الماز شارماننىڭ ايتۋىنشا، ۆيرۋستىڭ شتامدارى مەن ۆاريانتتارىن اجىراتۋ قاجەت. كەيبىر تەحنيكالىق ايىرماشىلىقتار بار.
– ءبىز كوروناۆيرۋستىڭ ءار ءتۇرلى نۇسقالارى تۋرالى ايتىپ جاتىرمىز. 1 ماۋسىمنان باستاپ دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى ولاردى گرەك ءالفاۆيتىنىڭ ارىپتەرى – «الفا»، «بەتا»، گامما، «دەلتا» دەپ اتاۋدى شەشتى. ولاردى «ءۇندى»، «برازيليالىق»، «وڭتۇستىك افريكالىق» دەپ اتاعانعا دەيىن. ءبىراق مۇنداي كوننوتاسيا بولماۋى ءۇشىن ولار ولاردى ارىپتىك بەلگىلەر دەپ اتاۋدى شەشتى، – دەيدى پروفەسسور.
الماز شارمان كوروناۆيرۋستىق پاندەميا باستالعالى بەرى بۇكىل الەمدە كوپتەگەن نۇسقالار تىركەلگەنىن باسا ايتتى. شامامەن اي سايىن ەكى نەمەسە ءۇش نۇسقا پايدا بولدى. سونىمەن قاتار، ءتيىمدى ۆاكسينالاردىڭ پايدا بولۋىمەن مۋتاسيانىڭ جيىلىگى تەزدەدى. بۇل تابيعي ەۆوليۋسيالىق پروسەسس.
– ۆيرۋس ءتىرى قالۋدىڭ جولدارىن ىزدەپ، بەلسەندى تۇردە مۋتاسيالانا باستايدى. شىندىعىندا، ۆيرۋستىڭ تەك 30 مىڭ نۋكلەوتيد نەگىزى بار جانە ونىڭ مۋتاسيالىق نۇسقالارىنىڭ سانى شەكتەۋلى. ۆيرۋستاردىڭ بىرنەشە نۇسقالارى بار، ولار جۇقپالى جانە ۆاكسينالارعا ءتوزىمدى بولۋى مۇمكىن، نەمەسە ۆاكسينالاردىڭ اسەرىنەن جالتارۋى مۇمكىن، ءبىراق ولار جۇقپالىعىن جوعالتادى. بۇل الفا، بەتا جانە گامما نۇسقالارىمەن بولدى. ءبىز ءقازىر «دەلتانىڭ» وتە جۇقپالى نۇسقاسىمەن اينالىسامىز. مەن ءالى دە بۇل كوروناۆيرۋستىڭ سوڭعى اگرەسسيۆتى نۇسقاسى دەپ ويلايمىن جانە بولاشاقتا پاندەميا جويىلۋى كەرەك، – دەدى الماز شارمان.
مىسالى، وڭتۇستىكافريكالىق نۇسقاسىنىڭ ۆاكسينالارعا ءتوزىمدى ەكەنى انىقتالدى، ءبىراق سونىمەن بىرگە ول تەز جۇقپايدى. ال «دەلتا» نۇسقاسى وزىنەن بۇرىنعىلاردى ىعىستىرىپ، ءقاۋىپتى ءارى جۇقپالى بولىپ شىقتى.
«دەلتا» نۇسقاسى جوعالىپ بارا جاتقاندا، ءبىراق بولاشاقتا ۆاكسينالانعان حالىقتىڭ ۇلەسى تومەن بولسا، وندا باسقا نۇسقالار پايدا بولۋى مۇمكىن»، - دەدى الماز شارمان.
پروفەسسور ۆيرۋستىڭ شتاممدارى مەن نۇسقالارىن شاتاستىرماۋدى سۇرادى. ول شتامدار ۆيرۋستىڭ تاعى ءبىر ساپالىق سيپاتتاماسى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. شتامدارعا 2003 جانە 2012 جىلدارى تارالعان جانە وڭتۇستىك-شىعىس ازيادا اتيپيالىق نەگىزگى ەپيدەمياسىن تۋدىرعان ۆيرۋستار جاتادى.
ۆاكسيناسيا دەڭگەيىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى جاعدايىندا كوروناۆيرۋس مۋتاسياعا ۇشىراپ، جاڭا نۇسقالاردى تۋدىرادى.
– ۆاكسينالاردىڭ كوروناۆيرۋسقا قارسىلىعى ءتيىمدى. اسىرەسە كوۆيدتىڭ «الفا» نۇسقاسىندا. بۇل نۇسقا جۇقپالى بولعانىمەن، ۆاكسينالار ونى باسادى. «دەلتا» نۇسقاسىنىڭ وزگەشە ءتاسىلى بار، ول ۆاكسينالاردان ازداپ باس تارتادى، دەگەنمەن ۆاكسينالار 70-80% جاعدايدا ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتەدى، – دەدى الماز شارمان.
ءسوزىن قورىتىندىلاعان الماز شارمان قازاقستاندا سوڭعى ەكى ايدا جۇقىرۋدىڭ نەگىزىنەن «ءۇندى» دەپ اتالاتىن «دەلتا نۇسقاسىنان» تاراعانىن ايتتى. بۇل «بريتاندىق» جانە «ۋحاندىق» نۇسقالارعا 60%-عا جۇقپالى.
– ۆاكسينالانۋ ارتقان سايىن ۆيرۋس ءوزىنىڭ كۇشىن جويىپ، قاراپايىم ينفەكسياعا اينالادى. دەرتپەن كۇرەستى توقتاۋعا بولمايدى. ۆاكسينالانعان ازاماتتار سانىن كوبەيتە وتىرىپ، ءبىز كوروناۆيرۋستى ەندەميالىق اۋرۋعا اينالدىراتىن بولامىز، – دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن الماز شارمان.
