پرەمەر-مينيستر مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا ۇسىنىلعان شارالار جۇرتشىلىقپەن، اسىرەسە بيزنەس وكىلدەرى جانە ساراپشىلارمەن بەلسەندى تۇردە كەڭىنەن تالقىلانىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. ۇلتتىق ەكونوميكا، قارجى ۆيسە-مينيسترلەرى باستاعان جۇمىس توپتارى بارلىق وڭىردەگى بيزنەس-قاۋىمداستىقتارمەن كەزدەسىپ، تالداۋ جانە وڭدەۋ ءۇشىن ۇسىنىستار جينادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.

ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى فيسكالدى رەفورمانىڭ نەگىزگى تاسىلدەرىن قىسقاشا تانىستىردى. سارالانعان ققس جانە ەسەپكە قويۋ شەگىن تومەندەتۋ ۇلتتىق قورعا تاۋەلدىلىكتى ازايتىپ، ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا قوسىمشا قاراجات جۇمساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار ارنايى سالىق رەجيمدەرىنىڭ سانىن 364 قىزمەت تۇرىنەن 40-قا دەيىن قىسقارتۋ ۇسىنىلادى. بۇگىنگى تاڭدا قازاقستانداعى كىرىستەر دەڭگەيى شامامەن 18%-دى قۇرايتىنى، بۇل تۇسىمدەر بويىنشا ءجىو ۇلەسى ەكەنى اتاپ ءوتىلدى. باسقا ەلدەرمەن سالىستىراتىن بولساق، رەسەيدە بۇل كورسەتكىش – 42%، دامىعان ەلدەردە – 50%-دان استام. وسىلايشا، مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى قارجىلاندىرۋ ءۇشىن ايتارلىقتاي بيۋدجەتتىك رەسۋرستاردىڭ تاپشىلىعى بايقالادى. رەفورمالار بولماعان جاعدايدا، ق ر ۇەم دەرەكتەرىنە سايكەس، ۇلتتىق قور ونى پايدالانۋدىڭ اعىمداعى سەرپىنىن ەسكەرە وتىرىپ، 2035-2036 جىلدارعا قاراي ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە دەيىن سارقىلادى.

«اكىمشىلىككە قاتىستى كوپتەگەن سۇراقتار تۋىندايدى. ءبىز دە ءبىر جەردە تۇرمايمىز، جۇمىس ىستەيمىز. بەلگىلى ءبىر جەتىستىكتەر بار. بيۋدجەتتىڭ كىرىس بولىگى بويىنشا دا بەلسەندى جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. قاڭتار ايىندا ءبىز مەملەكەتتىك بيۋدجەت كىرىسى بويىنشا ءوسۋ قارقىنىن 136% ورىندادىق. مۇنىڭ بارلىعى مەملەكەتتىك كىرىستەر سالاسىنداعى جۇمىس پەن سيفرلاندىرۋدىڭ ناتيجەسى»، — دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.

ۇكىمەت تيىمدىلىكتى ارتتىراتىن جانە بيزنەس پەن مەملەكەت اراسىنداعى ءوزارا ارەكەتتەسۋدى جەڭىلدەتەتىن ءبىرىڭعاي سيفرلىق ەكوجۇيەنى قۇرۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە. جاساندى ينتەللەكت جانە اۆتوماتتاندىرىلعان دەرەكتەردى تالداۋ ەنگىزىلۋدە، بۇل اكىمشىلىك جۇكتەمەنى ازايتادى جانە اشىقتىقتى ارتتىرادى. سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن دەرەكتەردى وڭدەۋ تەحنولوگيالارى بەلسەندى تۇردە ەنگىزىلۋدە.

كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلارعا قارجى مينيسترلىگىنىڭ ۇلكەن دەرەكتەردى تالداۋ جۇيەسى ۇسىنىلدى، وندا 55 مەملەكەتتىك دەرەكتەر بازاسى جۇكتەلدى، جىل سوڭىنا دەيىن ولاردىڭ سانى 100-گە دەيىن ارتادى.  وسى اقپارات نەگىزىندە سالىق تولەۋشىلەردىڭ سيفرلىق پروفيلدەرى قالىپتاسادى. قازىرگى ۋاقىتتا 569 مىڭ زاڭدى تۇلعانىڭ جانە 1،8 ملن-نان استام جەكە كاسىپكەرلەردىڭ ءپروفيلى جاسالدى. سيفرلاندىرۋدىڭ ارقاسىندا سالىق تولەۋشىگە تولىق مالىمەتتەردى، سونىڭ ىشىندە ەڭبەكاقى قورىن، ۋاقىتشا جۇمىسشىلار سانىن، سالىق سالۋ ءنىساندارىنى، جىلجىمايتىن مۇلىك، كولىك قۇرالدارى جانە باسقا دا مالىمەتتەردى الۋعا بولادى.

قارجى مينيسترلىگىنىڭ باسشىلىعى ەنگىزىلىپ جاتقان سيفرلىق شەشىمدەر مەن ولاردىڭ تيىمدىلىگىنە باسا نازار اۋدارا وتىرىپ، مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى جانىنداعى ازىرلەمەلەرمەن تانىستىردى. وسىلايشا، تاۋەكەلى جوعارى سالىق تولەۋشىلەردىڭ ەلەكتروندى شوت-فاكتۋرا (ەشف) جۇيەسىندە بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بۇگىنگى تاڭدا تemu، Pinduoduo جانە Alibaba Group سياقتى 101 ونلاين ساۋدا پلاتفورماسى سالىقتىق ەسەپكە الىندى. ولار قازاقستان جەكە تۇلعالارىنا ەلەكتروندى تۇردە تاۋار ساۋداسىمەن اينالىساتىن جانە ەلەكتروندى نىساندا قىزمەتتەر كورسەتەتىن شەتەلدىك كومپانيالارعا 75 ملرد تەڭگە ققس نەمەسە سالىق تولەدى.

سالىق رەفورماسى اياسىندا جالعان مامىلەلەردى جويۋ ماقساتىندا جشس-لار مەن جك-لەردى تىركەۋگە باقىلاۋدى كۇشەيتۋ ۇسىنىلىپ وتىر. Face ID ارقىلى كاسىپكەرلەردى سايكەستەندىرۋ شارالارى قاراستىرىلۋدا. سونىمەن قاتار جالعان تۇلعالاردىڭ اتىنا تىركەلۋ ءقاۋپىن ازايتۋ ءۇشىن اقپارات تەكسەرىلەتىن بولادى. 2024 جىلى 2،1 مىڭنان استام وسىنداي كومپانيا انىقتالدى. تاعى ءبىر باستاما – قۇرىلتايشىنىڭ كاسىپورىندارى جۇمىس ىستەمەسە، سالىق بەرەشەگى بولسا نەمەسە ەلەۋلى سالىقتىق بۇزۋشىلىقتارعا جول بەرگەن جاعدايدا جاڭا كومپانيالاردى تىركەۋگە تىيىم سالۋ.

قارجى سەكتورىن سيفرلاندىرۋدىڭ جەكە قۇرالى – باقىلاۋ-كاسسالىق ماشينالار بولىپ سانالادى. 2024 جىلى كاسسالىق ماشينالاردىڭ 39%-ى (453 مىڭ بىرلىك) تۇبىرتەك باسىپ شىعارماعان. بۇل باعىتتا ءبىرقاتار شارالار ازىرلەنۋدە.

ءتۇرلى ينتەرنەت-پلاتفورمالاردا جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتار سانىنىڭ ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدىڭ ماڭىزدى قادامى پلاتفورمالىق جۇمىسپەن قامتۋدى رەتتەۋ بولدى. 

مىسالى، «ياندەكس تاكسي» پلاتفورمالىق جۇمىسپەن قامتۋ بويىنشا سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدىڭ پيلوتتىق جوباسى اياسىندا 2024 جىلدىڭ قىركۇيەگىنەن باستاپ جۇرگىزۋشىلەر ءۇشىن 378 ملن تەڭگە كولەمىندەگى جەكە تابىس سالىعىن، سونداي-اق 1 ملرد تەڭگەگە جۋىق الەۋمەتتىك تولەمدەر اۋدارىلدى. جەكە كاسىپكەر رەتىندە 50 مىڭ تاكسي جۇرگىزۋشىسى تىركەلدى وسىلايشا، ياندەكس سالىقتار بيۋدجەتكە قوسىمشا پروسەدۋرالىق ماسەلەلەرمەن اۋىرتپالىقسىز تىكەلەي تولەنەدى. بيىلعى ءبىرىنشى توقساننىڭ سوڭىنا دەيىن قارجى مينيسترلىگى جوبانىڭ قولدانىسىن 30-دان استام پلاتفورماعا كەڭەيتۋدى جوسپارلاپ وتىر.

كەزدەسۋ بارىسىندا ساراپشىلار ۇسىنىلعان رەفورمالاردىڭ قولدانىستاعى جوباسى بويىنشا بەلسەندى پىكىر ءبىلدىردى.

«قازاقستان حالقىنا» قوعامدىق الەۋمەتتىك قورىنىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى بولات جامىشيەۆ ققس مولشەرلەمەسىن 15 ملن-عا تومەندەتۋدى قولدادى.

«مەنىڭ ويىمشا، 15 ملن تومەنگى شەك ناقتى ساقتالۋى كەرەك. ارينە، بۇل شەگتى كوتەرۋگە مىندەتتى تۇردە قىسىم بولادى. بۇل قىزىل جولاق، ويتكەنى ول بيزنەستى بولشەكتەي باستايدى. سالىق مولشەرلەمەلەرى كوتەرىلگەن كەزدە بولشەكتەنۋ ءۇشىن كوبىرەك ىنتالاندىرۋ بار»، — دەدى بولات جامىشيەۆ.

بۇل رەتتە بيزنەستىڭ بۋحگالتەرلىك قىزمەتتەردى اكىمشىلەندىرۋدە قيىندىقتار تۋىنداۋى مۇمكىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى پروسەستى بىلمەۋ سالدارىنان رەفورمالار ەنگىزىلگەن كەزدە بولۋى مۇمكىن بۇزۋشىلىقتارعا قوسىمشا كوزقاراستاردى قاراستىرۋ ۇسىنىلدى.

تاۋەلسىز ديرەكتور، «الماتى» اكك» اق ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى اباي سارقۇلوۆ بيۋدجەت تاپشىلىعىن قىسقارتۋ ءۇشىن رەفورمالاردىڭ پايداسىنا ۇلتتىق قوردان جاراجات الۋدان باس تارتۋ ۇسىنىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. 

«قولدانىستاعى سالىق زاڭناماسىنىڭ ءبىر جاقسى جاعىن اتاپ وتكىم كەلەدى. سالىقتار وتە كاسىبي تۇردە جينالادى. بۇل – سيفرلاندىرۋدىڭ ارقاسى. ەكىنشى ءبىر جاقسى جاعى – بيۋدجەت الدىنداعى بەرەشەكتى ءوندىرىپ الۋدىڭ پارمەندى شارالارى بار. رەفورمانىڭ وزىنە قاتىستى مىندەت تۇسىنىكتى: بيۋدجەت تاپشىلىعى بار، الەۋمەتتىك سالاداعى شىعىندار جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. وڭىرلەردە بيۋدجەتتەردىڭ 80%-ى قالىپتاستى – بۇل الەۋمەتتىك باعىت، 15-20%-ى دامۋعا جۇمسالادى، بۇل وتە از، سونداي-اق سىرتقى قارىزدارعا قىزمەت كورسەتۋ بويىنشا مىندەتتەمەلەر دە بار. بيۋدجەت تاپشىلىعىن قىسقارتۋ وتە قاجەت، ونى كەشەندى تۇردە ىسكە اسىرۋ قاجەت»، — دەدى اباي سارقۇلوۆ.

ساراپشى كەدەن قىزمەتىنىڭ فيسكالدى فۋنكسياسىن ىسكە اسىرۋ، شەتەلدەن ينۆەستيسيالار تارتۋ بويىنشا ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ جۇمىسىن كۇشەيتۋ، گەولوگيالىق بارلاۋ سالاسىن دامىتۋ، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ شەڭبەرىندە جۇمىستى جەتىلدىرۋ جانە باسقا دا ماسەلە توڭىرەگىندە ءبىرقاتار ۇسىنىس ايتتى.

«قازاقستاننىڭ جەلدەتكىش قۇرىلعىلارىن وندىرۋشىلەر وداعى» زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگىنىڭ باسشىسى مارات باققۇلوۆ ءوز سوزىندە كاسىپورىن باسشىلىعى تاراپىنان بيزنەس جۇمىسىن اكىمشىلەندىرۋگە توقتالدى. 

«ەشقانداي كاسىپكەر سالىقتى كوتەرۋدى “جاقتايمىن” دەپ ايتپايدى، بۇل تۇسىنىكتى. ءبىراق ادال ءارى اشىق جۇمىس ىستەيتىندەر، بىزدەر سالىقتى بارلىعى تولەۋى كەرەك دەپ ايتامىز. ياعني، سالىق كولەمى تومەندەتىلەتىن جەكەلەگەن ساناتتار بولماۋى كەرەك، ويتكەنى بۇل قاشان دا «سۇر» سحەماعا اينالادى»، — دەدى مارات باككۋلوۆ جالاقى جۇيەسىن «سۇر» جۇيەگە ادەيى كوشىرۋ ءادىسى تۋرالى.

«Kazfoodproducts» حولدينگ كومپانياسى» ج ش س قاداعالاۋ كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى ەرىك بالاپانوۆ ۇكىمەتتىڭ اگروونەركاسىپ كەشەنىنە نولدىك مولشەرلەمە ەنگىزۋ يدەياسىن قولدادى. وننىڭ ايتۋىنشا، بۇل قازاقستاندىق اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ نارىقتاعى باسەكەگە قابىلەتتىلىگى مەن قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرادى.. 

قاراعاندى ​​حالىقارالىق «سارىارقا» اۋەجايىنىڭ يەسى ەرلان وسپانوۆ دامىعان ەلدەردە سالىقتان جالتارۋ قىلمىس ەكەنىن ايتتى. سوندىقتان بيزنەستىڭ بولشەكتەنۋى قوعامدىق سىنمەن قاتار جۇرەدى. بۇل رەتتە ساراپشى كاسىپكەرلىك وپەراسيالاردىڭ زاڭدىلىعىن ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋ قۇرالى رەتىندە سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدى سيفرلاندىرۋدىڭ جانە تەكسەرۋلەردى كەزەڭ-كەزەڭمەن ازايتۋدىڭ ماڭىزىن اتاپ ءوتتى. ءوز كەزەگىندە كاسىپكەرلەر دە ادال جۇمىس ىستەۋى كەرەك.

كاسىپكەر ققس ماسەلەسىنە قاتىستى ەگەر ققس جۇيەسىندە كاسىپكەرلەر «جاسىرىن» نەمەسە «كولەڭكەدەگى»  سۋبەكتىلەرىمەن تىزبەكتە جۇمىس ىستەگەندە، ادال كومپانيالارعا قيىندىقتار تۋىندايتىنىن اتاپ ءوتتى.

KS Partners كومپانياسىنىڭ تەڭ قۇرىلتايشىسى، ERG ماكروەكونوميكالىق ساراپشىسى دانيار قۋانشالييەۆ ۇكىمەتتىڭ سالىقتى كوتەرۋگە دەگەن كوزقاراسىمەن كەلىسكەنىمەن، وزگەرىستەردى بايىپتى تۇردە قاراستىرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن ءبىلدىردى.

«DAMU DEVELOPMENT GROUP» ج ش س قۇرىلتايشىسى ابزال ساعىمبايەۆ رەفورمانىڭ قۇرىلىس نارىعىنا قالاي اسەر ەتەتىنى تۋرالى ءوز كوزقاراسىن ءبولىستى. وسى ماسەلە بويىنشا ق ر ۇەم-دە بولەك وتىرىس وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.

«ەكونوميكالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى» اق باسقارما ءتورايىمى اسەل سارسەنبايەۆا ەكونوميكاداعى، ونىڭ ىشىندە سالىق رەفورماسىنداعى تەڭگەرىمسىزدىكتەردى جويۋ قاجەتتىگى تۋرالى باياندادى. ۇكىمەتتىڭ قازىرگى ۇسىنىسى ققس-تى مەحانيكالىق كوتەرۋدى بىلدىرمەيدى، بۇل سالىق اۋىرتپالىعىن ءادىل بولۋگە قاتىستى ۇسىنىستار. ماكروەكونوميكالىق تۇرعىدان العاندا، بۇل ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا ينفلياسيانىڭ تومەندەۋىنە اكەلۋى مۇمكىن اقشا-نەسيە جانە فيسكالدىق ساياسات اراسىنداعى تەڭگەرىمسىزدىكتى جويۋ تۋرالى.

«Zertteu Research Institute» كوممەرسيالىق ەمەس ۇيىمىنىڭ تەڭ قۇرىلتايشىسى جانە اتقارۋشى ديرەكتورى شولپان ايتەنوۆا كىرىس بولىگىن عانا ەمەس، شىعىس بولىگىن دە رەتتەۋ جانە ونىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرىنە توقتالدى. اتاپ ايتقاندا، فۋنكسيالارى سيفرلىق شەشىمدەرمەن الماستىرىلۋى مۇمكىن ورگاندار سانىن قىسقارتۋ ۇسىنىلدى.

ءوز كەزەگىندە «NAC Analytica (NU)» قورى تالداۋ ورتالىعىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى راسۋل رىسمامبەتوۆ مەملەكەتتىك بيۋدجەتتى تولىقتىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتى تاۋارلاردىڭ زاڭسىز قوزعالىسىنا باقىلاۋدى كۇشەيتۋ جانە ەكونوميكاداعى كولەڭكەلى سحەمالاردى جويۋ ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن قاتار سالىقتىق مىندەتتەمەلەردى بارىنشا ازايتۋ ماقساتىندا بيزنەستى بولشەكتەۋ سحەمالارىن تەرىس پايدالانۋ جاعدايلارىن جاريا ەتۋ سالىق ءتارتىبىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ءتيىمدى تەتىگى بولا الادى. قارجى مينيسترلىگىنە بۇل ماسەلەنى جان-جاقتى زەردەلەۋ تاپسىرىلدى. 

سونىمەن قاتار سالىق مىندەتتەمەلەرىن ازايتۋ ماقساتىندا بيزنەستى ءبولۋ سحەمالارىن تەرىس پايدالانۋ جاعدايلارىن جاريا تۇردە جاريالاۋ سالىق ءتارتىبىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ءتيىمدى تەتىگى بولا الادى. قارجى مينيسترلىگىنە وسى ماسەلەنى ەگجەي-تەگجەيلى پىسىقتاۋ تاپسىرىلدى.

ساراپشىلار ايتقان بارلىق ماسەلەلەر بويىنشا ءتيىستى تۇسىنىكتەمەلەر بەرىلدى.

ۆيسە-پرەمەر – ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى سەرىك جۇمانعارين تابىسى 15 ملن تەڭگەگە دەيىنگى كاسىپكەرلەردىڭ 80%-ى ميكرو جانە شاعىن بيزنەس ساناتىنا جاتاتىنىن اتاپ ءوتتى. سالىستىرۋ ءۇشىن، رەسەيدە بۇل شەك 10 ملن تەڭگەنى، وزبەكستاندا – 30 ملن تەڭگەنى، قىرعىزستاندا – 30 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. قازاقستاندا تابىسى 39 ملن-نان 78 ملن تەڭگەگە دەيىنگى بيزنەس 20-30 كومپانيانى تىركەي وتىرىپ، نەعۇرلىم ءتيىمدى سالىق ساناتىندا قالۋ ءۇشىن بولشەكتەۋ سحەماسىن ءجيى پايدالانادى. مىسالى، مۇنداي كورىنىس قۇرىلىس يندۋسترياسىندا بايقالادى. وسىلايشا، ءىرى جانە ورتا بيزنەس سالىقتان جالتارىپ، شاعىن جانە ورتا سەگمەنتكە كەتەدى. سايىپ كەلگەندە، كاسىپكەرلەر سانى وسەدى، ءبىراق بيزنەستىڭ جىو-گە قوسقان ۇلەسى كوبەيمەيدى.

پرەمەر-مينيستر ايتىلعان ۇسىنىستارعا تۇسىندىرمە بەرە وتىرىپ، شىعىنداردى قىسقارتۋ ماسەلەسى دە ماڭىزدى باعىت بولىپ سانالاتىنىن اتاپ ءوتتى. قازىرگى ۋاقىتتا ۇكىمەت قايتالاناتىن جانە وزگە دە باسىم ەمەس فۋنكسيالاردى قىسقارتۋ جونىندەگى شەشىمدەر پاكەتىن پىسىقتاۋدا. بۇل شەشىمدەر جۇرتشىلىققا دا ايتىلاتىن بولادى. سونىمەن قاتار شىعىستاردى قىسقارتۋدىڭ رۇقسات ەتىلگەن كولەمى بيۋدجەتتەگى بار تەڭگەرىمسىزدىكتى وتەمەيدى جانە توزعان ينفراقۇرىلىممەن پروبلەمالاردى شەشۋگە جانە ورنىقتى ەكونوميكانى دامىتۋ جونىندەگى ماقساتتاردى ىسكە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى.

تالقىلاۋدى قورىتىندىلاي كەلە، ولجاس بەكتەنوۆ سالىق جۇكتەمەسىن ءادىل ءبولۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى. ءقازىر سالىق تولەۋدەن جالتارعان بيزنەس ءتارتىپتى ساقتاۋدى تالاپ ەتەتىن ادال ەمەس باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتارعا يە.

«سپيكەرلەردىڭ كوپشىلىگى ادىلدىك قاعيدالارى مەن بارلىعى سالىق تولەۋى كەرەك دەگەندى ايتتى. سالىق تولەمەيتىن ادام جاي عانا جوسىقسىز باسەكەلەسەدى. بۇل تۇسىنىكتى. ول ءوزىن زاڭعا باعىناتىن كومپانيالارمەن سالىستىرعاندا ارتىقشىلىقتى پوزيسياعا قويادى. ءبىز ادال بيزنەسكە، سالىق تولەيتىندەرگە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. بۇگىن ولاردى كورىپ وتىرمىز. ءبىز ولاردى قولدايمىز»، — دەپ اتاپ ءوتتى ولجاس بەكتەنوۆ.

مەملەكەت، بيزنەس جانە قوعام اشىق شارتتارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاسايتىن وركەنيەتتى نارىققا كوشۋ كەرەك ەكەندىگى اتاپ ءوتىلدى. شىن مانىندە، بۇل ءادىل سالىق جۇيەسىن قۇرۋ تۋرالى. ۇكىمەت سالىق كودەكسىنە باستامالار ۇسىنا وتىرىپ، ءدال وسىنداي جۇيە قۇرۋعا ۇمتىلىس ءبىلدىرىپ وتىر.

سالىق تۇسىمدەرى – مەملەكەتتىك قولداۋدى قارجىلاندىرۋدىڭ نەگىزگى كوزى. ءقازىر كولىك-لوگيستيكالىق الەۋەتتى ودان ءارى دامىتۋ، جول سالۋ، ەنەرگەتيكا مەن تكش جاڭعىرتۋ، سونداي-اق قورعانىس سالاسىنا ينۆەستيسيالار ەرەكشە ماڭىزعا يە.

سونىمەن قاتار ولجاس بەكتەنوۆ اعىمداعى بيۋدجەتتىك شىعىستار قازاقستاننىڭ ورتالىق ازياداعى جەتەكشى ءوڭىر رەتىندەگى مارتەبەسىنە سايكەس قارقىنمەن دامۋىنا مۇمكىندىك بەرمەيتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇگىنگى تاڭدا كوپتەگەن نەگىزگى نىساندار مەن ينفراقۇرىلىم ءوز شەگىندە جۇمىس ىستەپ تۇر. مىسالى، قىتايدان جۇك اعىنىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى تەمىرجول جەلىسى جۇمىس ىستەيدى. ءارى قاراي كەڭەيتۋ ءۇشىن ايتارلىقتاي قاراجات قاجەت.

سونداي-اق كولىك ينفراقۇرىلىمىن، سونىڭ ىشىندە اۆتوموبيل جانە تەمىرجول قۇرىلىسىن دامىتۋ قاجەت. ونىڭ ۇستىنە جۇڭگو ارقىلى ەۋروپاعا – ورتا ءدالىز دەپ اتالاتىن كاسپيي تەڭىزى ارقىلى ترانزيتتىك مۇمكىندىكتەر بەلسەندى تۇردە كەڭەيىپ كەلەدى. قازىرگى تاڭدا «دوستىق – مويىنتى» جانە «باقتى – اياگوز» ۋچاسكەلەرىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە، بۇل وتكىزۋ قابىلەتىن ەداۋىر ارتتىرادى.

ءوز كەزەگىندە، «اتامەكەن» ۇكپ ءتورالقاسىنىڭ ءتوراعاسى رايىمبەك باتالوۆ سالىقتىق اكىمشىلەندىرۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا جۇمىستى كەزەڭ-كەزەڭىمەن، ەكونوميكا بلوكتارى بويىنشا جالعاستىرۋدى ۇسىندى. 

پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ كەزدەسۋگە قاتىسۋشىلارعا سىندارلى ۇسىنىستارى مەن ەلدىڭ ودان ءارى دامۋىنا ۇلەس قوسۋعا دەگەن نيەتى ءۇشىن العىسىن ءبىلدىردى. 

رەفورما ماسەلەلەرى بويىنشا تالقىلاۋ بيزنەس وكىلدەرىنىڭ قاتىسۋىمەن پارلامەنتتە جالعاسادى.