ەكونوميست ساراپشى جانكەلدى شىمشىقوۆ قازىرگى توتەنشە جاعدايدىڭ ەكونوميكالىق سالدارى قانداي بولاتىنىن ايتتى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ساراپشىنىڭ سوزىنشە، سۋ اپاتى ادام شىعىنان باستاپ ماتەريالدىق شىعىنعا دەيىن ۇشىراتىپ وتىر.
"ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە ادام شىعىنى. ونعا تارتا شىعىن بولدى. ەكىنشى جانۋارلار دۇنيەسىنەن تورت-تۇلىك مال كوپ شىعىن بولدى. ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە جىلقى مالى كوپ قىرىلدى. ءىرى قارا مال كەتتى، ۇساق قارا مال - قوي، ەشكى ول دا كەتتى. ولاردىڭ سانىن اتاۋ وڭاي ەمەس. ءاربىر وڭىردە، ءاربىر اۋداندا ءوز ەسەبى بولۋعا ءتيىستى. قۇستى قوسقان جوقپىز، تالاي تاۋىق، ۇيرەك ول دا كەتتى. قانشاما ءۇيدى سۋ شايىپ كەتتى؟! جارامسىز قالعان، قۇلاپ قالعان ۇيلەر بار. قانشاما جولداردى جۋىپ كەتتى؟!
...جالپى ءبىزدىڭ بارىپ تۇرعان سوراقىلىعىمىز - ستاتيستيكانىڭ وتىرىك بولۋى. ايتۋدان شارشادىم. وسى وتىرىك ستاتيستيكادان ءبىز كۇيرەيمىز، وسىدان قۇريمىز. ويتكەنى اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى. بۇگىن بە، ەرتەڭ بە، ءبارىبىر ولەدى. جاسىرىپ، نە كەرەك؟! ءبىزدىڭ ساتقىن ستاتيستيكا، ءبارىن ءبۇلدىرىپ وتىرعان - سولار"، - دەدى ول "قاسقا جولعا" سۇحباتىندا.
سونداي-اق، جانكەلدى شىمشىقوۆ بۇل رەتتە قاراپايىم حالىقتىڭ بانكتەرگە قارىزى ەسەلەپ كوبەيىپ بارا جاتقانىن جەتكىزدى.
"ءقازىر حالىقتىڭ العان كرەديتى، بانكتەرگە قارىزى 7 تريلليوننان اسىپ جىعىلادى. جىلىنا ءار ادام ورتا ەسەپپەن 1 ميلليون 100 مىڭ تەڭگە جۇمسايدى. مۇنداي كورسەتكىش الماتى سياقتى قالادا 1،5 ميلليون دەپ سوڭعى دەرەك كەلىپ وتىر"، - دەدى ساراپشى.
ەكونوميست توتەنشە جاعداي كەزىندە مەملەكەت بولگەن اقشا ءادىل ءبولىنۋى ءۇشىن اشىق كوميسسيا كەرەك دەگەن پىكىردە.
"ءبىرىنشى كۇننەن باستاپ توتەنشە جاعدايعا بايلانىستى مەملەكەتتىك قوعامدىق كوميسسيا قۇرىلۋى كەرەك ەدى. ويتكەنى جاسىرىن ەمەس. ابدەن قۇنىققان بيلىك تاعى دا قولىن سالىپ، بيۋدجەتتەن تىس بولىنگەن قاراجاتتى ۇرلاپ جاتقانى بەلگىلى بولدى. 1 ميلليارد ۇرلانىپ كەتىپ، ...ءقازىر ءىس جۇرگىزىپ جاتىر. بۇل نە دەگەن ماسقارا؟! بيلىكتىڭ ابدەن ءىرىپ-شىرىپ كەتكەنىنىڭ بەلگىسى، حالىق قينالىپ، جان ۇشىرىپ جاتقان ۋاقىتىندا پايدا تابۋ ۇرلىعىن ودان سايىن ءورشىتۋ - ابدەن حالىقتى باسىنعاندىق. ءاربىر تيىندى ەسەپتەۋ كەرەك، ءاربىر تيىننىڭ قاي باعىتتا جۇمسالاتىنىن قاداعالاۋ كەرەك، باقىلاۋ كەرەك. سول ءۇشىن ەسەپ بەرۋدى قامتاماسىز ەتۋ كەرەك"، - دەدى شىمشىقوۆ "قاسقا جولعا" سۇحباتىندا.
ول توتەنشە جاعداي كەزىندە حالىق قينالعاندارعا وزدەرى اقشا جيناۋى قانشالىق دۇرىس ەكەنىن دە ايتتى.
"ۇكىمەتتىك تۇرعىدان الساق، ەشقانداي قيسىنى جوق نارسە. ءار مەملەكەتتىڭ بيۋدجەتى بولادى. بيۋدجەتتە شىعىنى، ءتۇسىمى بەلگىلى بالانس بولادى. وندا مىندەتتى تۇردە توتەنشە جاعدايلاردا جۇمسالاتىن قارجى رەزەرۆتەرى سالىنادى. ول - عاسىرلار بويى قالىپتاسقان تاجىريبە. كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ تيىسۋگە بولمايتىن قورى بولادى. توتەنشە جاعدايلاردا ساقتالعان قورلار اشىلۋى كەرەك. ودان ءبولىنۋى كەرەك. قاجەتتىڭ ءبارىن مەملەكەت قامتاماسىز ەتۋى كەرەك. ءبىراق ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان ءبىزدىڭ حالقىمىز قايىرىمدىلىق، مەيىرىمدىلىك ارقاسىندا ءتىرى قالعان. وكىنىشكە قاراي، سونىڭ تاريحىن تىلمەن، مادەنيەتىمەن بويىنا سىڭىرگەن ادامدار بيلىكتە جوق. بيلىكتە تەك ءۇستىرت ءبىلىم العاندار، ورىس ءبىلىم، ەۋروپالىق ءبىلىم، باسقا ءبىلىم العان. ىشتەي ءبىزدىڭ مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن پسيحولوگيامىزدى تۇسىنبەيتىن ادامدار بيلىكتە وتىر. بۇل - حالقىمىزدىڭ وتە ۇلكەن تراگەدياسى"، - دەدى ول.
ايتا كەتەيىك، قازاقستاننىڭ ءبىرقاتار وڭىرىندە سۋ تاسقىنى بولدى. مىڭداعان ادام ۇيىنەن ايرىلدى.
كەيىنگى دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، 37 مىڭنان اسا ادام ۇيىنە ورالدى. ال 6 مىڭنان اسا تام ادام ەۆاكۋاسيالاۋ پۋنكتتەرىندە ورنالاسقان.
