل 23 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن 1،5 ترلن تەڭگەگە جۋىق سومانىڭ 190 جوبانسىن جۇزەگە اسىرۋ جوسپارلانۋدا. بۇگىنگى تاڭدا 75 جوبا ىسكە قوسىلدى.

ينۆەستورلار ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاساۋ جانە ءوتو-دى قولداۋ

ءتيىمدى شارالاردىڭ ءبىرى – قولجەتىمدى شيكىزاتتى ۇسىنۋ ماقساتىندا ۇزاقمەرزىمدى شارتتار مەن وففتەيك-كەلىسىمشارتتار جاساسۋ ارقىلى جۇمىس ىستەپ تۇرعان جانە جاڭا كاسىپورىنداردىڭ جۇكتەمەسىن قامتاماسىز ەتۋ. بيىل تاۋ-كەن مەتاللۋرگيا كەشەنىنىڭ ءىرى كومپانيالارىمەن 147 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا 513 ۇزاقمەرزىمدى شارتتار مەن وففتەيك-كەلىسىمشارتتار جاسالدى، بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 2 ەسە كوپ. 

ەنەرگەتيكالىق جانە كوممۋنالدىق سەكتورلاردى جاڭعىرتۋ جونىندەگى ۇلتتىق جوبا شەڭبەرىندە وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى قولداۋعا كوپ كوڭىل بولىنەدى. ول ءۇشىن ساتىپ الۋدىڭ اشىقتىعى مەن مونيتورينگىن قامتاماسىز ەتەتىن ساتىپ الۋ جۇيەسى ىسكە قوسىلادى. جالپى 2029 جىلعا دەيىن تاۋارلارعا قاجەتتىلىك الەۋەتى 2 ترلن تەڭگەدەن اسادى. 

كاسىپورىنداردى ينفراقۇرىلىمعا كەڭ قولجەتىمدىلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ارنايى ەكونوميكالىق جانە يندۋستريالىق ايماقتاردىڭ قىزمەتى جەتىلدىرىلۋدە. ەلدە 16 ارنايى ەكونوميكالىق جانە 55 يندۋستريالىق ايماق جۇمىس ىستەيدى. ولاردى دامىتۋ – جاڭا وندىرىستەردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ نەگىزگى قۇرالدارىنىڭ ءبىرى. ايماقتار قاجەتتى ينفراقۇرىلىممەن قامتاماسىز ەتىلەدى جانە جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بيزنەسكە بەرىلەدى.

«وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى جاڭا باستامالاردى قولداۋ ءۇشىن شاعىن ونەركاسىپتىك ايماقتاردى قۇرۋ قۇرالى ىسكە قوسىلدى، وندا جەڭىلدىكتى باعامەن دايىن ونەركاسىپتىك الاڭدار جالعا بەرىلەتىن بولادى. مۇنداي ايماقتار سەگىز وڭىردە سالىنۋدا، 90-عا جۋىق جوبانى ىسكە قوسۋ جانە 3 مىڭنان استام جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانۋدا»، — دەدى ولجاس ساپاربەكوۆ.

مينەرالدى-شيكىزات بازاسىن گەولوگيالىق قامتاماسىز ەتۋ جانە كەڭەيتۋ

جەر قويناۋىن ءتيىمدى جانە ۇتىمدى پايدالانۋ – ۇزاقمەرزىمدى ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتىڭ كەپىلى. ۇكىمەت گەولوگيالىق بارلاۋدىڭ اشىقتىعىن، ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعىن جانە تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە.

بۇل باعىتتاعى سەرپىندى قادام 2025 جىلى جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي پلاتفورماسىن پايدالانۋعا بەرۋ بولدى. بۇل اقپاراتتىق جۇيە اۋكسيونداردى قوسا العاندا، بارلاۋ جانە ءوندىرۋ قۇقىعىن الۋ ۇدەرىستەرىن اۆتوماتتاندىرادى جانە بۇرىن-سوڭدى بولماعان اشىقتىق دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتەدى. پلاتفورمادا 66 مىڭنان استام گەولوگيالىق ەسەپ ورنالاستىرىلعان، ينتەراكتيۆتى كارتا ازىرلەنىپ، 22 مەملەكەتتىك قىزمەت سيفرلاندىرىلعان.

مەملەكەتتىك جەر قويناۋى قورىن باسقارۋ باعدارلاماسىنا جالپى اۋدانى 2 652،5 شارشى شاقىرىم 1 061 بلوكتان تۇراتىن بارلاۋ ءۇشىن 73 جاڭا ۋچاسكە جانە اۋكسيونعا شىعارۋ ءۇشىن 62 كەن ورنى ەنگىزىلگەن. ەسەپتى كەزەڭدە العاش رەت قاتتى پايدالى قازبالاردىڭ بەس جاڭا كەن ورنى (كوك-جون، التىن-شوقى، سامومبەت، ستۋدەنتتىك، تاقىر-كالدجير) مەملەكەتتىك ەسەپكە قويىلدى. وسىنىڭ ناتيجەسىندە رەسۋرستاردىڭ ايتارلىقتاي ءوسىمى الىندى: التىن – 97،8 توننا، كۇمىس – 11،9 توننا، مىس – 36،4 مىڭ توننا جانە باسقا دا ونىمدەر. سالىستىرۋ ءۇشىن، 2024 جىلى مۇناي قورى – 199 ملن توننا، گاز – 22 ملرد م3 جانە جەر استى سۋلارى – 79،8 مىڭ م3 وسكەن 23 قپق كەن ورنى، 6 كومىرسۋتەك جانە 6 جەراستى سۋلارى مەملەكەتتىك ەسەپكە الىندى، بۇل وسى باعىتتاعى جۇيەلى جانە ۇزدىكسىز جۇمىس اتقارىلعانىن كورسەتەدى.

تەحنوگەندىك مينەرالدىق تۇزىلىمدەرگە (تمت) تەكسەرۋ جۇرگىزىلدى، ونىڭ بارىسىندا كولەمى 53،6 ملرد توننا بولاتىن 1 630 نىسان ەسكەرىلدى. ناقتىراق ايتساق، جەر قويناۋىنىڭ مەملەكەتتىك قورىندا جالپى سالماعى 55 ملرد توننا بولاتىن 1 747 تمت نىسانى بار، ونىڭ 450ء-ى ەلدى مەكەندەرگە جاقىن ورنالاسقان، بۇل ولاردى قايتا وڭدەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى. گەولوگيالىق بارلاۋدىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن 2025 جىلى بيۋدجەتتەن 41 نىساندى زەرتتەۋگە 7،6 ملرد تەڭگە ءبولىندى.

جەر قويناۋىن پايدالانۋ سالاسىنداعى اشىقتىق پەن تيىمدىلىكتى ارتتىرۋ

قازاقستاندا زاڭنامانى جەتىلدىرۋ جانە كەلىسىمشارتتىق مىندەتتەمەلەردىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋدى كۇشەيتۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.

اتاپ ايتقاندا، سيفرلاندىرۋ جانە اۋكسيوندار وتكىزۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوباسى ازىرلەندى، ونى پارلامەنتكە 3 توقساندا ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا. نەگىزگى مينيسترلىكتەر قولداعان جەر قويناۋىن مەملەكەتتىك گەولوگيالىق زەرتتەۋگە 50% قول قويۋ بونۋستارىن جىبەرۋ تۋرالى تۇزەتۋلەر ازىرلەندى.

بۇگىنگى تاڭدا ەلدە 2615 ليسەنزيا مەن 319 كەلىسىمشارت بار (ونىڭ ىشىندە 122ء-سى بارلاۋعا، 134ء-ى وندىرۋگە جانە 63ء-ى بىرلەسكەن بارلاۋ مەن وندىرۋگە). TGY پلاتفورماسىنىڭ ارقاسىندا 2443 جەر قويناۋىن پايدالانۋشى ەسەپتى ەلەكتروندى تۇردە تاپسىردى. مونيتورينگ قورىتىندىسى بويىنشا 196 كەلىسىمشارت پەن ليسەنزيا بويىنشا بۇزۋشىلىقتار تۋرالى حابارلامالار جىبەرىلدى، 910 ملن تەڭگەگە تۇراقسىزدىق ايىبى قويىلدى. 37 كەلىسىمشارتتىڭ قولدانىلۋى توقتاتىلدى (ونىڭ 30-ى بارلاۋعا، 5ء-ى وندىرۋگە، 2ء-ى بىرلەسكەن بارلاۋ مەن وندىرۋگە) جانە جوسىقسىز پايدالانۋشىلاردان 61 ليسەنزيا قايتارىپ الىندى.

ءىىم جانە ۇقك-مەن بىرلەسىپ ەلىمىزدىڭ ءتورت وڭىرىندە پايدالى قازبالاردى زاڭسىز ءوندىرۋدىڭ جولى كەسىلدى. 3 توقساندا تاعى 350 حابارلاما جىبەرۋ جانە 65 كوشپەلى تەكسەرۋ جۇرگىزۋ جوسپارلانۋدا.

وسى جىلدىڭ 7 ايىندا جەر قويناۋىن پايدالانۋ قۇقىعىن الۋعا (1070 بارلاۋعا، 35 وندىرۋگە) 2005 ءوتىنىش كەلىپ ءتۇستى، ونىڭ 997ء-سى قارالدى. ناتيجەسىندە بارلاۋعا 506 ليسەنزيا، وندىرۋگە 18 ليسەنزيا جانە جەر قويناۋىن گەولوگيالىق زەرتتەۋگە 114 ليسەنزيا بەرىلدى.

سونداي-اق گەولوگيالىق اقپاراتتى ەكسپورتتاۋعا 83 ليسەنزيا جانە گەولوگيالىق سىنامالاردى ۋاقىتشا اكەتۋگە 37 رۇقسات بەرىلدى. قولدانىستاعى كەلىسىمشارتتار بويىنشا 361 ءوتىنىش قارالدى (قۇقىقتاردىڭ اۋىسۋى مەن شارتتاردىڭ وزگەرۋىن قوسا العاندا)، ەك-نىڭ 30 وتىرىسى جانە جۇمىس توبىنىڭ 18 وتىرىسى وتكىزىلدى، ونىڭ قورىتىندىسى بويىنشا كەلىسىمشارتتارداعى 28 تولىقتىرۋعا قول قويىلدى. 41 لوت بويىنشا 3 اۋكسيون وتكىزىلدى، ولار قول قويۋ بونۋسىنىڭ سوماسى بيۋدجەتكە تۇسكەن 27،8 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. جەر قويناۋى مەملەكەتتىك قورىن باسقارۋ باعدارلاماسىنا تۇراقتى نەگىزدە وزگەرىستەر ەنگىزىلۋدە (جىل باسىنان بەرى 4 بۇيرىق قابىلداندى). 35 كەن ورنى بويىنشا ەڭ جاقىن ەلەكتروندىق اۋكسيون 19 قىركۇيەكتە وتەدى.

وسىلايشا، ۇكىمەتتىڭ قىزمەتى مەملەكەت باسشىسى قويعان مىندەتتەردى كەشەندى شەشۋگە باعىتتالعان. ونەركاسىپتىڭ ورنىقتى ءوسۋى ەكونوميكالىق دامۋ ءۇشىن نەگىز قالىپتاستىرادى، مينەرالدىق-شيكىزات بازاسىن كەڭەيتۋ جونىندەگى جۇيەلى جۇمىس ۇزاقمەرزىمدى تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتەدى، ال جەر قويناۋىن پايدالانۋ سالاسىندا ءتارتىپ ورناتۋ جونىندەگى شارالار ادىلەتتىلىك پەن زاڭ ۇستەمدىگى قاعيداتتارىن نىعايتادى.