Biraq Kaspııde iri kemelerdi paıdalaný múmkindigi joq. Onyń ústine «Baký – Tbılısı – Djeıhan» munaı qubyryna joǵary kúkirtti munaıdy jiberýge shekteýler bar. Osylaısha Qazaqstan 2023 jyly 1,5 mln tonnadan aspaıtyn munaıdy ǵana jónelte alady. Bolashaqta kóp degende 3 mln tonnaǵa ulǵaıtyltatyn múmkindigi bar.
Sarapshylar Qazaqstannan munaı jetkizýdi ártaraptandyrý arqyla jylyna 20-25 mln tonna eksporttaı alatynyn aıtady.
«Qazaqteńizkólikfloty» 2023 jyly Kaspııde 8 myń tonnadan tasymaldaıtyn eki munaı quıý tankerin satyp alýdy josparlap otyr. Qazaqstandyq kompanıa habarlaǵandaı, ony Abu Dhabi Ports Company (BAÁ) jetkizbek.
Qazir oǵan árqaısysy 12,4 myń tonna sıatyn «Aqtaý», «Astana» jáne «Almaty» tankerleri tıesili. Kaspıı teńizi taıaz bolǵandyqtan munaı tasymaldaýmen osyndaı shaǵyn kemeler ǵana aınalysa alady.
Qazaqstan eksporttyq jetkizilimderdi ártaraptandyrý úshin jańa tankerler qajet. Qazir munaıdyń 80%-y Reseı arqyly tasymaldanady.
Tasymaldaý eki qubyr baǵyty boıynsha júredi: Kaspıı qubyr konsorsıýmy (KQK) arqyly Novorossıısk portyna deıin (munaı aıdaý kólemi 2022 jyly – 52,2 mln tonna boldy) jáne «Atyraý – Samara» qubyry arqyly Reseı aýmaǵymen Ýst-Lýga portyna deıin (munaı aıdaý 2022 jyly – 8,4 mln tonna boldy).
Byltyr KQK-nyń jumysy ártúrli sebeppen birneshe ret toqtap qaldy. Sondyqtan Qazaqstan qazirgi saıası jaǵdaıdy eskere otyryp, balamaly baǵyttardy belsendi izdeı bastady.
Sonyń biri de biregeıi «Baký – Tbılısı – Djeıhan» munaı qubyry. Alaıda Qazaqstan munaı qubyryna kishkentaı kólemdi tankerlermen munaı tasymaldaýǵa májbúr.
Bıyl «QazMunaıGaz» ben Ázirbaıjan SOCAR kelisimi sheńberinde osy baǵyt boıynsha Teńiz ken ornynan 1,5 mln tonna munaı jiberýdi josparlap otyr. Naýryzdaǵy munaı tasymaly 20 myń tonnany qurady, sáýirde 125 myń tonnaǵa deıin ósýi tıis.
«Kommersant» basylymynyń jazýynsha, Qazaqstan BTD arqyly jetkizilimderdi jylyna 20 mln tonnaǵa deıin ulǵaıtýdy qarastyryp jatyr.
Biraq oǵan KQK-men uzaq merzimdi kelisimsharttar kedergi keltirip tur.
Qazirdiń ózinde BTD arqyly jetkizý Novorossıısk arqyly jetkizilimge qaraǵanda qymbatyraq. Onyń ústine Aqtaý portyn keńeıtý, iri tankerler úshin Kaspııdiń túbin tereńdetý jumystaryna iri kólemdi «ondaǵan mıllıard dollardyń» ınvestısıalary tartylýy kerek.
Sarapshylardyń bir bóligi tipti KQK-nyń Batys qatysýshylarynyń ózi eksporttyń tıimdi jolynan aıyrylǵysy kelmeıdi. KQK-niń negizgi aksıonerleri «Transneft» – 24%, «KQK Kompanı» – 7%, «QazMunaıGaz» – 19%, «Chevron Caspian Pipeline Consortium Company» – 15%, «LUKARCO B. V.» – 12,5%, «Mobil Caspian Pipeline Company» – 7,5%, sondaı-aq, «BG Overseas Holdings Limited» jáne «Eni International N. A. N. V. S. ar. l.» – árqaısysyna 2%-dan tıesili.
https://dalanews.kz/del-qazir/88549-turkiiada-ar-3-minut-sayyn-bir-yelektroko
https://dalanews.kz/news/88457-almatyda-ayelding-basyn-kesip-dukenge
https://dalanews.kz/news/88447-satqaliev-tagy-da-zhazyq-zherde-surindi
