- ءبىر جۇتىم سۋ دا بولسا سارەسىدە تۇرىپ، ىشىپ-جەۋ. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) بۇل تۇرعىدا: «سارەسىگە تۇرىڭدار. ويتكەنى، سارەنىڭ تاماعىندا بەرەكەت بار» (بۋحاري، ساۋم، 20). باسقا ءبىر حاديسىندە: «سارەسى تاماعى بەرەكەت. ءبىر جۇتىم سۋ دا بولسا، ونى تاستاماڭدار. ويتكەنى، اللاھ سارەسىدە تاماقتانعاندارعا راقىمدىلىق ەتىپ، پەرىشتەلەرى دە ولار ءۇشىن كەشىرىم تىلەيدى» (احمەد يبن ءحانبال، III، 44)، – دەيدى.
ەكىنشى شاپاق اتقانعا دەيىن سارەسىنى كەشىكتىرۋ دە — مۇستاحاپ. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) «ۇمبەتىم اۋىز اشاردا اسىعىپ، سارەسىنى كەشىكتىرگەن ۋاقىتتا ءارقاشان جاقسىلىقتا» (بۋحاري، ساۋم، 45)، – دەگەن.
- اۋىزدى اقشام نامازىنان بۇرىن اشۋ. نامازدا ادامنىڭ كوڭىلى اۋىز اشۋعا اۋىپ تۇراتىندىقتان، اۋىز اشۋعا اسىعۋ — مۇستاحاپ. بۇعان جوعارىدا ايتىلعان حاديس كۋا. سونىمەن قاتار، اۋىزدى قۇرما نەمەسە سۋمەن اشۋ – سۇننەت. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) وسىلاي اشقان.
- اۋىز اشاردا مىنا دۇعانى وقۋ — سۇننەت:
وقىلۋى: «ءاللاھۋمما لاكا سۋمتۋ ءۋا بيكا ءاامانتۋ ءۋا ‘الايكا تاۋاككالتۋ ءۋا ‘الا ريزقيكا ءافتارتۋ ءۋا ءساۋمالعادي مين ءشاھري رامادانا ءناۋايتۋ، ءفاعفيرليي ءماا قاددامتۋ ءۋا ءما اححارتۋ». «اللاھىم! سەنىڭ ريزالىعىڭ ءۇشىن ورازا ۇستادىم. سەنىڭ بەرگەن ريزىعىڭمەن اۋزىمدى اشتىم. ساعان يمان ەتىپ، ساعان تاۋەكەل جاسادىم. رامازان ايىنىڭ ەرتەڭگى كۇنىنە دە اۋىز بەكىتۋگە نيەت ەتتىم. سەن مەنىڭ وتكەن جانە كەلەشەك كۇنالارىمدى كەشىر».
(اۋىز بەكىتەردە ايتىلاتىن دۇعا. وقىلۋى: «ءناۋايتۋ ءان ءاسۋما ءساۋما ءشاھري ءرامادانا ءمينال ءفاجري ءيلال ماعريبي حاليسان ءليللاھي ءتاالا. اللاھۋ اكبار!». “تاڭەرتەننەن كەشكە دەيىن اللاھتىڭ ريزالىعى ءۇشىن رامازان ايىنىڭ ورازاسىن ۇستاۋعا نيەت ەتتىم. اللاھ ۇلىق!”)
- اۋزى بەرىك جاندارمەن بىرگە اۋىز اشۋ جانە جوق-جىتىكتەر مەن كەدەيلەرگە قول ۇشىن بەرۋ – مۇستاحاپ. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) بىلاي دەيدى: «اۋزى بەرىك جاندى اۋىزاشارگا شاقىرىپ تاماق بەرگەن — ورازا ۇستاگان ادامنىڭ الاتىنىنداي ساۋاپ الادى. اۋزى بەرىك ادامنىڭ ساۋابىنان دا ەش نارسە كەمىمەيدى» (تيرميزي، ساۋم، 82؛ يبن ءماجا، سيام، 48).
- تاڭ ۋاقىتى كىرمەي جۇنىپتىك، حايىز جانە نيفاستان تازالانۋ: مۇنداعى ماقسات – ورازانى تازا باستاۋ. ءبىراق اۋزى بەرىك تۇرىپ، جۋىنۋعا دا بولاتىنىن ەسكەرتە كەتەيىك. مۇنداي كەزدە سۋدىڭ تاماققا كەتىپ قالماۋىن قاتتى قاداعالاۋ كەرەك. ايەلدىڭ حايىز ياكي نيفاس مەرزىمى تۇندە اياقتالىپ، ورازاعا نيەت ەتسە، جانە دە ءجۇنىپ كىسى جۋىنباي ورازا ۇستاسا، ورازاسى جارامدى.
- اۋزى بەرىك ادامنىڭ جاقسى سوزدەر سويلەۋى، بوس ءسوز بەن ورىنسىز ءىس-قيمىلداردان بويىن اۋلاق ۇستاپ بايسالدىلىق تانىتۋى – مۇستاحاپ. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) بىلاي دەيدى: «جالعان سويلەۋ مەن جالعان سوزدەرمەن ارەكەت ەتۋدى قويماعان ادامنىڭ ىشىپ-جەۋدى عانا دوعارۋى اللاھقا قاجەت ەمەس» (احمەد يبن ءحانبال، VI، 34). باسقا ءبىر حاديسىندە: «نەبىر ورازا ۇستاعاندار بار. ولاردىڭ ورازاسىندا شولدەۋ مەن اشتىقتان باسقا ەشقانداي پايداسى بولمايدى. نەبىر تۇندە تۇرىپ، ءناپىل عيبادات ەتكەندەر بار. ءبىراق بۇل ارەكەتىنەن ۇيقىسىزدىقتان باسقا ەشقانداي پايدا تاپپايدى» (يبن ءماجا، سيام، 21). سونىمەن قاتار، رامازاندا «مەن ورازامىن» دەۋ – سۇننەت. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) بىلاي دەيدى: «كىمدە-كىم اۋزى بەرىك بولسا، جامان ءسوز سويلەمەسىن. داۋىس كوتەرىپ، ايقاي شىعارماسىن. بىرەۋ وعان ءتىل تيگىزسە نەمەسە ونىمەن كەرىسكىسى كەلسە وعان: «مەن ورازامىن» دەسىن» (بۋحاري، ساۋم، 2).
- اۋزى بەرىك ادام بوس ۋاقىتتارىن ءناپىل عيباداتتارمەن، عىلىممەن، قۇران وقۋمەن، زىكىر، سالاۋات ايتۋمەن وتكىزۋ كەرەك. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) رامازاندا «جەبىرەيىل ەكەۋى بىر-بىرىنە كەزەكپە-كەزەك قۇران وقىپ، تىڭداساتىن» (بۋحاري، ءبادۋل-ۋاحي، 5).
- جالپى رامازان ايىنىڭ ەڭ سوڭعى ون كۇنىندە يعتيقافقا كىرۋ – سۇننەت. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) رامازاننىڭ ەڭ سوڭعى ون كۇنىندە كوپ عيدابات جاسايتىن (مۋسليم، ي’تيقاد، 8).
* مۇستاحاپ – جاقسى كورىلگەن امال دەگەن ماعىنا بەرەدى، ىستەسە ساۋاپ، ىستەمەسە كۇنا ەمەس.
يسلام عىلىمحالى كىتابىنان
