ە. قارين: «ەردوعان بۇلىكشىلەردى جەڭدى، ءبىراق قوعامداعى بولىنۋشىلىك ساقتالۋدا»

Dalanews 16 ءشىل. 2016 13:56 720

تۇركياداعى بولىپ جاتقان جاعدايعا بايلانىستى قازاقستان ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ باسشىسى ەرلان قارين Tengrinews.kz تىلشىسىمەن سۇحباتتاسقان بولاتىن. ساياساتتانۋشىنىڭ ايتۋىنشا، انكارادا اسكەري توڭكەرىسكە قاراعاندا، ازاماتتىق سوعىستىڭ باستالۋ ءقاۋپى باسىم.

"تۇركيادان كەلىپ تۇسكەن اقپاراتتار كوپ ادامدى تاڭعالدىرا قويماعان بولار، سەبەبى تۇرىك قاۋىمىندا ەردوعاننىڭ ساياساتىن قولدامايتىندار از ەمەس. بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە جالپى سول ەلدەگى احۋالدىڭ ناتيجەسىندە بولعان دۇنيە. اسكەري كوتەرىلىس ىسكە اسپاعاننىڭ وزىندە دە بۇل – حالىقتىڭ جانە دە ەليتاداعى قاۋىمنىڭ ەردوعاننىڭ ساياساتىنا دەگەن نارازىلىعىنىڭ كورىنىسى. كوتەرىلىستىڭ ىسكە اسپاۋ سەبەبى ەردوعانعا قارسى بارلىق اسكەري بولىمدەردىڭ شىقپاعاندىعى. قاستاندىق جاساۋشىلار رەتىندە اسكەري ءبولىمنىڭ ءبىر عانا توبى شىققان، ولار جوعارى قىزمەتتەگى ادامدار بولماۋى دا مۇمكىن. سەبەبى سوڭعى جىلدارى ەردوعان ءوز بيلىگىن نىعايتۋ ماقساتىندا ەلدەگى اسكەري ەليتاداعى ادامداردىڭ كوزىن جويىپ وتىرعان، سەبەبى وسىنداي اسكەري كوتەرىلىستىڭ بولۋىنان قورىققان"، – دەپ پايىمدايدى ساياساتتانۋشى.

تۇركيادا ءارتۇرلى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ۇستالدى جانە دە سولارمەن قوسىلا جۇمىس جاساعان جۋرناليستەر، قوعام بەلسەندىلەرىن سوتتاۋ، قاماۋعا الۋ جۇمىستارى كوپتەپ جۇرگىزىلگەن. بۇلارعا اسكەري كوتەرىلىس ۇيىمداستىرماق بولدى دەگەن ايىپتار تاعىلعان. بەلسەندى توپتار بۇرىننان زالالسىزدانعان سوڭ، تۇندە بولعان توڭكەرىستىڭ جەڭىسپەن اياقتالماۋى دا سول سەبەپتى دەيدى مامان.

تۇرىك قوعامىنىڭ اراسىندا وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن ازاماتتىق بەلسەندىلەر ىستامبۇلدا ەردوعان ساياساتىنا قارسى شىققان بولاتىن. الايدا، سول كەزدە مەملەكەت مۇنىڭ الدىن الىپ، ەردوعاندى جاقتاۋشىلاردىڭ باسىم ەكەندىگىن كورسەتكەن.

"سوعان قاراماستان سوڭعى جىلدارى ەردوعاننىڭ جاقتاۋشىلارى ازايىپ بارا جاتقاندىعىن كورىپ وتىرمىز. الدىڭعى جىلى ەردوعاننىڭ "ادىلەت جانە دامۋ پارتياسى" پارلامەنتتەن بىردەن باسىمدىققا يە بولا المادى، سەبەبى ول باسقا دا پارتيا ليدەرلەرىمەن كەلىسە المادى. جاعدايدى پايدالانا وتىرىپ، ءوز پارتياسىنىڭ پوزيسيالارىن ازەر ساقتاپ قالعان بولاتىن. الايدا جارتى جىل وتكەن سوڭ "اق پارتيا" باسشىسى تۇركيا پرەمەرى اۋىسقان، سودان كەيىن ەردوعاننىڭ ءوز اراسىندا سەنىمسىزدىك پايدا بولۋىنا سەبەپ بولعان. بۇعان قوسا ونىڭ الدىندا ەردوعاننىڭ جاقتاستارى مەن بۇرىڭعى ەل پرەزيدەنتى ابدۋللا گۇلدىڭ جاقتاستارى اراسىندا بولىنۋشىلىكتەر جۇرگەن. وسىنىڭ ءوزى-اق ەردوعان جاقتاستارىنىڭ اراسىندا قاراما-قايشىلىق پايدا بولىپ، ول بىرتە-بىرتە ۇلكەيە بەرگەن"، – دەيدى قارين.

ونىڭ ويىنشا، تۇركيادا تۇندە بولعان كوتەرىلىستىڭ سەبەبى كوپ: ەلدەگى ەكونوميكا جاعدايى، كۇردتەر ماسەلەسى جانە تۇرىكتەردىڭ ىشكى ساياساتى – ەل ىشىندە وسى ىسپەتتەس قاقتىعىس پايدا بولىپ، قوعامنىڭ بولىنۋىنە اكەلگەن.

"سوندىقتان مەنىڭ ويىمشا، بۇل توڭكەرىستەن گورى تۇركيا ءۇشىن ەڭ قورقىنىشتىسى - كوپشىلىكتىڭ بىرىمەن-بىرى جانجالداسۋى. وسى حابارلامالاردىڭ وزىنەن-اق ەلدە قانداي جاعداي ەكەندىگىن كورۋگە بولادى. ەردوعاندى جاقتاۋشىلار مەن وعان قارسى كەلۋشىلەر قولىنا قارۋ الىپ بىرىنە-بىرى وق اتسا نە بولماق؟"، - دەيدى مامان.

"بۇگىن، ءسوزسىز، ەردوعان جەڭدى، سەبەبى جاعداي سونىڭ قولىندا. بۇل جاعدايدا كوپشىلىكتىڭ قولداۋىمەن وعان بەلگىلى ءبىر ۋاقىتقا دەيىن ەل ليدەرى بولۋىنا سەپتىگىن تيگىەزدى. الايدا بۇل الدامشى جەڭىس، سەبەبى ادامدار كوشەگە ەردوعاندى جاقتاۋ ءۇشىن ەمەس، ەلدەگى ساياسي قۇرىلىمدى ساقتاۋ ءۇشىن جانە تۇركيا دەموكراتياسىن قورعاۋ ءۇشىن شىققان.

كوتەرىلىستىڭ بەتى قايتارىلعاننىڭ وزىندە دە كوپشىلىك اراسىندا كەلىسپەۋشىلىك ءالى دە بار. ونىڭ ويىنشا، بۇل ءبولىنىسۋدى ارى قاراي كۇشەيتۋى مۇمكىن. "سوندىقتان، ارينە، تۇركيانىڭ الدىندا بۇدان دا ءقاۋىپتى قاتەرلەر بولۋى مۇمكىن، سەبەبى ءقازىردىڭ وزىندە دايش لاڭكەستەرى مەن كۇرد سودىرلارىنىڭ شابۋىلى بولىپ جاتىر سول ەلدە. بۇل دا ءقاۋىپتى جاعداي"، - دەپ تۇيىندەدى ول.

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار