كوپشىلىگىمىز گەنەرال-مايور، مارقۇم مۇرات قالماتايەۆتىڭ اۋعان سوعىسىنا قاتىسقانىنان حاباردارمىز. الايدا جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قانداي قاتىسى بارىن بىلمەيمىز. جۋرناليست سەرىكبول حاسان مۇرات اعانىڭ "اق جەلكەن" جۋرنالىنا بەرگەن سۇحباتىنان ءۇزىندى ۇسىنىپتى. قالماتايەۆتىڭ جەلتوقسانىنا كوتەرىلىسىنە قانشالىقتى قاتىسى بارىن جانە كەڭەسىنىڭ وكىمەتىنىڭ ونى نەگە اۋعان جەرىنە جونەلتىپ جىبەرگەنىن وسى ءبىر سۇحباتتان وقىپ بىلۋگە بولادى.
– جەلتوقسان كوتەرىلىسىندە سولداتتاردىڭ دۋبينكاسىنا ۇرىلماسام دا، مورالدىق تاياق جەدىم. كولبيننىڭ كەزىندەگى جۇيەمەن، اسىرەسە، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىندەگى ازاماتتاردىڭ ىس-ارەكەتىمەن كەلىسپەيتىندىگىمدى ايتقانىم ءۇشىن ايىپتى بولدىم.
مەن ول كەزدە ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى، رەسپۋبليكا بويىنشا ساياسي ءبولىمنىڭ باستىعى، ميليسيا گەنەرالى بولاتىنمىن.
باستاپقىدا جەلتوقساندا الاڭعا شىققان جاستاردى شىنىمەن ءتارتىپ بۇزعان شىعار دەپ ويلاپ جۇرگەم. ءبىراق ءتارتىپ بۇزعان ادامدى جازالاۋدىڭ دا زاڭدى جولى بولادى.
ال بۇلار جازالاۋدىڭ دورەكى ءتۇرىن جاساي باستادى.
سولداتتار الاڭعا شىققان جىگىتتەرىمىزدى سوققىنىڭ استىنا الدى، قىزدارىمىزدىڭ شاشىنان سۇيرەدى. شەشىندىرىپ تاستاپ، مۇزعا جاتقىزىپ قويدى. باسىن كوتەرسە بولدى، سولداتتار دۋبينكامەن ۇرىپ، ەستەرىنەن تاندىرىپ وتىردى.
مۇنداي قاتىگەزدىككە شىداي الماعان سوڭ، مەن مۇنى جاساعان ادامدارعا قارسى كەلدىم.
ماسكەۋدەن كەلگەن كەڭەس وداعى ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارىمەن قارسىلاستىم.
قازاقستان ورتالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسىنا جولىعىپ: «مىناۋ نە سۇمدىق، مۇنى توقتاتپايسىز با؟ فاشيستەر دە بۇلاي ىستەگەن جوق. بۇلار كىنالى بولسا زاڭدى تۇردە سوتتايىق. جازاسىن سوت بەرسىن. بۇل قالاي بولعانى؟» – دەپ ەدىم، سوندا ول: «سەنىڭ ولارعا جانىڭ اشىسا مەن ساعان ءبىر اقىل ايتايىن»، – دەدى.
مەن بىردەڭە ايتقالى وتىر ما دەسەم، ول: «ۇيىڭە بارىپ كورپە-جاستىق اكەپ بۇلاردىڭ استىنا جايىپ قوي، سوندا بۇلار جىلى جاتادى»، – دەدى. الگىنى ەستىگەندە پارتياعا دەگەن سەنىمىم ءبىر شايقالىپ قالدى، سەبەبى مەن 40 جىل كوممۋنيست بولعان ادام ەدىم...
...جەلتوقسان كوتەرىلىسى كەزىندە ماعان جوعارى جاقتان 400 اسكەري ادامنىڭ جارالانعانىن راديودان حابارلاۋ تاپسىرىلدى. انىق-قانىعىن بىلەيىن دەپ، گوسپيتالعا باردىم. بارسام شەتىنەن باسى-قولى بايلاۋلى اسكەريلەر گوسپيتالعا سىيماي تۇر. قولىم سىندى دەپ بايلانىپ العان بىرەۋىن جانىما شاقىرىپ الدىم دا: «مىنانى الا تۇرشى»، – دەپ قالامىمدى بەرىپ ەدىم، الگى شاپ بەرىپ ۇستاپ الدى.
نەگىزى، قولى سىنعان ادامنىڭ ساۋساعى ىستەمەيدى. سوسىن باس دارىگەردى شاقىرتىپ الىپ: «بۇلاردىڭ باسى-قولى سىنسا، رەنتگەندى كورسەت»، – دەپ ەدىم، جوق بولىپ شىقتى. سوسىن الگى سولداتتىڭ قولىن شەشكىزدىم. قولىن شەشسە، تۇگى جوق.
باسىم جارىلدى دەگەن ءبىر ورىستى شەشىندىرىپ ەدىم، جارىلماق تۇرماق بورىتكەن بولسا بۇيىرماسىن.
اقىرى انىعىنا جەتكەن سوڭ گوسپيتالدا جاتقان 200 ادامدى ءتۇن ىشىندە تۇگەل شىعارتىپ جىبەردىم.
سول ارەكەتىم ماسكەۋدەگى ادامداردىڭ قۇلاعىنا جەتكەن.
ارتىنشا مەنى سوتقا بەرمەك بولىپ، داۋ-داماي باستالدى.
كوتەرىلىس باسىلعاننان كەيىن ماعان ماسكەۋدەن قازاقستاندا تۇرۋعا بولمايدى دەگەن شەشىم شىعارىپ، ءبىر-اق كۇننىڭ ىشىندە اۋعانستانعا ايداپ جىبەردى.
ول كەزدە مەن ەلۋدەمىن، ءتىپتى نەمەرەم بار بولاتىن. امالسىز اۋعان سوعىسىنا كەتە باردىم...
