قازاقستان ەكونوميكالىق ءوسۋدى ارتتىرۋعا جانە شەتەلدىك ينۆەستيسيالاردى تارتۋعا ۇمتىلعان كەزدە ءوز شەكاراسىنان تىسقارى جەرلەردە دە رەفورمالار باعىتىن بەلگىلەپ وتىر.
«پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ وسى ايدىڭ باسىندا حالىققا جولداۋىندا بايانداعان جوسپار ەلدىڭ الداعى ءۇش جىلداعى دامۋىنىڭ ناقتى كورىنىسىن بەرەدى جانە ايماقتىق دامۋ مەن ىنتىماقتاستىققا كەڭىرەك اسەر ەتەدى» دەگەن ول ەۋروپا مەن ازيانىڭ قيىلىسىندا ستراتەگيالىق تۇرعىدا ورنالاسقان قازاقستان ەجەلدەن بەرى تاسىمالداۋ مەن ساۋدا ءۇشىن شەشۋشى بايلانىس نۇكتەسى ەكەنىن ايتتى.
شىنىندا دا، جۇڭگو مەن ورتالىق ازيادان ەۋروپاعا تاسىمالداناتىن تاۋارلاردىڭ كولەمى بويىنشا ولشەنەتىن 80 پايىزدان استامى قازاقستان ارقىلى وتەدى.
ءبىزدىڭ جاڭا ەكونوميكالىق كۇن تارتىبىمىزدە ءۇندىستان مەن ەۋروپانى بايلانىستىراتىن «سولتۇستىك-وڭتۇستىك» حالىقارالىق كولىك ءدالىزى جانە جۇڭگو مەن ەۋروپانى وسى جولدار ارقىلى بايلانىستىراتىن «ورتالىق ءدالىز» دەپ تە اتالاتىن ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك جولى بويىنداعى ينفراقۇرىلىم مەن لوگيستيكاعا ينۆەستيسيا سالۋعا ەلەۋلى ءمان بەرىلەدى. كاسپيي تەڭىزى جانە تۇركيا، گرۋزيا جانە ءازىربايجاندى قوسا العاندا ەلدەر.
ەكى باعىت قازاقستان ارقىلى وتەدى، ءبىراق ءبىزدىڭ ەل ءۇشىن عانا ماڭىزدى ەمەس، سونىمەن قاتار ەۋروپا مەن ازيا اراسىنداعى حالىقارالىق ساۋدا مەن ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ءۇشىن ماڭىزدى بولادى.
ترانسكاسپيي باعىتى بويىنشا جۇك تاسىمالداۋ ورتا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا بەس ەسەگە ارتۋى مۇمكىن. وتكەن جىلى بۇل ارنا ارقىلى جۇكتەردى اۋىستىرىپ تيەۋ ەكى ەسەگە ارتىپ، شامامەن 1،7 ميلليون توننانى قۇرادى. 2023 جىلدىڭ العاشقى بەس ايىندا جۇك تاسىمالى وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا تاعى 64%-عا ءوستى.
پرەزيدەنت 2030 جىلعا قاراي ورتا ءدالىزدىڭ وتكىزۋ قابىلەتىن جىلىنا 500 مىڭ جۇك تاسىمالداۋ كونتەينەرىنە دەيىن ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىرعانىن مالىمدەدى. باعىت رەسەي ارقىلى وتەتىن سولتۇستىك دالىزدەن شامامەن 2 000 شاقىرىمعا قىسقا. بۇل جۇڭگو مەن ەۋروپا اراسىنداعى ترانزيت ۋاقىتىن قىسقارتۋى كەرەك.
ترانسكاسپيي باعىتىن ودان ءارى دامىتۋعا ىقپال ەتۋ ءۇشىن ءبىز قىتايمەن شەكارالاس باقتىدا جاڭا قۇرعاق پورت سالۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز.
ءبىز سونداي-اق كاسپييدەگى اقتاۋ پورتىنداعى كونتەينەرلىك توراپتى دامىتۋدى جانە ورتا ءدالىز بويىمەن قارا تەڭىزدەگى پورتتىڭ وتكىزۋ قابىلەتىن كەڭەيتۋدى جىلدام قاداعالاپ جاتىرمىز. قىتايدىڭ سيان جانە گرۋزيانىڭ پوتي قالالارىندا قازاقستانعا باعىتتالعان تەرمينالداردىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر. سونداي-اق بىرنەشە جاڭا ىشكى پويىز جەلىلەرى سالىنۋى كەرەك.
ترانسكونتينەنتالدى ساۋدا جولدارىنىڭ كەڭەيۋىن گەوساياسي باسەكەلەستىكتىڭ جاڭا ۇلى ويىنىنىڭ باسى دەپ قاتە تۇسىنبەۋ كەرەك. پرەزيدەنت توقايەۆ ءوز جولداۋىندا اتاپ وتكەندەي، كولىكتىك الەۋەتىمىزدى تولىق اشۋدىڭ كىلتى بارلىق كورشىلەس ەلدەرمەن، سونىڭ ىشىندە رەسەيمەن دە، قىتايمەن دە سىندارلى جانە تاتۋ قارىم-قاتىناستاردى ساقتاۋدا جاتىر.
وتكەن جىلى قازاقستان رەكوردتىق ساۋدا كولەمىن 136 ميلليارد دوللاردى قۇرادى، ونىڭ ىشىندە 84 ميلليارد دوللارى ەكسپورتقا تيەسىلى. رەسۋرستاردى ءوندىرۋ ءبىزدىڭ نەگىزگى ەكونوميكالىق تىرەگىمىز بولىپ قالا بەرسە دە، ءارتاراپتاندىرۋعا ماڭىزدى باسىمدىق ءتۇسىپ وتىر.
