ءبىراق كاسپييدە ءىرى كەمەلەردى پايدالانۋ مۇمكىندىگى جوق. ونىڭ ۇستىنە «باكۋ – تبيليسي – دجەيحان» مۇناي قۇبىرىنا جوعارى كۇكىرتتى مۇنايدى جىبەرۋگە شەكتەۋلەر بار. وسىلايشا قازاقستان 2023 جىلى 1،5 ملن توننادان اسپايتىن مۇنايدى عانا جونەلتە الادى. بولاشاقتا كوپ دەگەندە 3 ملن تونناعا ۇلعايتىلتاتىن مۇمكىندىگى بار.
ساراپشىلار قازاقستاننان مۇناي جەتكىزۋدى ءارتاراپتاندىرۋ ارقىلا جىلىنا 20-25 ملن توننا ەكسپورتتاي الاتىنىن ايتادى.
«قازاقتەڭىزكولىكفلوتى» 2023 جىلى كاسپييدە 8 مىڭ توننادان تاسىمالدايتىن ەكى مۇناي قۇيۋ تانكەرىن ساتىپ الۋدى جوسپارلاپ وتىر. قازاقستاندىق كومپانيا حابارلاعانداي، ونى Abu Dhabi Ports Company (ءباا) جەتكىزبەك.
ءقازىر وعان ءارقايسىسى 12،4 مىڭ توننا سياتىن «اقتاۋ»، «استانا» جانە «الماتى» تانكەرلەرى تيەسىلى. كاسپيي تەڭىزى تاياز بولعاندىقتان مۇناي تاسىمالداۋمەن وسىنداي شاعىن كەمەلەر عانا اينالىسا الادى.
قازاقستان ەكسپورتتىق جەتكىزىلىمدەردى ءارتاراپتاندىرۋ ءۇشىن جاڭا تانكەرلەر قاجەت. ءقازىر مۇنايدىڭ 80%-ى رەسەي ارقىلى تاسىمالدانادى.
تاسىمالداۋ ەكى قۇبىر باعىتى بويىنشا جۇرەدى: كاسپيي قۇبىر كونسورسيۋمى (كقك) ارقىلى نوۆوروسسييسك پورتىنا دەيىن (مۇناي ايداۋ كولەمى 2022 جىلى – 52،2 ملن توننا بولدى) جانە «اتىراۋ – سامارا» قۇبىرى ارقىلى رەسەي اۋماعىمەن ۋست-لۋگا پورتىنا دەيىن (مۇناي ايداۋ 2022 جىلى – 8،4 ملن توننا بولدى).
بىلتىر كقك-نىڭ جۇمىسى ءارتۇرلى سەبەپپەن بىرنەشە رەت توقتاپ قالدى. سوندىقتان قازاقستان قازىرگى ساياسي جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ، بالامالى باعىتتاردى بەلسەندى ىزدەي باستادى.
سونىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى «باكۋ – تبيليسي – دجەيحان» مۇناي قۇبىرى. الايدا قازاقستان مۇناي قۇبىرىنا كىشكەنتاي كولەمدى تانكەرلەرمەن مۇناي تاسىمالداۋعا ءماجبۇر.
بيىل «قازمۇنايگاز» بەن ءازىربايجان SOCAR كەلىسىمى شەڭبەرىندە وسى باعىت بويىنشا تەڭىز كەن ورنىنان 1،5 ملن توننا مۇناي جىبەرۋدى جوسپارلاپ وتىر. ناۋرىزداعى مۇناي تاسىمالى 20 مىڭ توننانى قۇرادى، ساۋىردە 125 مىڭ تونناعا دەيىن ءوسۋى ءتيىس.
«كوممەرسانت» باسىلىمىنىڭ جازۋىنشا، قازاقستان بتد ارقىلى جەتكىزىلىمدەردى جىلىنا 20 ملن تونناعا دەيىن ۇلعايتۋدى قاراستىرىپ جاتىر.
ءبىراق وعان كقك-مەن ۇزاق مەرزىمدى كەلىسىمشارتتار كەدەرگى كەلتىرىپ تۇر.
ءقازىردىڭ وزىندە بتد ارقىلى جەتكىزۋ نوۆوروسسييسك ارقىلى جەتكىزىلىمگە قاراعاندا قىمباتىراق. ونىڭ ۇستىنە اقتاۋ پورتىن كەڭەيتۋ، ءىرى تانكەرلەر ءۇشىن كاسپييدىڭ ءتۇبىن تەرەڭدەتۋ جۇمىستارىنا ءىرى كولەمدى «ونداعان ميلليارد دوللاردىڭ» ينۆەستيسيالارى تارتىلۋى كەرەك.
ساراپشىلاردىڭ ءبىر بولىگى ءتىپتى كقك-نىڭ باتىس قاتىسۋشىلارىنىڭ ءوزى ەكسپورتتىڭ ءتيىمدى جولىنان ايىرىلعىسى كەلمەيدى. كقك-نىڭ نەگىزگى اكسيونەرلەرى «ترانسنەفت» – 24%، «كقك كومپاني» – 7%، «قازمۇنايگاز» – 19%، «Chevron Caspian Pipeline Consortium Company» – 15%، «LUKARCO B. V.» – 12،5%، «Mobil Caspian Pipeline Company» – 7،5%، سونداي-اق، «BG Overseas Holdings Limited» جانە «Eni International N. A. N. V. S. ar. l.» – ءارقايسىسىنا 2%-دان تيەسىلى.
https://dalanews.kz/del-qazir/88549-turkiiada-ar-3-minut-sayyn-bir-yelektroko
https://dalanews.kz/news/88457-almatyda-ayelding-basyn-kesip-dukenge
https://dalanews.kz/news/88447-satqaliev-tagy-da-zhazyq-zherde-surindi
