توتەنشە جاعداي دەپارتامەنتى قىزمەتكەرلەرى كۇن سايىن ءتۇرلى وقيعامەن بەتپە-بەت كەلەدى. بۇل سالاداعى ماماندار جۇرەكتى بولۋىمەن قاتار، تەز شەشىم قابىلداي بىلەتىن ۇشقىر ويدىڭ يەسى بولۋى دا كەرەك. وسىنداي ۇستانىمداعى قۇتقارۋشىلاردىڭ ءبىرى – تاراز قالاسى №2 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ بولىمشە كومانديرى، ازاماتتىق قورعاۋ ستارشيناسى الىشەر جۇكەنوۆ. ءورتسوندىرۋشى سۇحبات بارىسىندا قىزمەتىنىڭ قىزىعى مەن قيىندىعى تۋرالى اڭگىمەلەدى.
– الىشەر، توتەنشە جاعداي قىزمەتىنە قاشاننان باستاپ كەلدىڭىز؟ جالپى بۇل سالاداعى ەڭبەك ءوتىلىڭىز قانشا جىل؟ نەگىزى قانداي ماماندىقتى يگەردىڭىز؟
– ءوزىم تۋرالى قىسقاشا ايتىپ وتەيىن. مەن 1991 جىلى جامبىل وبلىسى سارىسۋ اۋدانى جاڭاتاس قالاسىندا دۇنيەگە كەلدىم. 2007 جىلى №51 قازاق ورتا مەكتەبىن ءتامامداپ، مۇحاممەد حايدار دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى كوپسالالى كوللەدجگە اۆتوجول قۇرىلىسى ماماندىعىنا وقۋعا ءتۇستىم. سول ماماندىقتى 2011 جىلى اياقتاپ، 2011-2012 جىلدارى اقتاۋ قالاسى 2201 «ا» اسكەري بولىمىندە اسكەري بورىشىمدى وتەدىم.
2014 جىلى توتەنشە جاعدايلار سالاسىنا جۇمىسقا ورنالاستىم. وسى سالادا 2014 جىلدان باستاپ جۇمىس ىستەپ كەلە جاتىرمىن. ءقازىر №2 مامانداندىرىلعان ءورت ءسوندىرۋ ءبولىمىنىڭ بولىمشە كومانديرى لاۋازىمىندا قىزمەت اتقارامىن.
– بۇل سالاعا ءوز قىزىعۋشىلىعىڭىزبەن كەلدىڭىز بە؟ الدە بالا كەزدەن ارماندادىڭىز با؟ جالپى توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرى بولۋىڭىزعا نە تۇرتكى بولدى؟
– 2012 جىلى اسكەردەن كەلگەننەن كەيىن جۇمىسقا ورنالاسۋ كەرەك بولدى. سول كەزدە ەكى نۇسقا بولدى. ءبىرىنشىسى جول پاترۋلدىك پوليسياسى بولدى، ەكىنشى نۇسقا توتەنشە جاعدايلار قىزمەتى بولدى.
ويلانا كەلە توتەنشە جاعدايلار قىزمەتىن تاڭدادىم. سەبەبى توتەنشە جاعدايلار قىزمەتى ناعىز باتىلدىقتى، ادالدىقتى، كۇش-جىگەردى تالاپ ەتەتىن ماماندىق بولعاننان كەيىن وسى سالانى تاڭدادىم.
سونىمەن قاتار، ادام ءومىرىن، ادام مۇلكىن قۇتقارۋعا كىشكەنتاي بولسا دا ۇلەسىمدى قوسسام دەگەن ويمەن وسى سالاعا كەلدىم. بۇل ماماندىقتى ارمانداعان جوقپىن. ويدا جوقتا كەلدىم. جاڭا ايتقانىمداي، العاشىندا كىشكەنە حالىققا كومەگىم ءتيسىن دەگەن نيەتپەن كەلدىم. ءقازىر وسى ماماندىققا ءسىڭىپ، وسى ماماندىقتى ءسۇيىپ كەتتىم دەسەم دە بولادى.
– مامان رەتىندە توتەنشە جاعداي دەگەندى قالاي تۇسىندىرەسىز؟ شاقىرتۋ تۇسكەندە سىزدەرگە ەڭ ءبىرىنشى قانداي وي كەلەدى؟
– توتەنشە جاعداي – ادام ومىرىنە، ادام دەنساۋلىعىنا اسەر ەتىپ، ءتىپتى ادام ولىمىنە اكەپ سوعاتىن، قورشاعان ورتاعا زيان كەلتىرەتىن بەلگىلى ءبىر جەردە بولاتىن وقيعا. ال توتەنشە جاعداي بويىنشا شاقىرتۋ تۇسكەندە، مىسالى، ءورت وقيعاسى بولسا، ەڭ ءبىرىنشى ول جەردە ادام بار-جوعى، ادام ومىرىنە ءقاۋىپ توندىرەتىن گاز بالون، باسقا دا جارىلعىش زاتتار بار-جوعىن ويلاناسىڭ. بارلاۋ جۇمىسىنان باستاپ ءورتتى سوندىرۋگە دەيىن وسى وي بولادى.
– قانداي ءىرى توتەنشە جاعدايلار ەسىڭىزدە قالدى؟ بىر-ەكەۋىن بايانداپ بەرە الاسىز با؟
– 2014 جىلدان باستاپ جۇمىس ىستەپ كەلە جاتىرمىن، بيىل ون جىل بولدى. وسى ون جىل ىشىندە ءتۇرلى توتەنشە جاعدايعا قاتىستىم. جامبىل وبلىسىندا قىستىگۇنى كۇيىك اسۋىندا قار قاتتى جاۋىپ، جولدا ادامدار مەن اۆتوكولىكتەر قالىپ قويادى. سول جەرلەرگە قاتىستىق. تاراز قالاسىنىڭ ىشىندە بولعان ءىرى كولەمدەگى ءورت وقيعالارىنا قاتىستىم.
2023 جىلى مەركى، لۋگوۆوە ەلدىمەكەندەرىندە سۋ تاسۋ ءقاۋپى بولدى، سول جەرلەردەگى توتەنشە جاعدايلاردىڭ الدىن الۋعا ءوز ۇلەسىمدى قوستىم. سول توتەنشە جاعدايلاردىڭ ىشىندە ءبىر وقيعا ءالى كۇنگە دەيىن ەسىمدە.
قاراۋىل باستىعى ەڭبەك دەمالىسىنا كەتىپ، ورنىنا قاراۋىل باستىعى بولىپ قالعانمىن. ءشولدالا دەگەن سۋسىز اۋدان بار، سول جەردە ءۇي ورتەنىپ جاتقانى تۋرالى حابار ءتۇستى. اقپارات تۇسكەن بويدا تەز ارادا ەكى بولىمشەمەن سول جەرگە اتتاندىق. سول جەردە ءورتتى ءسوندىرىپ جاتقان كەزدە ىشىنەن ادام شىعىنى بولدى، ءبىر ەر ازامات قايتىس بولدى. سول ادامدى الىپ شىقتىق جانە ىشىندەگى گاز بالونى جارىلۋعا دەيىن باردى. سونى الىپ شىقتىق. ەڭ ەستە قالعان ءورت وقيعاسىنىڭ ءبىرى وسى بولدى. ويتكەنى گاز بالونى جارىلىپ كەتە مە دەگەن ءقاۋىپ بولدى.
– وسىنداي ءورت وقيعالارى كەزىندە كوپشىلىك دۇربەلەڭگە سالىنىپ كەتەتىنى جاسىرىن ەمەس. ازاماتتارعا قانداي كەڭەس بەرەسىز؟
– ءورت كەزىندە ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە دەرەۋ 101 نەمەسە 112 نومىرىنە قوڭىراۋ شالۋ كەرەك. ءقازىر ءورت بولسا، ءوزىمىز سوندىرەمىز دەپ ارەكەت جاسايتىندار دا بار. اسقىنىپ كەتكەننەن كەيىن عانا 101 نەمەسە 112 نومىرىنە حابارلاسادى. ەڭ ءبىرىنشى 101، 112 نومىرىنە حابارلاسۋ كەرەك، ءارى قاراي ءورت سوندىرۋشىلەر كەلەمىن دەگەنشە قولدان كەلسە، قاجەت قۇجاتتاردى الىپ، سوندىرۋگە بەرۋگە تىرىسا بەرۋ كەرەك. ارينە، قولدان كەلسە عانا.
– قىزمەتىڭىز، ەڭبەگىڭىز ەلەنىپ جاتىر ما؟ كەيدە بۇل سالادان كەتەمىن دەپ ويلامايسىز با؟ سونىمەن قاتار، وزىڭىزدەن كەيىنگى جاس بۋىنعا، جاس قۇتقارۋشىلارعا نە ايتا الاسىز؟ توتەنشە جاعداي سالاسىندا ەڭبەك ەتەمىن دەيتىن ادامدار نە ءبىلۋى قاجەت؟
– ءوزىم قاتىسقان ءىرى توتەنشە جاعدايلاردان كەيىن كوپتەگەن العىس حات الدىم. دەپارتامەنت باستىعىنان دا ءتۇرلى العىس حاتتار بەرىلدى.
ال توتەنشە جاعدايلار قىزمەتكەرى بولۋ مەن ءۇشىن باتىلدىق، كۇش-جىگەر بەرەدى. ويتكەنى توتەنشە جاعدايلار قىزمەتكەرى بولۋ ءۇشىن دە ۇلكەن جۇرەكتىلىك، باتىلدىق كەرەك. سول ءۇشىن قورشاعان ورتادا دا، جۇرگەن جەرىمىزدە دە توتەنشە جاعدايلار قىزمەتكەرىمىز دەپ ماقتانىپ، مارقايىپ جۇرەتىن جايىمىز بار.
توتەنشە جاعدايلار قىزمەتىن تاڭداعان كەزدە العاشقى جىلدارى قورقىنىش بولدى. جالىنداپ تۇرعان وتتىڭ ىشىنە كىرىپ، ادامدى الىپ شىعۋعا نەمەسە گاز باللونىن الىپ شىعۋعا كىرۋدىڭ ءوزى باسىندا قورقىنىشتى ەدى. ۋاقىت وتە كەلە باتىلدىعىمىزدى جيناپ، ءوز-وزىمىزدى ۇيرەتتىك.
جۇمىسىمىز وسىنداي قاۋىپپەن بايلانىستى بولعاننان كەيىن ءوزىمىزدى سول قاۋىپكە بەيىمدەدىك. توتەنشە جاعدايعا بارعان كەزدە ەڭ ءبىرىنشى ادام ءومىرىن ويلايسىڭ. ءقازىر ونداي قورقىنىش جوق.
سوندىقتان توتەنشە جاعدايلار سالاسىنان بۇيىرسا، اللا قالاسا زەينەتكە شىعىپ قانا كەتەمىن دەگەن وي بار. ال بۇل سالاداعى قىزمەتكەر ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە فيزيكالىق جاعىنان جاقسى بولۋى كەرەك، ەكىنشىدەن، پسيحولوگيالىق جاعىنان مىقتى بولۋى قاجەت.
ۇستىڭە كيەتىن جاۋىنگەرلىك كيىمىڭ، تىنىس الاتىن اپپاراتتارىڭ بار، سولاردىڭ سالماقتارىنىڭ ءوزى 30 كەلىدەي بولادى. سوندىقتان فيزيكالىق جاعىنان مىقتى بولۋ ماڭىزدى. پسيحولوگيالىق جاعىنان مىقتى بولۋ كەرەك دەيتىنىمىز، جالىندى كورگەن كەزدە ىشىندە ادام بارىن، جارىلۋ ءقاۋپى بولىپ جاتقانىن بايقاعاندا، مىقتى بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. بۇل ەكەۋى جاقسى بولسا، توتەنشە جاعداي قىزمەتى – سول ادامنىڭ ماماندىعى.
