كوپتىڭ ۇرەيىن العان ساياسي ماسەلە ورتالىق ازيا مەن قازاقستانعا قالاي اسەر ەتۋى مۇمكىن؟
اەس وزبەكستان-قازاقستان شەكاراسىنان 40 كيلومەتر جەردە ورنالاسقان جيزاق وبلىسى تۇزقان كولىنىڭ ماڭىندا سالىنادى دەگەن جوسپار بار. بۇل - ايدار-ارناساي كولدەر جۇيەسىنىڭ بولىگى. مۇندا ستراتەگيالىق ماڭىزدى نىسان شاردارا سۋ قويماسى ورىن تەپكەن. سونىمەن قاتار زاۋىت ءۇش ميلليون حالىقتى قامتىعان وزبەكستان استاناسى تاشكەنتتەن نەبارى 140 كم قاشىقتا بوي كورسەتپەك.
سوندىقتان جوبا ورتالىق ازياداعى ەكولوگيالىق تەپە-تەڭدىك پەن ينۆەستيسيالىق احۋالعا ءقاۋىپ ءتوندىرىپ، ايماقتىق قاۋىپسىزدىك شيەلىنىستەرىن ودان ءارى ۋشىقتىرۋى مۇمكىن. قالا بەردى وزبەكستاننىڭ رەسەيگە ستراتەگيالىق تۇرعىدان تاۋەلدى بولۋ كورسەتكىشى دە ارتپاق.
ال ساراپشىلار مۇندا ماگنيتۋداسى 6،0-6،5-كە دەيىن، ءتىپتى ودان دا جوعارى جەر سىلكىنىسى بولادى دەپ دابىل قاعۋدا. راسىمەن دە، وزبەكستاننىڭ بىرنەشە قالاسىندا سەيسميكالىق بەلسەندىلىك جوعارى. سونىڭ ىشىندە زاۋىتقا جاقىن جەردە ورنالاسقان جيزاق ەلدى-مەكەنى جەر سىلكىنىسىنە سەزىمتال ايماق ەكەنىن اتاپ وتكەن ءجون. ريحتەر شكالاسى بويىنشا بۇل جەردە 9 باللدىق اپات بولۋى مۇمكىن.
كەيبىر ساراپشىلار وزبەكستاندا يادرولىق اپات بولعان جاعدايدا راديواكتيۆتى شىعىندار سۋدى لاستاپ، قازاق جازىعىنا قاراي اعاتىنىن ايتادى.
ال قازاقستاندىق ەكولوگ تيمۋر ەلەۋسىزوۆ تە كوپشىلىكتىڭ الاڭداۋشىلىعىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، اپات سۋ كوزدەرىنىڭ لاستانۋىنا اكەلەدى.
“تاڭدالعان اەس ايماعىندا سەيسمولوگيالىق بەلسەندىلىك جوعارى بولعاندىقتان، كوپتەگەن سۇراق تۋىندايدى. كەلەشەكتە ءتونۋى مۇمكىن اپاتقا نەمەسە باسقا دا ىس-ارەكەتتەرگە كىم جاۋاپكەرشىلىك الادى؟ مىسالى، ۇلكەن ءدۇمپۋ بولعان جاعدايدا وزەندەر مەن كولدەر، ونىڭ ىشىندە جەر استى اعىندارى ۋلى زاتتارمەن لاستانادى” - دەيدى، ەكولوگ.
وسى تۇستا، قازاقستان اتوم ەنەرگەتيكاسى بويىنشا جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم وتكىزۋدى جوسپارلاپ جاتىر. الايدا وزبەكستان بۇل شەشىمگە بايلانىستى قوعامدىق تالقىلاۋدان باس تارتىپ وتىر.
زاۋىت جوباسى بەلسەندى جۇمىسىن باستاعان ساتتە ەكولوگيالىق ماسەلەلەرگە، اسىرەسە، رەاكتورلاردى سالقىنداتۋ ءۇشىن ماڭىزدى بولىپ تابىلاتىن ايدار-ارناساي كولدەر جۇيەسىندەگى سۋ دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلۋى مۇمكىن. ەلەۋسىزوۆ ايماقتاعى سۋدىڭ تاپشىلىعىنا باسا نازار اۋدارىپ، سۋ ماسەلەسى ەنەرگەتيكالىق قاجەتتىلىكتەرگە كولەڭكە ءتۇسىرىپ، جوبانى قايتا قاراۋدى قاجەت ەكەنىن جەتكىزدى.
ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى “بىرلىك پەن بەيبىتشىلىك” ۇستانىمىن قولداپ كەلەدى. الايدا وزبەكستاننىڭ يادرولىق نىسان سالۋداعى ۇمتىلىسى - ءالى دە جۇمباق.
