2025 جىلدىڭ 25 قىركۇيەگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگى عىلىم كوميتەتى م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ «اۋەزوۆ ءۇيى» عىلىمي-مادەني ورتالىعى ءداستۇرلى «اۋەزوۆ وقۋلارى» اياسىندا «مۇحتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆ جانە ابايتانۋ ماسەلەلەرى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا ۇيىمداستىردى. بۇل يگىلىكتى شارا قازاق ادەبيەتتانۋى مەن رۋحانيات تاريحىنداعى ءىرى تۇلعا – مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۋعانىنا 128 جىل تولۋىنا ارنالدى.
كونفەرەنسياعا قازاقستاننان بولەك الىس جانە تاياۋ شەتەلدەردىڭ جەتەكشى عالىمدارى، عىلىمي قىزمەتكەرلەرى، ۋنيۆەرسيتەت وقىتۋشىلارى مەن جاس ىزدەنۋشىلەرى قاتىستى. عىلىمي باسقوسۋدىڭ باستى ماقساتى – مۇحتار اۋەزوۆتىڭ مول شىعارماشىلىق مۇراسىن جان-جاقتى زەردەلەپ، ابايتانۋ عىلىمىنىڭ بۇگىنگى وزەكتى ماسەلەلەرىن تالداۋ، سونىمەن قاتار ۇلتتىق رۋحانياتتاعى تاريحي ساباقتاستىق پەن عىلىمي ءداستۇردى دامىتۋ بولدى.
كونفەرەنسيانى م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتى باس ديرەكتورىنىڭ عىلىمي جۇمىستار جونىندەگى ورىنباسارى، فيلول.ع.ك. الميرا قايىرتاي قىزى قالييەۆا جۇرگىزدى.
جيىن جۇمىسى ءۇش نەگىزگى باعىت بويىنشا ءوربىدى:
- مۇحتار اۋەزوۆ مۇراسىنداعى ابايتانۋ ماسەلەلەرى؛
- اۋەزوۆتانۋ تاريحى؛
- م.و. اۋەزوۆ ءمۇراجاي-ۇيىن مۋزەيلەندىرۋ ماسەلەلەرى.
كونفەرەنسيا اياسىندا بەلگىلى عالىم، فيلول.ع.د.، پروفەسسور گۇلزيا جايلاۋ قىزى ءپىرالىنىڭ «ابايتانۋ: مۇحتار اۋەزوۆ جانە قايىم مۇحامەدحانوۆ»، «ل.م. اۋەزوۆا – عالىم، قايراتكەر، مۇراعاتتانۋشى» اتتى ەڭبەكتەرى جانە ابايدىڭ 180 جىلدىعىنا وراي جارىق كورگەن قايىم مۇحامەدحانوۆتىڭ «الدىمدا اقىن اباي – تەمىرقازىق» اتتى ولەڭدەر جيناعىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. بۇل عىلىمي جانە ادەبي ەڭبەكتەر ۇلت رۋحانياتىنىڭ ىرگەلى قازىناسىنا قوسىلعان ماڭىزدى ۇلەس بولىپ سانالادى.
شارانىڭ العاشقى بولىمىندە حالىقارالىق «قونايەۆ قورىنىڭ» پرەزيدەنتى ەلدار اسقار ۇلى قونايەۆ، قىرعىز رەسپۋبليكاسى جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، اقىن، جازۋشى مانات جۇمادىل قىزى بووبەكوۆا، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ شولپان-اتاداعى مۇحتار اۋەزوۆ مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى سالامات تابيشيەۆا قۇتتىقتاۋ ءسوز سويلەپ، جيىننىڭ ءمان-ماڭىزىنا توقتالدى.
كونفەرەنسيانىڭ نەگىزگى بولىمىندە تومەندەگى تاقىرىپتار بويىنشا باياندامالار جاسالدى:
- زيفا-الۋا مۇرات قىزى اۋەزوۆا، شىعىستانۋشى، لەيدەن ۋنيۆەرسيتەتى «ەۋرازيا» زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ پروفەسسورى، ف.ع.ك. (نيدەرلاندى، امستەردام) – «ناحدا ي ستانوۆلەنيە كازاحسكوگو بيوگرافيچەسكوگو رومانا»؛
- قانيپاش قايسا قىزى مادىبايەۆا، م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلول.ع.د.، پروفەسسور – «مۇحتار اۋەزوۆتىڭ “اباي اقىندىعىنىڭ اينالاسى” زەرتتەۋى»؛
- گۇلزيا جايلاۋ قىزى ءپىرالى، م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلول.ع.د.، پروفەسسور – «ابايتانۋ: مۇحتار اۋەزوۆ جانە قايىم مۇحامەدحانوۆ»؛
- ديار اسقار ۇلى قونايەۆ، «اۋەزوۆ ءۇيى» عىلىمي-مادەني ورتالىعى ديرەكتورى، فيلول.ع.ك. – «يسسلەدوۆانيە ماتەريالوۆ، سوبراننىح م.و. اۋەزوۆىم و پوليتيچەسكيح سسىلنىح درۋزياح ابايا – پروتوتيپاح وبرازوۆ ۆ رومانە-ەپوپەە “پۋت ابايا”»؛
- سۆەتلانا ۆيكتوروۆنا انانيەۆا، م. و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ حالىقارالىق بايلانىستار جانە الەم ادەبيەتى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى فيلول.ع.ك.، دوسەنت – «اباي كۋنانبايەۆ ۆ يستوريكو-كۋلتۋرنوي پامياتي مۋحتارا اۋەزوۆا»؛
- دينا مۇحامەدحان، «قايىم مۇحامەدحانوۆ اتىنداعى ءبىلىم جانە مادەنيەت» ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، ءبىلىم بەرۋدىڭ حالىقارالىق دامۋى سالاسىنداعى عىلىم دوكتورى – «ۇستاز بەن شاكىرت – مۇحتار مەن قايىم: ابايتانۋ عىلىمىنىڭ نەگىزىن قالىپتاستىرۋداعى تاريحي جاد پەن رۋحاني ساباقتاستىق»؛
- ەرتاي ءبىلال، اباي اتىنداعى قازۇپۋ PhD دوكتورانتى، ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسى، سيرەك كىتاپتار مەن قولجازبالار ءبولىمىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى – «№375 قولجازبا: م.اۋەزوۆتىڭ “اباي جولىنا” سىن...»؛
- ەرمەك حانكەي، «اۋەزوۆ ءۇيى» عىلىمي-مادەني ورتالىعىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى، فيلول.ع.ك. – «مۇحتارتانۋدىڭ تاريحى (1920–1930 جىلدار)»؛
- سالتانات امانتاي قىزى مۇقاتايەۆا، «اۋەزوۆ ءۇيى» عىلىمي-مادەني ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى – «مۇحتار اۋەزوۆ مۇراسىن ناسيحاتتاۋداعى “اۋەزوۆ ءۇيى” عىلىمي-مادەني ورتالىعىنىڭ ورنى».
شارا بارىسىندا كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلار م.و. اۋەزوۆتىڭ مۋزەي-ۇيىندەگى ەكسپوزيسيالارمەن، سونداي-اق «اۋەزوۆ ءۇيى» عىلىمي-مادەني ورتالىعى ۇيىمداستىرعان كىتاپ كورمەسىمەن تانىسىپ، جازۋشىنىڭ مول مۇراسىن تانىتاتىن قۇندى جادىگەرلەر مەن سيرەك باسىلىمداردى تاماشالادى.
بۇل كونفەرەنسيا – قازاق ادەبيەتى مەن عىلىمى ءۇشىن اسا ماڭىزدى رۋحاني وقيعا. مۇندا جاسالعان باياندامالار مەن پىكىرتالاستار ابايتانۋدىڭ جاڭا باعىتتارىن ايقىنداپ، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ عىلىمي جانە شىعارماشىلىق مۇراسىن قازىرگى زامان تۇرعىسىنان زەردەلەۋگە كەڭىنەن جول اشتى. جيىن بارىسىندا ادەبيەت تاريحىنداعى ۇستاز بەن شاكىرت ساباقتاستىعى، ۇلتتىق رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ ساباقتاستىعى، سونداي-اق ابايتانۋ عىلىمىنىڭ دامۋ پەرسپەكتيۆالارى كەڭىنەن تالداندى. سونىمەن بىرگە عىلىمي باسقوسۋ ۇلتتىق ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى وزەكتىلىگىن دالەلدەپ، جاس زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن تاجىريبە الماسۋ الاڭىنا اينالدى.
