وندىرىستەگى ادام ومىرىنە تونەتىن قاۋىپ-قاتەردى ازايتۋعا جانە ەڭبەك جاعدايلارىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان قادامدار، ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ شارالارى، جالپى پرەزيدەنت تاپسىرمالارى تۋرالى ساراپشىلار پىكىر ءبىلدىردى،– دەپ حابارلايدى Dalanews.kz
مەملەكەت باسشىسى ۇلىتاۋ وبلىسىنداعى «قازاقمىس» كورپوراسياسىنا قاراستى كەنىشتە ورىن العان قايعىلى وقيعاعا بايلانىستى ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋداردى. پرەزيدەنت وندىرىستىك نىسانداردا قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنىڭ ورەسكەل بۇزىلۋىن جانە زاماناۋي قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىن سىنعا الدى.
«بەكىتىلگەن تالاپتاردىڭ ورەسكەل بۇزىلعان فاكتىلەرى بار. نىسانداردىڭ ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك جۇيەسىمەن جابدىقتالۋ دەڭگەيى وتە تومەن. كومپانيالار ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان جوبالارعا ءتيىستى مولشەردە ينۆەستيسيا سالمايدى. مۇنىڭ بارلىعى تەحنوگەندى اپاتتارعا، جۇمىسشىلاردىڭ قازا تابۋى مەن جاراقات الۋىنا اكەپ سوقتىرادى»،-دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەتكە ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءبىرقاتار ناقتى شارالار قابىلداۋدى تاپسىردى. اتاپ ايتقاندا، ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك نورمالارىنىڭ ساقتالۋىن تەكسەرۋ؛ زاماناۋي قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىن ەنگىزۋ (گاز بەلگى بەرۋ قۇرىلعىلارى، سەيسميكالىق قوندىرعىلار، پوزيسيونيرلەۋ جۇيەسى جانە ت.ب.)؛ بولجاۋ مەن قۇلاقتاندىرۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەسىن قولدانا وتىرىپ، ءوندىرىستى سيفرلاندىرۋ؛ ينۆەستيسيا كولەمىن ۇلعايتىپ، جۇمىس باعدارلامالارىن قايتا قاراۋ؛ ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى باقىلاۋ مەن قاداعالاۋدى كۇشەيتۋ شارالارى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگى بۇل تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋىن ەرەكشە باقىلاۋدا ۇستايتىن بولادى. وندىرىستەگى ادام ومىرىنە تونەتىن قاۋىپ-قاتەردى ازايتۋعا جانە ەڭبەك جاعدايلارىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان قادامدار، ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ شارالارى، جالپى پرەزيدەنت تاپسىرمالارى تۋرالى ساراپشىلار پىكىر ءبىلدىردى.
رامازان بەكبول باتىرجان ۇلى، الماتى قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى، AMANAT فراكسياسىنىڭ مۇشەسى:
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ۇلىتاۋ وبلىسىنداعى «قازاقمىس» كورپوراسياسىنا قاراستى كەنىشتە ورىن العان قايعىلى وقيعاعا بايلانىستى كوتەرگەن ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى ماسەلەلەرى وتە ورىندى جانە ۋاقىت تالابىنا ساي دەپ ەسەپتەيمىن. وندىرىستىك قاۋىپسىزدىك – تەك جۇمىسشىلاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق تۇراقتىلىعى مەن دامۋى ءۇشىن دە ماڭىزدى. پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارى وسى سالاداعى قاۋىپسىزدىك شارالارىن ناقتى تۇردە نىعايتۋعا باعىتتالعان جانە مەن ونى تولىقتاي قولدايمىن.
نىسانداردا ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك نورمالارىنىڭ ساقتالۋىنا قاتىستى تەكسەرۋ جۇرگىزۋ – بۇل وتە دۇرىس قادام. تەكسەرۋلەر ارقىلى كوپتەگەن قاۋىپ-قاتەرلەردى انىقتاۋعا بولادى، سوندىقتان مۇنداي شارالاردىڭ ورىندالۋى جۇمىسشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اسا ماڭىزدى دەپ سانايمىن.
زاماناۋي قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىن ەنگىزۋ، مىسالى، گاز بەلگى بەرۋ قۇرىلعىلارىن جانە سەيسميكالىق قوندىرعىلاردى ورناتۋ، وسى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ وتە ءتيىمدى ءتاسىلى. قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرى تەحنيكالىق جاعىنان جەتىلدىرىلگەن بولسا، بۇل اپاتتاردىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
بولجاۋ مەن قۇلاقتاندىرۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەسىن ەنگىزۋ – وتە ماڭىزدى ءارى زاماناۋي قادام. سيفرلاندىرۋ ارقىلى قاۋىپتەر تۋرالى جەدەل اقپارات الۋ، جۇمىسشىلارعا ءقاۋىپ تۋرالى حابارلاۋ – بۇل تەحنولوگيانىڭ جۇمىستىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قوساتىن ۇلكەن ۇلەسى دەپ بىلەمىن.
قاۋىپسىزدىك جۇيەسىنە ينۆەستيسيا سالۋدى ارتتىرۋ دا وتە ورىندى. زاماناۋي تەحنولوگيالار مەن قۇرالداردى ەنگىزۋ ءۇشىن قارجى ءبولۋ قاجەت، بۇل اپاتتاردىڭ الدىن الۋ مەن جۇمىسشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ماڭىزدى.
ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى باقىلاۋدى كۇشەيتۋ وتە دۇرىس شەشىم دەپ سانايمىن. قاتاڭ باقىلاۋ جۇيەسى زاڭ بۇزۋشىلىقتاردى بولدىرمايدى جانە جۇمىس ورنىندا قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
جالپى العاندا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارى وتە ورىندى جانە ءتيىمدى باعىتتا قابىلدانعان شەشىمدەر بولىپ تابىلادى. ءاربىر تاپسىرما ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ، جۇمىسشىلاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن قورعاۋ، سونداي-اق ونەركاسىپتىك سەكتوردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ماڭىزدى قادام بولىپ تابىلادى. زاماناۋي تەحنولوگيالار مەن جۇيەلەردىڭ ەنگىزىلۋى، نىسانداردى سيفرلاندىرۋ، ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك نورمالارىن قاتاڭ ساقتاۋ جانە قاداعالاۋدى كۇشەيتۋ – بۇل سالانى دامىتۋ جانە اپاتتاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قاجەتتى شارالار.
پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارى وندىرىستىك قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن كەشەندى تۇردە شەشۋگە باعىتتالعان ناقتى قادامداردى قامتيدى. قازىرگى ۋاقىتتا وندىرىستىك قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى بارىنشا وزەكتى، سوندىقتان ءاربىر قابىلدانعان شارانىڭ تيىمدىلىگى مەن ىقپالى ۇلكەن. تەحنوگەندى اپاتتاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تەك مەملەكەتتىك باقىلاۋدى كۇشەيتۋ عانا ەمەس، سونداي-اق كاسىپورىنداردىڭ وزدەرىنە دە جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرۋ قاجەت.
كەڭەسوۆ اكەجان باقىت ۇلى، الماتى قالاسى جەتىسۋ اۋدانىنىڭ كوميۋنيتي ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى:
ۇلىتاۋ وبلىسىنداعى كەنىشتە بولعان قايعىلى وقيعا – ەلىمىزدەگى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىنىڭ قانشالىقتى وتكىر تۇرعانىن تاعى ءبىر مارتە كورسەتتى. وندىرىستىك نىسانداردا قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنىڭ جۇيەلى تۇردە بۇزىلۋى، زاماناۋي تەحنولوگيالاردىڭ جەتكىلىكسىزدىگى جانە كومپانيالاردىڭ بۇل سالاعا ينۆەستيسيا سالۋعا قۇلىقسىزدىعى ۇلكەن قاتەلىككە اينالىپ وتىر.
بۇل جاعداي نەگىزگى ماسەلەنى ايقىندادى. كوپتەگەن كاسىپورىنداردا ادام ءومىرى مەن قاۋىپسىزدىگى بيزنەس تابىسىنان كەيىنگى ەكىنشى كەزەكتەگى ماسەلە بولىپ قالعان. پرەزيدەنت اتاپ وتكەندەي، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىنە جەتكىلىكتى قارجى بولىنبەيدى، ال بۇل، اقىر سوڭىندا، ورنى تولماس قايعىلى جاعدايلارعا اكەلىپ سوقتىرادى. ەگەر بۇل سالاعا باسا نازار اۋدارىلماسا، وسىنداي اپاتتاردىڭ قايتالانۋىن توقتاتۋ مۇمكىن بولمايدى.
پرەزيدەنت ۇسىنعان رەفورمالار، اسىرەسە ءوندىرىس ورىندارىن سيفرلاندىرۋ مەن قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىن ەنگىزۋ – وتە ورىندى قادام. ءبىراق باستى ماسەلە – وسى باستامالاردىڭ ءىس جۇزىندە دۇرىس ورىندالۋى. ەگەر قاعاز جۇزىندە ەسەپ بەرىپ، ال شىن مانىندە ەشتەڭە وزگەرمەسە، وندا بۇل تاپسىرمالار دا جاي عانا ءسوز بولىپ قالادى.
مۇنداي قايعىلى جاعدايلار قايتالانباس ءۇشىن وندىرىستەگى قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارىن تۇبەگەيلى وزگەرتۋ قاجەت. كومپانيالارعا قاۋىپسىزدىك شارالارىن كۇشەيتۋگە ناقتى مىندەتتەمە جۇكتەۋ، ەڭبەك ينسپەكسيالارىنىڭ جۇمىسىن اشىق ەتۋ جانە جۇمىسشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى كۇشەيتۋ – بۇل سالاداعى ەڭ ماڭىزدى قادامدار بولۋى ءتيىس.
وندىرىستە جۇمىس ىستەيتىن ءاربىر ازاماتتىڭ ۇيىنە امان-ەسەن ورالۋى – مەملەكەتتىڭ باستى مىندەتى. ءبىز ادام ءومىرىن قورعاۋ قاعيداتىن بيزنەس مۇددەسىنەن دە، ەكونوميكالىق ەسەپتەردەن دە جوعارى قويۋىمىز كەرەك. ويتكەنى كەز كەلگەن ءوندىرىستىڭ جۇرەگى – ونىڭ جۇمىسشىلارى. ەگەر ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە سالعىرت قاراساق، وندا ءبىز ءوز بولاشاعىمىزعا دا نەمقۇرايلى قاراعانىمىز. ءقاۋىپسىز ەڭبەك جاعدايىن قالىپتاستىرۋ – تەك ۇكىمەتتىڭ نەمەسە بيزنەس يەلەرىنىڭ مىندەتى عانا ەمەس، بۇل بۇكىل قوعام بولىپ تالاپ ەتەتىن باستى قۇندىلىق بولۋى ءتيىس. سەبەبى ەڭ باستى قۇندىلىق – ادام ءومىرى.
قالي سابىرجان بازىلبەك ۇلى، "جەرگىلىكتى "سەرىكتەس" كاسىپوداعى" قب ءتوراعاسى ("اجك" اق):
پرەزيدەنتتىڭ ونەركاسىپتىك نىساندارداعى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىن كۇشەيتۋگە قاتىستى ايتقان سوزدەرى ءاربىر كاسىپورىنعا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەيدى. مەملەكەت باسشىسى اتاپ وتكەندەي، كەز كەلگەن جازاتايىم وقيعا – ورنى تولماس قايعى. سوندىقتان باستى مىندەت – مۇنداي جاعدايلاردىڭ الدىن الۋ. وندىرىستىك جاراقاتتار مەن ادام شىعىنىن بولدىرماۋ ءۇشىن باقىلاۋ مەن قاداعالاۋ تەتىكتەرىن كۇشەيتۋ اسا ماڭىزدى دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل رەتتە جۇمىس ورىندارىندا قاۋىپسىزدىك ستاندارتتارىنىڭ مۇلتىكسىز ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋ – ءاربىر جۇمىس بەرۋشىنىڭ، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جانە كاسىپوداقتاردىڭ ورتاق مىندەتى. ونەركاسىپتىك نىسانداردا جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلەتىن ينسپەكتورلىق تەكسەرۋلەر جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرىپ، قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتەدى. تەكسەرۋ بارىسىندا جابدىقتاردىڭ توزۋى، قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىنىڭ بولماۋى جانە ەڭبەك شارتتارىنىڭ ناشارلىعى سياقتى ماسەلەلەر انىقتالىپ، ولاردى جويۋ شارالارى قابىلدانادى. سونىمەن قاتار، اۆتوماتتاندىرىلعان باقىلاۋ جۇيەلەرىن ەنگىزۋ ارقىلى ءوندىرىس ورىندارىنداعى قاۋىپسىزدىك شارالارىن ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە باقىلاۋعا بولادى. سيفرلىق مونيتورينگ ينسپەكتورلارعا جۇمىس ورىندارىن قاشىقتان باقىلاۋعا جاعداي جاساپ، جەدەل ارەكەت ەتۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى. بۇل جۇمىسشىلاردىڭ جاراقات الۋ جانە قازا بولۋ جاعدايلارىن تومەندەتۋگە ىقپال ەتەدى. سونىمەن قاتار، ءورت قاۋىپسىزدىگىن كۇشەيتۋ، جەر سىلكىنىسى مەن سەل سياقتى تابيعي اپاتتارعا دايىندىق دەڭگەيىن ارتتىرۋ ماڭىزدى. اسىرەسە، الماتى وڭىرىندە بۇل ماسەلەگە ەرەكشە نازار اۋدارۋ قاجەت. بۇل باعىتتا «الاتاۋ جارىق كومپانياسى» اق جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋدە. جىل سايىن ەڭبەكتى قورعاۋعا بولىنەتىن قارجى كولەمى ارتىپ كەلەدى، بۇل ءوز ناتيجەسىن بەرۋدە – 2024 جىلى كومپانيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ اراسىندا وندىرىستىك جازاتايىم وقيعالار تىركەلگەن جوق. قاۋىپسىزدىكتى ودان ءارى ارتتىرۋ ماقساتىندا جەدەل بريگادالاردىڭ جۇمىسىن باقىلاۋ ءۇشىن ەكشن-كامەرالار ەنگىزىلۋدە. بۇل باستاما جۇمىستى تالداۋ مەن قاتەلىكتەردىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قاۋىپسىزدىك شارالارىن قارجىلاندىرۋ، سونىڭ ىشىندە قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى، مەملەكەتتىك ورگاندار بەكىتەتىن تاريفتەرگە تىكەلەي بايلانىستى. بۇل ماسەلە ەنەرگەتيكا سالاسىمەن قاتار، باسقا دا وندىرىستىك كاسىپورىنداردا بەلگىلى ءبىر قيىندىقتار تۋعىزۋدا. دەگەنمەن، پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارى بۇل پروبلەمالاردى شەشۋگە جانە ەڭبەك جاعدايلارىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان.
قايتىس بولعان قىزمەتكەرلەردىڭ وتباسىلارىنا كوڭىل ايتامىن. ءاربىر ازاماتتىڭ اماندىعى – باستى قۇندىلىق. ءبىز ەڭبەك قاۋىپسىزدىگىنە دەگەن كوزقاراستى وزگەرتىپ، جۇمىس ورىندارىندا قاۋىپسىزدىك تالاپتارىن قاتاڭ ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋىمىز كەرەك. ءاربىر جۇمىسشىنىڭ ۇيىنە امان-ەسەن ورالۋى – مەملەكەت پەن كاسىپورىنداردىڭ ورتاق مىندەتى.
جاننا جومارت
