لۋدومانيا – الكوگوليزمگە نەمەسە ناشاقورلىققا ۇقساس اۋرۋ، ءماجبۇرلى تۇردە ەمدەۋدى قاجەت ەتەدى. الايدا تالايدان بەرى قازاقستاندىق قوعامدا تالقىعا تۇسكەن ماسەلەگە قاتىستى زاڭداعى تۇزەتۋلەر جايلى ماجىلىسمەندەر جاق اشپايدى. ماسەلەنىڭ توركىنىنە ۇڭىلمەي، جاۋىردى جابا توقىپ، بار جاۋاپكەرشىلىكتى جارناما مەن بۋكمەكەرلىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتىنە اۋدارا سالۋعا تىرىسادى. بۇل ءتاسىل قانشالىقتى زاڭدى ءارى دۇرىس؟
بۇل استانادا وتكەن جانە بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ جارناماسىنا شەكتەۋلەردىڭ مەديا جارناما نارىعىنا اسەرىن تالقىلاۋعا ارنالعان پىكىرتالاس بارىسىندا قوزعالدى.
ءىس-شارانى وتكىزۋگە ماجىلىسمەندەردىڭ «ويىن قىزمەتى تۋرالى» زاڭعا كەزەكتى قاتاڭ تۇزەتۋلەردى ەنگىزۋى سەبەپ بولعان.
سونىمەن قاتار، قازاقستانداعى بۋكمەكەرلىك قىزمەت ويىن-ساۋىق يندۋسترياسىنىڭ زاڭدى جانە مەملەكەت رەتتەيتىن سەگمەنتى بولىپ تابىلاتىنىن ەسكە سالامىز. بۇعان قوسا،سپورت پەن ونلاين كازينولارعا ستاۆكالاردى، سونداي-اق «گەمبلينگ» تەرمينىمەن جالپىلانعان قۇمار ويىنداردىڭ باسقا تۇرلەرىن ناقتى اجىراتۋ وتە ماڭىزدى.
«سپورتتىق ستاۆكالار سپورتپەن تىعىز بايلانىستى جانە كەزدەيسوقتىققا ەمەس، سپورتتىق وقيعالاردى مۇقيات تالداۋعا جانە تۇسىنۋگە نەگىزدەلگەن. ويىن بيزنەسىن رەتتەيتىن زاڭنامادا قۇمار ويىندار مەن سپورتقا ءباس تىگۋ اراسىندا ناقتى ايىرماشىلىق بار. الايدا لۋدومانياعا قارسى زاڭ جوباسىنا ايىرماشىلىق ەسكەرىلمەيدى، بۇل تۇبەگەيلى قاتە. سونىمەن قاتار، سپورتقا ستاۆكالار اقشا تابۋ ءۇشىن ەمەس، ويىن-ساۋىق جانە فۋتبولدان الەم چەمپيوناتى، وليمپيادا ويىندارى، فورمۋلا-1 جانە Moto GP جارىستارى، كيبەرسپورت تۋرنيرلەرى سياقتى جەرگىلىكتى جانە الەمدىك اۋقىمداعى ماڭىزدى سپورتتىق ءىس-شارالاردىڭ اتموسفەراسىنا سەزىنۋ ءتاسىلى رەتىندە قىزمەت ەتەتىنىن ءتۇسىنۋ كەرەك»، - دەدى قازاقستان بۋكمەكەرلەرى ءوزىن-وزى رەتتەيتىن ۇيىمنىڭ پرەزيدەنتى راۋان كەنجالين.
سوعان قاراماستان، ق ر پارلامەنتى ماجىلىسىندە قابىلدانعان زاڭ تۇزەتۋلەرىندە «ويىن قىزمەتى تۋرالى» زاڭنىڭ ەكىنشى وقىلىمىندا بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەر مەن كازينولاردىڭ جارناماسىن بارىنشا شەكتەۋ كوزدەلگەن.
«ولارعا سايكەس ينتەرنەت رەسۋرستاردا، رەسمي سايتتاردا، تەلەارنالار مەن راديودا، باسپا باسىلىمدار مەن SMS ارقىلى جارناماعا تولىق تىيىم سالىنادى. مۇنداي جارناماعا تەك سپورتتىق نىسانداردا، سپورتتىق باعىتتاعى سايتتاردا، تەلەارنالاردا جانە سپورتتىق ءىس - شارالاردا عانا رۇقسات ەتىلدى»، - دەدى ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ايتۋار قوشمامبەتوۆ.
سونىمەن قاتار، ماجىلىسمەندەر وسكەلەڭ ۇرپاققا قاتىستى جارنامالىق اكسيالار مەن قۇمار ويىنداردىڭ جانە ت.ب. پايدا بولۋىنا قاتىستى تىيىمدارعا ەرەكشە نازار اۋدارادى.
بارلىق تارماق بويىنشا شەكتەۋلەر وتە ماڭىزدى بولعانىمەن، وسىنىڭ بارىنەن كەيىن قازاقستان اۋماعىندا بۋكمەكەرلىك بيزنەستىڭ قانشالىقتى قيسىندى جۇمىس ىستەيتىنى تۋرالى سۇراققا دەپۋتات ايتۋار قوشمامبەتوۆ «ءيا، سۇراق، جالپى العاندا، وزەكتى» دەپ ناقتى جاۋاپ بەرۋگەقينالدى. بۇل زاڭ جوباسىنىڭ تولىعىمەن پىسىقتالماعان، ءبىراق ەكىنشى وقىلىمدا قابىلدانعان جانە ءبىرجاقتى تىيىم سالۋعا باعىتتالعانىن كورسەتەدى.
سونىمەن بىرگە، قوشمامبەتوۆتىڭ ارىپتەسى، دەپۋتات يسلام سۇڭقار «تۇتىنۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى ءالى دە زاڭسىز ويىن ينتەرنەت رەسۋرستارىندا» ەكەنىن ايتىپ، ءوز سوزىنە ءوزى قارسى شىقتى. بۇعان قوسا، ءبارىن بايىپتى تۇردە رەتتەۋ كەرەك، ويتكەنى «ويىن قىزمەتى تۋرالى» زاڭ كوپ جاعىنان «دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت تۋرالى» زاڭمەن قابىسىپ، قاراستىرىلادى.
«شىنىندا دا، مۇنداعى ماسەلەنىڭ ءبىرىۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ شەتەلدە بولۋى. بۇل ماسەلەنى سان رەت كوتەردىك، مۇنداي زاڭسىز نارىق مەملەكەت تاراپىنان باقىلاۋ جوق جەردە قۇمار ويىننىڭ ورىستەۋىنە جول اشادى. وسىعان بايلانىستى، ءبىز قۇمار ويىندى عىلىمي زەرتتەۋمەن قاتار، شەتەلدىك زاڭسىز ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ۇلەسىن ازايتۋعا باعىتتالعان زاڭنامالىق شارالاردى ەنگىزۋ قاجەت دەپ سانايمىز»، - دەدى راۋان كەنجالين.
دەپۋتات نيكيتا شاتالوۆتىڭ پىكىرىنشە، «قۇمار ويىندارعا تولىق تىيىم سالۋ سياقتى تۇبەگەيلى شارالار كەرى اسەر ەتىپ، ويىنشىلاردىڭ باقىلانبايتىن كولەڭكەلى نارىققا كەتۋىنە اكەلەدى، سوندىقتان بۇل سالانى ءجىتى زەرتتەپ، دۇرىس رەتتەۋمىندەت».
بۋكمەكەرلىك بيزنەستەگى، ونىڭ ىشىندە بۋكمەكەرلىك قىزمەت سالاسىنداعى جارناماعا شەكتەۋلەردى قوزعايتىن زاڭ جوباسىندا كوزدەلگەن تۇزەتۋلەر بويىنشا بۋكمەكەرلەردىڭ پىكىرىن قاراستىرۋ جانە تالقىلاۋ وتە ماڭىزدى.
«بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردى ۇيىمداستىرۋ تۋرالى ۇمىتپاۋ كەرەك، ونىڭ قىزمەتىنە بەلگىلى ءبىر شەكتەۋ بولسا دا، رۇقسات ەتىلگەن شەڭبەردە قاراستىرىلۋى قاجەت. بۇل بيزنەستى ەلدە قالدىرعان ءجون»، - دەدى ماجىلىسمەن يسلام سۇڭقار.
باسقاشا ايتقاندا، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا، تەلەديداردا، راديودا جانە ينتەرنەتتە بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردى جارنامالاۋعا تولىق تىيىم سالۋ «كۇتپەگەن جانە جاعىمسىز سالدارعا» اكەلۋى مۇمكىن.
«زاڭدى بۋكمەكەرلەر وزدەرىن جارنامالاۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلعان كەزدە، ولاردىڭ ورنىن زاڭسىز وپەراتورلار مەن ونلاين كازينولار باسادى. بۇل زاڭسىز سەكتوردىڭ پوزيسياسىن نىعايتىپ قانا قويماي، جالپى مەملەكەتتى ويىن سالاسىن رەتتەۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرادى. سونىمەن قاتار، تەك ءبىر سپورتتىق تەلەارناداعى جارنامانى شەكتەۋ وسى نارىقتىڭ مونوپوليالانۋىنا اكەلۋى مۇمكىن، بۇل نارىقتاعى باسەكەلەستىككە كەرى اسەر ەتەدى. بۇل ب ا ق تاۋەلسىزدىگىنە ءقاۋىپ توندىرەدى، مەملەكەت باسشىسى جاريالاعان دەموكراتيالاندىرۋ ماقساتىنا قايشى كەلەدى. قوسىمشا جارنامالىق بيۋدجەتتەر باق-تىڭ قارجىلىق جانە رەداكسيالىق تاۋەلسىزدىگىن قولداۋ ءۇشىن شەشۋشى مانگە يە ەكەنىن اتاپ ءوتۋ ماڭىزدى، بۇل قوعامنىڭ دامۋىنا وتە قاجەت»، - دەدى ءوزىن-وزى رەتتەيتىن بۋكمەكەرلىك ۇيىمنىڭ پرەزيدەنتى.
«سپورتتىق تىكەلەي ترانسلياسيالاردىڭ دەمەۋشىلىگى مەن سەرىكتەستىگى تۋرالى ايتپاعاندا، تەك باق-تاعى تىكەلەي جارنامانىڭ شىعىنى 18 ميلليارد تەڭگە. سونىمەن قاتار، بۇل ساپالى كونتەنت پەن ترانسلياسيانى وندىرۋگە ارنالعان رەسۋرستاردىڭ تومەندەۋىنە، اۋديتوريانىڭ جوعالۋىنا اكەلەدى. سونىڭ ناتيجەسىندە قازاقستاندىقتاردىڭ ۇلتتىق مەديا كەڭىستىكتەن شىعۋىنا اپارادى. جۇمىس ورىندارىنىڭ جوعالۋى، جاقسى مامانداردىڭ كەتۋى، بيۋدجەتكە تۇسەتىن تۇسىمدەردىڭ ايتارلىقتاي قىسقارۋى تۋرالى دا ۇمىتپاۋ كەرەك»، - دەدى ورتالىق ازيا جارناما قاۋىمداستىعىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى اننا تيۋتكوۆا. وكىنىشكە قاراي، بۇل رەگرەسسيانىڭ باستاماسى عانا بولۋى مۇمكىن. بۇل اشىق جانە جاسىرىن تاۋەلدى ويىنشىلاردىڭ كوبەيۋىنە دە قاتىستىماسەلە.
«لۋدومانيا ءىس جۇزىندە ءبىزدىڭ سالاعا ەلەۋلى زيان كەلتىرەدى، بۇل بانكتەر مەرزىمى وتكەن قارىزى بار قارىز الۋشىلاردىڭ كەسىرىنەن باستان كەشىرەتىن سالاعا ۇقساس. مۇنداي تاۋەلدىلىگى بار ادامدارعا بۇل نەگىزگى تابىس كوزى بولىپ سانالمايدىجانە ولارمەن بايلانىستى الەۋمەتتىك ماسەلەلەرگە بايلانىستى بۋكمەكەرلىك كەڭسەلەردىڭ بەدەلىنە تەرىس اسەر ەتەدى. ويتكەنى، بۋكمەكەرلىك يندۋستريا وكىلدەرى لۋدومانيانىڭ تارالۋىنا قارسى كۇرەس بويىنشا كۇش-جىگەردى قاتتى قولدايدى جانە ءتيىمدى قارسى تۇرۋ ستراتەگيالارىن ازىرلەۋ ءۇشىن وسى ماسەلەنى زەرتتەۋگە بەلسەندى قاتىسادى. ماسەلەنى شەشپەس بۇرىن، ونى بەلگىلى ءبىر ماسشتابتارمەن، ستاتيستيكامەن جانە ساندارمەن بەلگىلەۋ كەرەك»، - دەدى راۋان كەنجالين.
«بۇل ماسەلە قاتىستى ستاتيستيكا جوق دەپ ايتىلادى عوي، شىن مانىندە ولاي ەمەس. رەسمي تۇردە رەسپۋبليكادا توعىز ادام قۇمار ويىننىڭ تۇزاعىنا تۇسەدى، ءبىراق ءىس جۇزىندە ودان دا كوپ بولۋى مۇمكىن. بۇل رەتتە پارلامەنت ماجىلىسىندە «ويىن قىزمەتى تۋرالى» زاڭ بار، ال دەنساۋلىق تۋرالى كودەكستە جوق. ءتىپتى، «لۋدومانيا» دەگەن ۇعىم جوق. باسقاشا ايتقاندا، بۇل ىندەتتىڭ تابيعاتى دا، ەمدەۋ ادىستەرى دە انىقتالماعان. بىزدە ءجيى قولدانىلاتىنداي ەڭ وڭايى تىيىم سالۋ»، - دەدى قازاقستاننىڭ ءوزىن-وزى رەتتەيتىن بۋكمەكەرلىك ۇيىمىنىڭ پرەزيدەنتى.
ياعني، عىلىمي جانە زاڭنامالىق سالادا لۋدومانيا تۋرالى اقپاراتتىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنە قاتىستى ماسەلە ءتيىمدى زاڭنامالىق شارالاردى ازىرلەۋگە جانە قولدانۋعا ايتارلىقتاي كەدەرگى كەلتىرەدى. سوندىقتان، قازاقستاندىق بۋكمەكەرلىك ۇيىمىنىڭ پىكىرىنشە، نەگىزدەلگەن عىلىمي-مەديسينالىق بازانىڭ بولۋى لۋدومانيامەن بايلانىستى تاۋەكەلدەردى ازايتۋ ءۇشىن وتە ماڭىزدى بولىپ تابىلادى.
«عىلىمي-مەديسينالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ لۋدومانيامەن كۇرەستە جانە زاڭنامالىق باستامالار ەنگىزىلگەنگە دەيىن ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەت بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىز»، - دەپسوزىن تۇيىندەدى راۋان كەنجالين.
