بۇل وكىلەتتىك جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ جونىندەگى ورتالىق ۋاكىلەتتى ورگانعا تاپسىرىلادى. وسى ماقساتتا بولاشاقتا ءتىپتى جەكە اگەنتتىك قۇرىلۋى دا مۇمكىن. مىسالى، 2005-2013 جىلدارى ەلىمىزدە جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ اگەنتتىگى قىزمەت اتقارعانى ءمالىم. ازىرگە فۋنكسيالار اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە بەرىلەدى.
اكىمدەردىڭ جەرگە قاتىستى قارەكەتى ورتالىق بيلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىقپاي تۇر. ەگەر وقيعانىڭ ءوربۋىن وسى بەتىمەن جىبەرە بەرسە، 2016 جىلعى جەرگە قاتىستى نارازىلىق شارالارى قايتا تۋىنداۋى ىقتيمال.
باس پروكۋراتۋرانىڭ پرەمەر-مينيستر كەڭسەسىنە جولداعان اقپاراتىنا جۇگىنسەك، جەرگە قاتىستى 35 مىڭ 403 بۇزۋشىلىق اشكەرەلەندى. پروكۋراتۋرا پايدالانىلمايتىن 9،6 ملن گەكتار اۋىل شارۋاشىلىعى جەرىن تاپقان. ونىڭ قوجايىندارى جەردى نە ءوزى ىسكە جاراتپايدى، نە باسقا اگرارشىعا بەرمەيدى. ناعىز "ءشوپ قورىعان ءيتتىڭ" كەبى.
الايدا وسى ىسكە تىكەلەي جاۋاپتى اكىمدىكتەر ەل باسشىلىعىن مۇلدەم باسقا اقپاراتپەن "قورەكتەندىرىپ" كەلگەن.
وبلىستار مەن قالالاردىڭ جاۋاپتى ورگاندارىنىڭ دەرەگىنشە، 2019 جىلعى 1 شىلدەدەگى جاعداي بويىنشا ەلىمىزدە جالپى العاندا، نەبارى 2،2 ملن گەكتار اۋىل شارۋاشىلىعى جەرىنىڭ پايدالانىلمايتىنى انىقتالىپتى.
كوممەرسيالىق ماقساتتاعى جەر ۋچاسكەلەرى بويىنشا ۇقساس جاعداي قالىپتاسۋدا. باس پروكۋراتۋرا 39،7 مىڭ گەكتار جەر ماقساتىنا جۇمسالماي بوس جاتقانىن ايتسا، اكىمدىكتەر ونداي جەر كولەمى بار-جوعى 16،8 مىڭ گەكتار دەپ وتىر. ءبىراق شىنىندا، ءبىر عانا ەلوردانىڭ وزىندە بەس جۇزگە جۋىق جەر تەلىمى سىرتىنان قورشالعانىمەن، ىشىندە قۇرىلىس جۇمىستارى باستالماي جاتقانى بەلگىلى.
باس پروكۋراتۋرا پايدالانىلمايتىن جەرلەردىڭ كولەمى جىل سايىن ۇلعايىپ كەلە جاتقانىن ايتىپ، دابىل قاقتى.
ال جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ ەسەبىنە سەنسەك، "ونداي جەرلەردى انىقتاۋ جانە الىپ قويۋ جۇمىستارى ءتيىستى دەڭگەيدە جۇرگىزىلۋدە" جانە "پايدالانىلمايتىن جەرلەردىڭ كولەمى كەرىسىنشە، جىل سايىن ازايۋدا".
بيلىكتىڭ قوس قۇرىلىمى وسىلاي ءبىر-بىرىنىڭ مالىمەتىن جوققا شىعارۋمەن شۇعىلدانۋدا.
وسىعان وراي نۇر-سۇلتاننان جىبەرىلگەن تەكسەرۋشىلەر اكىمدەردىڭ كوركەم ەسەپتەرى قالاي پايدا بولاتىنىن ءبىلدى.
وسىدان ءتورت جىل بۇرىنعى جەرگە قاتىستى شەرۋلەر باسىلعاسىن، جەرگىلىكتى اكىمقارالار جاعاسى جايلاۋدا كۇيىنە قايتا تۇسسە كەرەك، باقىلاۋدى بوساڭسىتقان.
ماسەلەن، 2013 جىلدىڭ كورسەتكىشتەرىمەن سالىستىرعاندا 2019 جىلى جەردى پايدالانۋ مەن قورعاۋ سالاسىندا اكىمدىكتەر جۇرگىزگەن تەكسەرۋلەر سانى 2،6 ەسەگە ازايىپ كەتىپتى. انىقتالعان جونسىزدىكتەردى جويۋ، ياعني ناتيجە 4،5 ەسەگە تومەندەدى. جەر العانداردى ىرىكتەپ تەكسەرۋ دە قىسقارتىلعان. ول تەك 4 وبلىستا عانا جۇرگىزىلىپتى. بۇل، ارينە، ۇلكەن جونسىزدىك. ويتكەنى جەر داۋىنا وراي كوشەگە شىققان حالىققا بيلىك ەندى جەر مىقتى باقىلاۋدا بولاتىنىنا ۋادە ەتكەن بولاتىن.
ءبىراق قازىرگە دەيىن كوپتەگەن اۋداندا اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن پايدالانۋ مەن قورعاۋعا مەملەكەتتىك باقىلاۋدى جۇزەگە اسىراتىن ءتيىستى ماماندار شتاتقا قابىلدانباپتى.
ال جەر ماسەلەلەرىنە قاتىستى شاعىم كولەمى ەسەلەپ ارتۋدا: 2018 جىلى اشم-گە 1613 شاعىم تۇسسە، 2019 جىلى بۇل كورسەتكىش 3614- كە جەتتى.
"ەل پرەزيدەنتىنىڭ 2014 جىلعى 25 تامىزداعى جارلىعىمەن جەردى پايدالانۋدى باقىلاۋ جانە قورعاۋ فۋنكسيالارى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارعا بەرىلگەن ەدى. بۇگىندە سول قادام ءتيىمسىز بولعانىن تاجىريبە كورسەتتى. وسى ماسەلە پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ، "اتامەكەن" پالاتاسىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن جوعارعى سوت جانىنداعى جۇمىس توبىندا كوتەرىلدى. وسىعان بايلانىستى جوعارعى سوت 2019 جىلعى 27 مامىردا ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ورىنباسارى اتىنا حات جازىپ، وندا جەر زاڭناماسىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋدى، اتالعان فۋنكسيالاردى اكىمدىكتەردەن الىپ، ورتالىق ۋاكىلەتتى ورگانعا بەرۋدى ۇسىندى"، – دەپ تۇسىندىرەدى اشم.
بۇدان بولەك، 2019 جىلعى شىلدەدە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆقا حاتىندا باس پروكۋراتۋرا دا ءدال وسىنداي ۇسىنىسپەن شىقتى.
اكىمدەر ءۇمىتتى اقتامادى. وكىلەتتىكتى ولاردان ورتالىققا كەرى قايتارۋ بيىل قابىلدانۋعا ءتيىس "ق ر كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە جەردى پايدالانۋ مەن قورعاۋدى مەملەكەتتىك باقىلاۋدى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" جاڭا زاڭ جوباسى ارقىلى جۇزەگە اسپاق.
سالاعا قاتىستى باسقا دا جاڭالىقتار سوندا كوزدەلگەن. مىسالعا، پايدالانىلمايتىن اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەرگە سالىناتىن سالىقتىڭ بازالىق ستاۆكاسى 20 ەسەگە دەيىن ۇلعايتىلادى.
پرەزيدەنت ق.توقايەۆتىڭ جارلىعىمەن 2020 جىلعى 1 قاڭتاردان 2023 جىلعى 1 قاڭتارعا دەيىن شاعىن كاسىپكەرلىك نىساندارىن تەكسەرۋگە جانە پروفيلاكتيكالىق باقىلاۋ مەن قاداعالاۋدى بارىپ جۇرگىزۋگە تىيىم سالىندى. قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ كەيبىرى جۇمىسشىلارىن اۋتستاففينگكە بەرىپ، وزدەرى شاعىن كاسىپكەرلىك رەتىندە تىركەلگەن. دەمەك، ولاردىڭ قورشالعان جەرىن بارىپ تەكسەرۋگە بولمايدى. بۇل تىعىرىقتان سپۋتنيك قۇتقارماق. زاڭ جوباسىنا سايكەس، اكىمدىكتەر مەن باقىلاۋشى ورگاندار ەندى ەشقايدا بارماي، عارىشتا جۇرگەن جەردى قاشىقتىقتان زوندتاۋ جەر سەرىگىنىڭ تۇسىرىلىمدەرى نەگىزىندە-اق پايدالانىلماعان جەرگە قاتىستى جالداۋ شارتىن بۇزىپ، كەرى تارتىپ الاتىن بولادى.
جەرلەرىن مەملەكەت الىپ قويعان كاسىپكەرلەر مەن قۇرىلىس كومپانيالارىنا قاتىستى وزىندىك ءبىر موراتوريي ەنگىزىلەدى. ولارعا بەس جىل بويى ەشقانداي جەر بەرىلمەيدى. بۇل جەر پايدالانۋشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاسالىپ وتىر. وسى ماقساتتا "جەر ۋچاسكەلەرى ماجبۇرلەپ الىپ قويىلعان تۇلعالاردىڭ تىزىلىم-رەەسترى" كەڭەيتىلەدى. ول "قارا تىزىمگە" جەر ۋچاسكەلەرىن جالداۋ شارتتارى بۇزىلعان تۇلعالار دا قوسىلادى جانە 5 جىل بويى سوندا تۇرادى. ناتيجەسىندە، تىزىلىمدەگى جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا وسى 5 جىل ىشىندە جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋگە تىيىم سالىنادى.
جەردى باقىلاۋ جانە قورعاۋ فۋنكسيالارىمەن بىرگە اكىمدىكتەردەن اشم-گە 280 شتاتتىق بىرلىك تە قوسا بەرىلەدى. بۇل مينيسترلىك ءوز قۇرىلىمىنا جانە اۋماقتىق بولىمشەلەرىنە سونشا ماماندى جۇمىسقا الۋ ءۇشىن كەرەك. وسى شارا 2020 جىلعى ساۋىرگە جوسپارلانىپ وتىر.
مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنشە، جەردى قورعاۋعا جاۋاپتى 280 ماماننىڭ جالاقىسىنا 2020-2022 جىلدارى 3 ميلليارد 457،3 ميلليون تەڭگە قاجەت بولادى. ياعني، ءبىر جىلدا 1 ملرد 152،4 ملن تەڭگە جۇمسالادى.
جانات ارداق
